UMS 12 Kurum Kazancı Üzerinden Ödenen Vergiler Temel ilkeler Vergi matrahı Finansal tablolara alma Yeniden değerleme Makul değer düzeltmeleri Dağıtılmamış karlar

Kar Üzerinden Alınan Vergilerin Muhasebeleştirilmesi Ertelenmiş Vergiler (Deferred Taxes): İşletme kârı (vergi öncesi kâr) ile vergi matrahı (vergi beyannamesindeki kârı), farklı muhasebe kurallarının uygulanması nedeni ile birbirlerine eşit olmayabilirler. Örnek: Gelirlerin ve giderlerin muhasebeleştirilmesinde işletmede Tahakkuk esası uygulanırken, vergisel açıdan Nakit esasının uygulanması. Farklılık Çeşitleri: Geçici Fark (Zamanlama Farkı) Kalıcı Fark

(Fiilen Ödenecek Vergi) Geçici Fark Örnek: Kampüs İşletmesi’nin 200A ve 200B yılları faaliyet sonuçları aşağıdaki gibidir. İşletme finansal raporlama açısından gelirleri tahakkuk esasına göre muhasebeleştirirken, vergi matrahını bulurken nakit esasını uygulamaktadır. Her iki yılda da vergi oranı %20’dir. Gelirin Tanınma Zamanı 200A 200B Toplam İşletme Kârı 60.000 120.000 Vergi Matrahı 30.000 90.000 Vergi Gideri (Defterde) Ödenecek Vergi (Fiilen Ödenecek Vergi) Fark 200A %20 x 60.000 = 12.000 %20 x 30.000 = 6.000 6.000,-TL 200B %20 x 90.000 = 18.000 (6.000,-TL)

Örnek: 200A yılında, Bodrum İşletmesinin giderleri işletme kayıtlarında 50.000,-TL, vergi beyannamesinde ise 60.000,-TL’dır. Farklılık 200A yılında kira için yapılan ve tamamı vergi matrahından düşülen 10.000,-TL tutarındaki ödemeden kaynaklanmaktadır. Ancak, kira ödemesi gelecekteki iki yılı kapsamaktadır. Vergi oranı %20’dir. Giderin Tanınma Zamanı 200A 200B 200C Toplam Tahakkuk (Defterde) 5.000 10.000 Nakit Esası (Vergi) Fark Gelecekte Vergilendirilecek Tutarlar 200B 200C Toplam Önceden Ödenmiş Kira 5.000 10.000 Vergi Oranı %20 31/12/200A itibarıyla Ert.Vergi 1.000 2.000

(Fiilen Ödenecek Vergi) Örnek: 31/12/200A tarihinde Kemer İşletmesi, 200A yılı satışları için 9.000,-TL garanti karşılığı ayıracaktır (bu tutar 200B yılında ödenecektir). Ödeme yapılmadıkça, garanti karşılığı kaydedilen giderler vergi matrahından indirilememektedir (K.K.E.G.). 200A ve 200B yıllarında vergi karşılığı %20’dir. Hem 200A hem de 200B yıllarında işletme karı (V.Ö.K.) 20.000,-TL olmuştur. 31/12/200A Garanti Gideri Garanti Karşılığı 9.000 Vergi Gideri (Defterde) Ödenecek Vergi (Fiilen Ödenecek Vergi) Fark 200A %20 x 20.000 = 4.000 %20 x 29.000 = 5.800 1.800,-TL 200B %20 x 11.000 = 2.200 (1.800,-TL)

Temel İlkeler Tüm geçici farklar için ertelenmiş vergi hesaplanmalıdır Bilançodaki defter değeri ile vergi matrahı arasındaki fark

Vergilendirilebilir geçici farklar İndirilebilir geçici farklar Temel İlkeler Geçici farklar Vergilendirilebilir geçici farklar İndirilebilir geçici farklar Varlığın/yükümlülüğün kayıtlı değerinin geri kazanıldığı/vadesi gelip ödendiği dönemlerde mali karın (mali zararın) tespitinde vergi matrahına dahil edilecek geçici farklar Varlığın/yükümlülüğün kayıtlı değerinin geri kazanıldığı/vadesi gelip ödendiği dönemlerde mali karın (mali zararın) tespitinde vergi matrahını azaltacak geçici farklar ERTELENEN VERGİ YÜKÜMLÜLÜĞÜ ERTELENEN VERGİ VARLIKLARI

