MESLEK HASTALIKLARI

İçerik Meslek hastalığı kavramı Fiziksel Nedenli Meslek Hastalıkları Kimyasal Nedenli Meslek Hastalıkları Tozlar la Meydana Gelen Meslek Hastalıkları Biyolojik nedenli Meslek Hastalıkları Mesleksel Kanserler Mesleki cilt hastalıkları

Çalışma Hayatı 1- İş Kazası 2- Meslek Hastalığı

Meslek Hastalığı Bir kişinin , çalışma hayatında karşılaştığı etkenler nedeniyle meydana gelen hastalığıdır.

Meslek hastalıkları belirli mesleklere özgü hastalıklardır. Bu hastalıklarda yapılan iş ile hastalık arasında doğrudan nedensel bir ilişki söz konusudur.

Örnek Kurşun zehirlenmesi, ancak kurşun kullanılan işlerde çalışan kimselerde meydana gelir. Pnömokonyoz da ancak tozlu ortamlarda çalışan kimselerde meydana gelir.

Meslek hastalıkları çoğunlukla kronik seyirli hastalıklardır ve uzun süreli etkilenme sonucunda meydana gelir.

Ülkemizde sosyal sigortalar ve Genel Sağlık sigortası Kanunu’nda (3105 Ülkemizde sosyal sigortalar ve Genel Sağlık sigortası Kanunu’nda (3105.2006, No. 5510) meslek hastalığının tanımı (Madde 14). Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

Sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun, Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve dayanağı tıbbi belgelerin incelenmesi, Kurumca gerekli görüldüğü hallerde, iş yerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi, sonucu Kurum Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.

Meslek hastalığı, işten ayrıldıktan sonra meydana çıkmış ve sigortalı olarak çalıştığı işten kaynaklanmış ise, sigortalının bu Kanunla sağlanan haklardan yararlanabilmesi için eski işinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması arasında bu hastalık için kurum tarafından çıkarılacak yönetmelikle belirtilen süreden daha uzun bir zamanın geçmemiş olması şarttır.

Pnömokonyoz çoğunlukla tozlu işlerde 10 yıl ve daha uzun süre çalışanlarda görülür. Hastalığın oluşabilmesi için en az 3 yıllık maruziyet süresinin geçmesi gerektiği ilgili mevzuatta belirtilmektedir. Gürültüye bağlı işitme kaybı oluşması içinde en az 2 yıl gürültülü ortamda çalışmış olmak gerekir.

Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık İş sağlığı ve güvenliği kanunu’nda (No.6331) ise meslek hastalığı, Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalık

MESLEK HASTALIKLARININ TÜRLERİ (NEDENLERİ) Değişik Faktörler Farklı Meslek Hastalıkları

Meslek hastalıklarının incelenmesinde iki yönden yaklaşım yapılabilir. Birincisi hastalık tablosuna göre adlandırma İkincisi hastalığın nedenine yönelik sınıflandırma

En sık görülen meslek hastalığı türü DERİ HASTALIKLARI (insan vücudundaki en büyük organ olması ve dış ortamla doğrudan temas halinde bulunması nedeniyle) (Ancak önemli bir sorun olarak algılanmadığı için yeterli kayıt yoktur)

Meslek hastalıkları Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından, ILO 194 sayılı Tavsiye Kararına paralel olarak sınıflandırılmıştır. Meslek hastalıkları esas olarak etkenlere ve organlara göre 2 ana başlıkta toplanmış Ek olarak da mesleksel kanserler ve diğer olma üzere 3. ve 4. ana başlıklar belirlenmiştir.

1.İşin yürütümü sırasında karşılaşılan etkenler nedeniyle olan meslek hastalıkları 1.1. Kimyasal etkenlere bağlı meslek hastalıkları: Bu başlıkta çeşitli kimyasal faktörlere bağlı olarak gelişebilen 41 tür hastalık yer almaktadır. 1.2. Fiziksel etkenlere bağlı meslek hastalıkları: bu grupta 7 tür hastalık var. 1.3. Biyolojik etkenlere bağlı meslek hastalıkları: bu grupta da biyolojik etkenlere bağlı 9 hastalık yer almaktadır.

2. Hedef organlara göre meslek hastalıkları 2.1. solunum sistemi hastalıkları: bu başlık altında 12 tür akciğer ve solunum sistemi hastalığı vardır. 2.2. Deri hastalıkları: Bu grupta 4 çeşit deri hastalığı yer almıştır. 2.3. kas iskelet sistemi hastalıkları: Bu grupta da kas ve iskelet sistemine ait 8 hastalık mevcuttur. 2.4. Ruhsal ve davranışsal hastalıklar: Bu başlık altında post travmatik stres ve diğer mental hastalıklar yer almıştır.

