ASİTLER VE BAZLAR

ASİTLER 1. Suda çözündüklerinde iyon oluştururlar. Bu nedenle asitlerin sulu çözeltileri az ya da çok elektrik akımını iletir. 2.Tatları ekşidir. Limonun ekşiliği içindeki sitrik asitten, sirkenin ekşiliği içindeki asetik asitten ileri gelir. 3.Suya H+ iyonu verirler.

3. Boya maddelerine etki ederler 3.Boya maddelerine etki ederler. Örneğin; turnusol boyasının rengini kırmızıya dönüştürürken, fenolftalein boyasını renksizleştirirler.  4. Aktif metallerle tepkimeye girerek hidrojen gazı oluştururlar. 5. Asit oksitlerin su ile tepkimeleriyle elde edilirler.  SO3(g) + H2O(s) → H2SO4(suda)  6. Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir, pH değerleri 7 den küçüktür.

6. Karbonat ve bikarbonatlarla tepkimeye girerek CO2 gazı oluştururlar 6. Karbonat ve bikarbonatlarla tepkimeye girerek CO2 gazı oluştururlar. 7. Bazlarla birleşerek tuz ve su oluştururlar. Bir asidin hidrojeni yerine metal veya amonyum iyonunun geçmesiyle oluşan bileşiğe tuz denir. Bir asit bazla birleştiğinde hem asit hem de baz özelliklerini kaybeder. Bu nedenle asitlerle bazlar arasındaki tepkimelere nötrleşme tepkimesi denir. Nötrleşme, gerçekte H+ ve OH– iyonlarının birleşerek H2O oluşturmaları olayıdır. Bu nedenle nötrleşmenin net iyon denklemi; H+(suda) + OH–(suda) → H2O(s) asit baz nötr şeklindedir. Asitler, yalnız bazlarla değil, bazik oksitlerlerle (metal oksitlerle) de tuzları oluşturur.

---Soy metaller (Cu ,Hg ,Ag ,Pt ,Au ) hariç diğer metallerle tepkimelerinden tuz ve H2 gazı oluşur. Bazlarla nötrleşme tepkimesi verirler. 1A , 2A grubu metallerin karbonatlı bileşikleri asitlerle tepkimeye girerek tuz su ve CO2 gazı açığa çıkartırlar.

Bir asit molekülünün suda çözündüğünde verdiği  H+ sayısına asidin tesir(etki) değerliği denir.

Günlük Yaşamda Asitler Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir .Araba akülerinde sülfirik asit kullanılır.  Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır .Temizlikte kullanılan tuz ruhu seyreltik hidroklorik asit çözeltisidir.  Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur. 

Bazı maddelerin yapısında hidrojen bulunmadığı hâlde, hidrojen iyonu (H+) oluşumuna sebep oldukları için sulu çözeltileri asit özelliği  gösterir. CO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren maddelerdir.Havadaki karbon dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit yağmurları bu şekilde oluşur.

Asitlerin kuvveti Suda tamamen iyonlaşan asitlere kuvvetli asitler denir. HCl ,H2SO4 , HI ,HNO3 gibi Suda az iyonlaşan asitlere zayıf asitler denir. HF  ,  CH3COOH , HCN ,H2S  gibi

BAZLAR 1. Suda iyon oluşturarak çözünürler. Çözeltileri elektrik akımını iletir.  2. Tatları acıdır. Sabun köpüğünün acılığı yapısındaki sodyum hidroksitten, karabiberin acılığı yapısındaki piperidin bazından ileri gelir.  3. Boya maddelerine etki ederler. Kırmızı turnusolu mavi, renksiz fenolftaleini pembe yaparlar.  4. Suya OH- iyonu verirler.

4. Amfoter metallerle (Zn, Al, Pb, Sn…) tepkimeye girerek hidrojen gazı oluştururlar.  Al, Pb ve Sn da amfoter özellik gösterir. Bu elementlerin hem kendileri hem de oksitleri ve hidroksitleri amfoter özellik gösterir.  5. Elle tutulduklarında kayganlık hissi verirler. Sabunun, yumurta akının ve deniz suyunun kayganlıkları yapılarındaki bazlardan kaynaklanır. 

6. Asitleri nötrleştirirler 6. Asitleri nötrleştirirler. Yani asitlerle veya asit oksitlerle tuzları oluştururlar.  7. Metal oksitlerin su ile tepkimesinden elde edilirler. 

Turnusol kağıdını maviye çevirirler. Amfoter metallerle (Be ,Al ,Zn, Sn ,Pb, Cr ) tepkime vererek  tuz ve H2 gazı oluştururlar. Diğer metallerle tepkime vermezler. Asitlerle nötrleşme tepkimesi verirler. Bir baz molekülünün suda çözündüğünde verdiği OH- sayısına bazın tesir etki değerliği denir.

Günlük Yaşamda Bazlar Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır . Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir.  Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir.  Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır. 

Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir. Kireç suyu bir çeşit bazdır. Potasyum hidroksit, KOH arap sabunu yapımında kullanılır. Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur.

ASİT VE BAZLARIN TANIMI

1. Arrhenius (Arenyus) Asit – Baz Tanımı Arhenius, bileşikleri suyla etkileşimine göre asit veya baz olarak tanımlamıştır. Arrhenius’a göre; Asit : Suda H+ iyonu oluşturacak şekilde ayrışan maddedir. Asitler suda H+ oluşturduklarından suyun [H+] ni artırırlar. Baz : Suda OH– iyonu oluşturacak şekilde ayrışan maddedir. Bazlar suyun [OH–] ni artıran maddelerdir. Arrhenius’e göre asitler HX , bazlar MOH genel formülüne sahiptir.

2. Bronsted Lowry Asit – Baz Tanımı Bronsted ve Lowry asitleri ve bazları biraz daha genel anlamda tanımlamıştır. Bunlara göre; Asit: Karşısındaki maddeye H+ verebilen Baz: Karşısındaki maddeden H+ alabilen (veya H+ bağlayabilen) maddedir. Bronsted – Lowry’ye göre bir tepkimede bir asit-baz çifti tepkimeye girerek yeni bir asit baz çifti oluşturmaktadır. Girenler tarafında asit olan madde H+ iyonunu kaybederek baza; baz olan madde H+ kazanarak aside dönüşmektedir. Bu teoride aralarında H+ kadar fark olan asit- baz çiftine eşlenik (konjuge) asit-baz çiftidenir.

3.Lewis(Livayz) Asit – Baz Tanımı Brönsted-Lowry asit-baz tanımı da bir başka maddeyi referans alarak yapılan tanımdır. Daha genel bir asit-baz tanımı Lewis tarafından yapılmıştır. Lewis’a göre; asit: elektron nokta yapısında elektron boşluğu bulunduran ve dolayısıyla elektron çifti bağlayabilen, baz: elektron nokta yapısında ortaklanmamış elektron çifti bulunduran ve dolayısıyla elektron çifti verebilen maddedir. Negatif yüklü iyonlar genellikle Lewis bazı olarak davranır.