Vergi Matrahı Vergilendirme amacıyla bir varlık veya yükümlülüğün belirlenen değeri Varlıklar Gelecekte bu varlıkla ilgili vergilendirilebilir ekonomik faydalar dolayısıyla vergi matrahından indirilebilir tutar Ekonomik faydaların gelecekte vergi matrahına dahil edilmemesi durumunda varlığın kayıtlı değeri vergiye tabi değerine eşittir Yükümlülükler Yükümlülüğün kayıtlı değerinden gelecek dönemlerde söz konusu yükümlülük kapsamında vergilendirme bakımından indirilebilecek tutarın düşülmesiyle elde edilen tutar Bilançoda kayıtlı olmasalar bile bazı kalemlerin vergi matrahı olabilir.

Vergi Matrahı Örnekleri (1) Satışlar tahsilatlara dayalı olarak vergilendirildiğinde Finansal Tablolar (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000   Bilanço Dönen varlıklar Stoklar 450 Ticari alacaklar 500 Vergi hesapları (000) Gelir tablosu Gelirler 4,500 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 1,500   Bilanço Dönen varlıklar Stoklar 450 Ticari alacaklar - All the examples assume a current/deferred tax rate of 30%. D. değeri Vergi matrahı Defter değeri 500 Eksi: Vergi matrahı (0) Vergilendirilebilir geçici fark 500

Vergi Matrahı Örnekleri (2) Satışlar tahakkuk esasında vergilendirildiğinde Finansal Tablolar (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000   Bilanço Dönen varlıklar Stoklar 450 Ticari alacaklar 500 Vergi hesapları (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000   Bilanço Dönen varlıklar Stoklar 450 Ticari alacaklar 500 D. değeri Vergi matrahı Defter değeri 500 Eksi: Vergi matrahı (500) Vergilendirilebilir geçici fark 0

Vergi Matrahı Örnekleri (3) Karşılıklar sadece ödendiğinde vergiden indirilebildiğinde Finansal Tablolar (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000 Karşılıklar (120) Faaliyet karı 1,880   Bilanço Kısa vadeli borçlar Karşılıklar 120 Vergi hesapları (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların Maliyeti (3,000) Brüt Kâr 2,000 Karşılıklar (0) Faaliyet karı 2,000   Bilanço Kısa vadeli borçlar Karşılıklar - D. değeri Vergi matrahı Defter değeri (120) Eksi: Vergi matrahı 0 İndirilebilir geçici fark (120)

Vergi Matrahı Örnekleri (4) Cezalar vergiden indirilemediğinde Finansal Tablolar (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000 Ceza (40) Faaliyet karı 1,960   Bilanço Kısa vadeli borçlar Ceza 40 Vergi hesapları (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000 Ceza (0) Faaliyet karı 2,000   Bilanço Kısa vadeli borçlar Ceza - D. değeri Vergi matrahı Tax base Defter değeri (40) Eksi: Vergi matrahı (0) Kalıcı fark (40) x ertelenen vergi oranı 0%

Vergi Matrahı Örnekleri (4) Cezalar vergiden indirilemediğinde VEYA Defter değeri (40) Eksi: Vergi matrahı (40) Geçici fark 0 Vergi matrahını defter değerine eşitle Bir kalem vergilendirme amacıyla indirilemediğinde veya vergilendirilemediğinde hiçbir zaman ertelenen vergi oluşmaz. Bu nedenle ya: - geçici farkı gösterin ama %0 vergi uygulayın; ya da - vergi matrahını kayıtlı değere dayandırın