Mesleksel kanserler 3.1. çeşitli etkenlere bağlı mesleksel kanserle: bu grupta çeşitli etkenler nedeniyle meydana gelen 21 kanser türü vardır.

Diğer hastalıklar Bu grupta da madenci nistagmus ve mesleksel nedenlere bağlı olabilecek diğer hastalıklar bulunmaktadır.

Meslek Hastalıklarında Tanı İlkeleri Meslek hastalıkları genellikle yavaş gelişen, sinsi seyirli hastalıklardır. Belirtileri de pek çok hastalıkta da görülebilen genel yakınmalar şeklindedir.

1- Klinik değerlendirmeler 2- Laboratuvar değerlendirmeleri Meslek Hastalıklarında Tanı İlkeleri 1- Klinik değerlendirmeler 2- Laboratuvar değerlendirmeleri 3- Meslek ile ilişkisinin kurulması

1- Klinik değerlendirmeler Öykü Fizik muayne Ayrıntılı çalışma öyküsünde Bütün işlerin tanımlanması: daha önce yapılan işler. İş yeri maruziyeti: kurşun, toz, kansorejen madde, radyasyon vb. Belirtilerin zaman ilişkisi, allerjik rahatsızlıklar Benzeri yakınmaları olan başka işçilerin varlığı, İş dışı etkilenmeler,hobi ve alışkanlıklar, ikinci iş,

2- Laboratuar değerlendirmeleri Radyolojik yöntemler Biyokimyasal yöntemler Patolojik incelemeler

3- Meslek İle İlişkisinin Kurulması Hastalığın nedeni olan faktörün işyeri ortamında olduğu gösterilmelidir. Gürültü ölçümü, işyeri havasında miktar ve tür bakımından toz ölçümü, çeşitli metal ve gazların tayini, radyasyon düzeyi, ortamda temel konfor değerlendirmeleri vb..

Meslek hastalığının kesin tanısı koyma yetkisi SGK Meslek Hastalıkları Kurulu’na aittir. İllerdeki Sağlık Bakanlığı Eğitim Hastaneleri, devlet Üniversite Hastaneleri veya Meslek Hastalıkları Hastanelerince tanı konulan vakaların dosyaları SGK Meslek Hastalıkları Kurulu tarafından değerlendirilerek karara bağlanır.

MESLEK HASTALIKLARINDA TEDAVİ İLKELERİ Öncelik hastanın iş yeri ortamından uzaklaştırılması

Maruziyetin sonlandırılması, Varsa spesifik tedavi, Meslek hastalığı tedavisindeki başlıca ilkeler Maruziyetin sonlandırılması, Varsa spesifik tedavi, Gerekiyorsa semptomatik – destekleyici tedavidir.

Meslek Hastalıklarından Korunma Kaynakta Kontrol yaklaşımları Kişisel koruyucu uygulamaları Tıbbi Yaklaşımlar a) işe giriş muayenesi b) Aralıklı kontrol ilkesi c) Sağlık eğitimi

Meslek hastalıklarından korunma olanaklıdır Meslek hastalıklarından korunma olanaklıdır. Bu amaçla teknik ve tıbbi koruyucu uygulamalardan yararlanılır.

MESLEK HASTALIKLARININ HUKUKSAL BOYUTU Meslek hastalığına yakalanan bir işçiye çalışamadığı günler için sigorta tarafından ‘geçici iş göremezlik ödeneği’ ödenir. Hastalık nedeniyle iş görme gücünde kalıcı bir azalma varsa bu durumda ‘sürekli iş göremezlik ödeneği’ ödenir.

Türkiye de Meslek Hastalıkları

FİZİKSEL NEDENLİ MESLEK HASTALIKLARI

GÜRÜLTÜYE bağlı Sağlık Sorunları TERMAL KOŞULLARA bağlı Sağlık sorunları RADYASYONUN neden olduğu Sağlık Sorunları YÜKSEK ve DÜŞÜK BASINCA bağlı Sağlık Sorunları TİTREŞİM etkisine bağlı Sağlık Sorunları

KİMYASAL NEDENLİ MESLEK HASTALIKLARI

METALLER (Kurşun, Civa, Krom, Nikel,Kadminyum,Arsenik) GAZLAR (Karbonmonoksit, Hidrojen Sülfür, Azot oksitleri) PEPTİSİDLER SOLVENTLER (Toluen-Ksilen- Triklor Etilen

TOZLARLA MEYDANA GELEN MESLEK HASTALIKLARI

Toz kavramı ve Tozun Özellikleri İnert Tozlar (Baryum ve demir Tozu) Toksik tozlar (Kurşun, Krom, Nikel, Kadminyum) Allerjik Tozlar ( Pamuk, keten, Kenevir, Şeker kamışı, Kuş tüyü, Kireç tozu) Fibrojenik Tozlar Kanserojen Tozlar (Asbest)

MESLEKİ AKCİĞER HASTALIKLARI

İnorganik Tozlara Bağlı Akciğer Hastalıkalrı Silikozis Kömür İşçisi Pnömokonyozu Asbestozis Siderozis

Organik Tozlara Bağlı Akciğer Hastalıkları Bsinozis Sert odun tozu

BİYOLOJİK NEDENLİ MESLEK HASTALIKLARI

Sağlık Sektörü, Tarım ve Hayvancılık işlerinde daha sık karşılaşılır Biyolojik faktörler başlıca Mikro organizmalar, Bitkiler Makro organizmalardır.

Mikro organizmaların yol açtığı hastalıklar Mikro organizmalara bağlı sağlık sorunları Enfeksiyon hast. Zoonotik hast. Enfestasyonlar Allerjik reak. Toksik tablolar Malign hast. Mikro organizmalar 1- Bakteriler 2- Virusler 3- Mantarlar 4- Parazitler Vücuda böcek,kurt ya da kene geçmesi

Brucella abortus, B. Suis, B. Melitensis B. canis Brusellozis Meslek Etken Hastalık Sağlık çalışanları, laboratuvar çalışanları, hasta bakım hizmeti yapanlar, primat bakıcıları Mycobacterium tuberculosis Tüberküloz Dokumacılar (keçi yünü, yün yada post işleyiciler) kasaplar, veterinerler, tarım çalışanları, hayvan yetiştiricileri, besiciler Basillus antrhracis Şarbon Paketleme ve kesimhane çalışanları, çiftlik hayvanı üreticileri, veterinerler ve avcılar Brucella abortus, B. Suis, B. Melitensis B. canis Brusellozis (Malta humması) Tarımda alanda çalışanlar, kesimhane çalışanları, çiftçiler, kanalizasyon çalışanları, veterinerler, madenciler, balıkçılar Leptospira interrogans Leptospirozis İnşaat çalışanları, bahçıvanlar, çiftçiler Clostridium tetani Tetanoz Avcılar, orman işçileri, çiftçiler, veterinerler Francisella tularensis Tularemi Ağız cerrahları, diş hekimleri, kan alma uzmanları, klinik laboratuvar çalışanları, hasta bakım işinde çalışanlar Hepatit B virüsü Hepatit B Virüs laboratuvarı çalışanları Arbovirus Ensefalit Sağlık bakımı çalışanları HIV AIDS Laboratuvar çalışanları, veterinerler, tuzak kuranlar, avcılar, yaban hayatı veya tanımlanmamış hayvanlar ile çalışanlar Kuduz Virüsü Kuduz

Makro organizmaların yol açtığı hastalıklar İnsanlar Hayvanlar Köpek Kedi Sürüngenler Sinek ve böcekler Kuşlar Balıklar ZOOTONİK HASTALIKLAR Hayvan ısırıkları, zehirlenme tablosu Tırmıklama hayvan saldırıları İnsanlarda ve hayvanlarda görülen hastalıklara zoonoz denir.

Böcek ve sinek ısırıkları sonucunda çoğunlukla ısırık yerinde hafif şişlik, kızartı ve kaşıntı olur ve kendiliğinden düzelir. Yılan, akrep, örümcek gibi hayvan ısırıkları sonucunda zehirlenme tabloları da olur. Japonya da balık yenmesi aracılığıyla vücuda bol miktarda cıva alınması sonucu civa zehirlenmesi vakaları ortaya çıkmıştır.

Bitkilerin yol açtığı hastalıklar Sebze ve meyve üreticileri ile açık ortamda çalışmak durumunda olanlar.. Bitkilere bağlı allerjik reaksiyonlar gelişebilir, bazıları ise zehirlenmeye yol açabilir. Isırgan otu , zehirli sarmaşık..