Vergi Matrahı Örnekleri (5) Hızlandırılmış amortismanda vergi Finansal Tablolar (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000 Amortisman (100) Faaliyet karı 1,900   Bilanço Duran varlıklar Maddi duran varlıklar 1,400 Vergi hesapları (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000 Amortisman (150) Faaliyet karı 1,850   Bilanço Duran varlıklar Maddi duran varlıklar 900 It is the movement in the temporary difference (x deferred tax rate) that is charged to the Gelir tablosu (in this case 50 x rate) – see later D. değeri Vergi matrahı Defter değeri 1,400 Eksi: Vergi matrahı (900) Vergilendirilebilir geçici fark 500

Vergi Matrahı Örnekleri Hızlandırılmış amortismanda vergi Bir yıl önce….. Finansal Tablolar (000) Bilanço Duran varlıklar Maddi duran varlıklar 1,500 Vergi hesapları (000) Bilanço Duran varlıklar Maddi duran varlıklar 1,050 D. değeri Vergi matrahı Defter değeri 1,500 Eksi: Vergi matrahı (1,050) Vergilendirilebilir geçici fark 450 It is the movement in the temporary difference (x deferred tax rate) that is charged to the Gelir tablosu (in this case 50 x rate) – see later

Vergi Matrahı Örnekleri (5) Hızlandırılmış amortismanda vergi Bu yıla geri dönersek….. Finansal Tablolar (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000 Amortisman (100) Faaliyet karı 1,900 Vergi hesapları (000) Gelir tablosu Gelirler 5,000 Satışların maliyeti (3,000) Brüt kar 2,000 Amortisman (150) Faaliyet karı 1,850 Note: Total tax charge of 570 (555 + 15) is equivalent to 1,900 x 30% Dönem vergisi @ 30% (555) Dönem vergisi @ 30% (555) Vergi sonrası kar 1,295 Ertelenen vergi (15) Vergi sonrası kar 1,330 Ertelenen vergi yükümlülükleri (500 x 30%) 150 Eksi: Ertelenen vergi yükümlülükleri(450 x 30%) (135) Gelir tablosuna aktarılan ertelenen vergi 15

Finansal Tablolara Alma UMS 12’ye göre, aşağıdaki durumlar hariç ertelenen vergi tüm geçici farklar için kaydedilir: Şerefiyenin ilk defa kaydedilmesi; veya (b) Bir işlemde varlık veya yükümlülüğün ilk defa kaydedilmesi: işletme birleşmesi durumu hariç; ve işlem tarihinde ticari karı veya mali karı etkilemediğinde. Vergiden muaf yardımlar ve değer düşüklüğü karşılıkları alınamayacak varlıkları da kapsar.

Finansal Tablolara Alma Örnek Bir işletme bir varlığın %50’sinin finansmanı için devletten teşvik almıştır. Teşvik vergiden muaftır ve ertelenmiş gelir olarak kaydedilmiştir. Varlığın tahmini kullanım ömrü yedi yıldır. Finansal tablolara ilk alınışta: Vergi hesapları (000) Bilanço Duran Varlıklar Bina 700 Dönen Varlıklar Kasa 350 Uzun/Kısa Vadeli Borçlar Devlet teşviki - Sermaye ve yedekler Birikmiş karlar 350 Finansal Tablolar (000) Bilanço Duran Varlıklar Bina 700 Dönen Varlıklar Kasa 350 Uzun/Kısa Vadeli Borçlar Devlet teşviki 350 D. değeri Vergi matrahı Vergiyi etkilemez Gelir tablosu

Finansal Tablolara Alma Örnek Bir işletme bir varlığın %50’sinin finansmanı için devletten teşvik almıştır. Teşvik vergiden muaftır ve ertelenmiş gelir olarak kaydedilmiştir. Varlığın tahmini kullanım ömrü yedi yıldır. Finansal tablolara ilk alınışta: Defter değeri 350 Eksi: Vergi matrahı (350) Geçici fark 0 Defter değerine eşitleyin veya sıfır olarak bırakın ve %0 ertelenen vergi oranı uygulayın.

Yeniden Değerleme İşletmenin varlığı elden çıkarma yükümlülüğü olmasa bile yeniden değerleme kazançlarında, ileriye taşınan kazançlarda ve makul değer düzeltmelerinde (vergi amaçla gerçekleştirilmeyen düzeltmelerde) ertelenen vergi oluşur.

Yeniden Değerleme Doğrudan öz sermaye ile ilişkilendirilen veya alacaklandırılan kalemlerde ertelenen vergiler de öz sermayeyle ilişkilendirilir veya alacaklandırılır. Vergi etkisi Y. Değerleme Sermaye ve Yedekler Sermaye 120,000 Birikmiş karlar 570,000 Yeniden değerleme fonu (100,000 – 30,000) 70,000

Makul Değer Düzeltmeleri Makul değer düzeltmelerinin vergi etkisi için satın alınan bağlı ortaklıklar için ertelenen vergi hesaplanmalıdır. Şerefiye hesaplaması m m Makul Değer 120 Satın alınan varlık ve borçların makul değeri: Net varlıkların defter değeri 66 Varlıkların piyasa değeri ile değerlemesi sonucu oluşan makul değer düzeltmeleri 20 Makul değer düzeltmesi sonucu oluşan ertelene vergi yükümlülüğü @ %30 (6) 80 Şerefiye 40 Vergi matrahı üzerindeki defter değeri @ %30

Dağıtılmamış Karlar – Yurtdışı Faaliyetleri Bağlı ortaklık, iştirak veya şubelerin dağıtılmamış karları da geçici farklara yol açabilir – gelecekte elde edilecek olan temettülerin vergisi. Bu durum UMS 12’ye göre aşağıdaki şekilde ölçülür: Grup finansal tabloları (000) Yatırım/net varlıkların defter değeri 250 Vergi matrahı (örn. orijinal maliyet) (140) Vergilendirilebilir geçici fark 110 Değer artışı gelecekteki potansiyel temettüler ve kur değişimlerinden kaynaklanmaktadır (tahsil edildiğinde vergilenecektir) UMS 12 – Aşağıdaki durumlar haricinde ertelenen vergi ayırın: Yatırımcı geçici farkın iptal edilmesini kontrol edebiliyorsa; ve Geçici farkların öngörülebilir gelecekte iptal edilmeyeceği muhtemel olduğunda.

Dağıtılmamış Karlar Ayrılacak vergi Kar ve kur değişimleri Dağıtıma konu kar payı ödemesi yapıldığında ödenecek olan kurumlar vergisi Kar ve kur değişimleri Defter değerindeki değişimler sadece kar nedeniyle değil döviz kuru değişimleri nedeniyle de olabilir Kardan kaynaklanan ertelenen vergi gelir tablosuna aktarılmalı, döviz kuru değişimlerinden kaynaklanan vergi ise yedeklere aktarılmalıdır.

Gerçekleşmemiş Kar Tasfiyesi UMS 12’ye göre işletmeler stoklarının bulunduğu ülkelerdeki vergi oranlarını kullanmalıdır.

Kapsamlı Örnek ABC İşletmesi 31 Aralık 2006 tarihinde aşağıdaki bilanço değerlerine sahiptir: Defter Vergi Geçici değeri matrahı Farklar VARLIKLAR 000 000 000 Maddi Duran Varlıklar 37,200 Geliştirme Harcamaları 6,650 Stoklar 4,320 Ticari alacaklar 7,900 Kasa       34 56,104 26,850 10,350 Notlar (1) Maddi duran varlıkların vergi matrahı yıl sonu itibariyle 26,850,000’dir. Defter değerine yıl içinde arazi için yapılan 1,950,000 tutarında yeniden değerleme dahil edilmiştir. Yeniden değerleme vergi matrahını veya vergilenebilir karı etkilemez. Yıl içinde maddi duran varlık alımı veya satımı yapılmamıştır.

Kapsamlı Örnek Defter Vergi Geçici değeri matrahı farklar VARLIKLAR 000 000 000 Maddi Duran Varlıklar 37,200 26,850 10,350 Geliştirme Harcamaları 6,650 Stoklar 4,320 Ticari alacaklar 7,900 Kasa      34 56,104 - 6,650 Notlar (2) Geliştirme harcamaları geliştirilmekte olan veya geçmişte geliştirilmiş olan yeni ürünlerin geliştirilme maliyetlerinden oluşmaktadır. Tüm geliştirme harcamaları oluştuğunda vergi gideri olarak alınmıştır.

Kapsamlı Örnek 4,450 (130) Defter Vergi Geçici değeri matrahı farklar 4,450 (130) Defter Vergi Geçici değeri matrahı farklar VARLIKLAR 000 000 000 Maddi Duran Varlıklar 37,200 26,850 10,350 Geliştirme Harcamaları 6,650 - 6,650 Stoklar 4,320 Ticari alacaklar 7,900 Kasa       34 56,104 7,900 - 34 - Notlar (3) Stoklar orijinal maliyetlerinin 130,000 altında, net gerçekleşebilir değerleri üzerinden gösterilmektedir. Stokların kayıttan düşülmesi sadece stoklar satıldığında vergisel nedenlerle gerçekleşmektedir. (4) Diğer varlıklar muhasebe ve vergisel olarak aynı şekilde raporlanmaktadır.

Kapsamlı Örnek - (270) Notlar Defter Vergi Geçici Değeri Matrahı farklar ÖZ SERMAYE VE BORÇLAR 000 000 000 Sermaye (15,000) Emisyon Primi (4,000) Yeniden Değerleme Fonu (arazi) (3,000) Geçmiş Yıllar Karları (24,408) Ertelenen vergi yükümlülüğü (3,996) Cari Yükümlülükler -çevre kirletme cezası (30) - sağlık faydaları      (270) - ticari borçlar (5,400)             56,104             (30) - - (270) (3,996) - Öz sermaye için ertelenen vergi hesaplanmaz- öz sermaye kalandır (5,400) - 16,600 The fine is what in the UK is called a permanent difference. A tax base of zero would also be OK, providing a zero deferred tax rate is applied to the resulting temporary difference. The £60,000 in note (5) is not an error. Half of the fine has been paid. The £60,000 is used later in the Gelir tablosu reconciliation. Notlar (5) Yıl içinde işletmeye çevreye verdiği zarar nedeniyle 60,000 tutarında ceza kesilmiştir. Cezalar işletmenin kayıtlı olduğu bölgede vergiden indirilememektedir. (6) Sağlık faydaları ödendiğinde vergiden indirilmektedir. (7) Diğer yükümlülüklerde vergi ve muhasebe farklılıkları bulunmamaktadır.

Kapsamlı Örnek - Açıklama Vergi giderlerinin önemli bileşenleri 000 Cari vergi gideri Geçici farkların oluşması ve iptali ile ilgili oluşan ertelenen vergi giderleri             Gelir vergisi gideri             1,897 Notlar Cari yıl vergi gideri 1,897,000. Cari vergi vergi idaresine net yönteme göre ödenmekte Cari yıl ve önceki yıl vergi oranları %30 Dönem başı ertelenmiş vergi yükümlülüğü 3,996,000

Kapsamlı Örnek - Açıklama Vergi giderlerinin önemli bileşenleri 000 Cari vergi gideri 1,897 Geçici farkların oluşması ve iptali ile ilgili oluşan ertelenen vergi giderleri             Gelir vergisi gideri             399 2,296 000 Ertelenen vergi yükümlülüğü, dönem sonu (16,600 x 30%) 4,980 Eksi: Ertelenen vergi yükümlülüğü, dönem başı (3,996) Eksi : yeniden değerleme fonuna aktarılan tutarlar (1,950 x 30%) (585) Gelir tablosuna aktarılan tutarlar 399

Kapsamlı Örnek - Açıklama (Muhasebe karı x vergi oranı) ile gelir vergisinin mutabakatı 000 Muhasebe karı x vergi oranı (7,593 x 30%) Vergiye tabi karı belirlemede indirilemeyen giderlerin vergi etkisi: cezalar (60 x 30%) Gelir vergisi 2,278 18 2,296 Notlar (12) Yıl sonundaki muhasebe karı 7,593,000