Sağlık Çalışanlarında Görülen Hastalıklar Virüslerle meydana gelen Bakterilerle meydana gelen Diğer etkenlere bağlı Herpes Simpleks Tüberküloz Mikroplazma enfeksiyonu Hepatit B Salmonella enfeksiyonu Chlamydia psittaci Hepatit C Menengokok enfeksiyonu Coxiella burnetii HIV Şigella enfeksiyonu Influenza difteri Kızamık Bordetella enfeksiyonu Kızamıkçık Kabakulak Su Çiçeği Sitomegalovirus

DOKTOR; HEMŞİRE; TEKNİSYEN ve DİĞER SAĞLIK PERSONELİ Sağlık personelleri arasında enfeksiyon hastalıkları bakımından en çok risk altında olanlar, enfeksiyon bölümlerinde Cerrahi dalalrda Patoloji bölümde Kan bankasında, hemodiyaliz bölümünde çalışan DOKTOR; HEMŞİRE; TEKNİSYEN ve DİĞER SAĞLIK PERSONELİ

Özellikle solunum sistemi enfeksiyonları bakımından birinci basamakta çalışan doktor ve diğer personelde risk altındadır. Bulaşıcı meslek hastalıkları bakımında DİŞ HEKİMLERİ, Yaşlı bakım yurtlarında , huzur evlerinde, bebek ve çocuk bakım yurtlarında çalışanlarda risk altındadır.

Enfeksiyon hastalıkları arasında mesleksel maruziyete bağlı olarak en sık görülen hastalık Hepatit B enfeksiyonudur.

Tarım ve Hayvancılıkla ilgili işlerde çalışanlarda görülen hastalıklar HASTALIK BELİRTİLERİ KAYNAK RİSKLİ İŞLER Şarbon Deride siyah püstül Enfekte koyun, inek ve ürünleri Çiftçi, kasap, veteriner Tüberküloz Öksürük, ateş, terleme Enfekte hayvan Brusellozis Ateş, Terleme Ekrem ağrısı Hasta koyun, keçi, inek Besici, sütçü, veteriner Slamonellozis Ateş, üşüme, ishal, baş ağrısı Kümes hayvanı, kedi, köpek Veteriner, aşçı, mezbaha işçisi Kedi Sıyrığı hastalığı Ateş, Deri lezyonu, lenf bezi büyümesi Kedi, köpek Veteriner, kedi-köpek sahibi, kedi- köpek bakıcısı Kuduz Baş ağrısı, ajitasyon, salya akması Kedi, köpek, tilki Veteriner, çiftçi, mağaracı, vahşi hayvan bakıcısı

Diğer Alanlarda Çalışanlarda Görülen Hastalıklar MADENCİLER parazit hastalıkları-Tüberküloz İNŞAAT İŞÇİLERİ- Histoplazmozis ÇİÇEKÇİLER- Sporotrikozis ORMAN İŞÇİLERİNDE kayalık dağlar humması- tularemi LAĞIM İŞÇİLERİNDE leptospirozis- parazit hastalıkları

Türkiye’de mesleki hastalıkları ile ilgili konular 5510 sayılı Sosyal sigorta ve Genel Sağlık Sigortası Kanun’da ve Çalışma Gücü ve meslekte Kazanma Gücü kaybı oranı Tespit işlemleri Yönetmeliğinde yer almaktadır. D başlığı mesleki bulaşıcı hastalıkları içermektedir. 4 grup halinde toplam 30 hastalık.

Bildirimi yapılan meslek hastalıkları içinde 2010 yılında 37 erkek ve 2 kadın olmak üzere toplam 39 kişide tüberküloz tespit edilmiş olduğu görülmektedir.

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi hakkında Yönetmelik 10.06.2004 Sayı: 25488 Grup 1: İnsanda hastalığa yol açma ihtimali bulunmayan biyolojik etkenler: u gruba Bacillus subtilis, Eschericia coli örnek verilebilir. Grup 2: İnsanda hastalığa neden olabilen, çalışanalra zarar verebilecek, ancak topluma yayılma olasılığı olmayan, genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı bulunan biyolojik etkenler: örnek olarak Salmonella, kızamık, hepatit, influenza

Biyolojik Etkenlere Maruziyet Risklerinin Önlenmesi hakkında Yönetmelik 10.06.2004 Sayı: 25488 Grup 3: İnsanda Ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski bulunabilen ancak genellikle etkili korunma veya tedavi imkanı olan biyolojik etkenler: bu grup için de Şarbon, SARS, tüberküloz, sıtma ifade edilebilir. Grup 4: İnsanda ağır hastalıklara neden olan, çalışanlar için ciddi tehlike oluşturan, topluma yayılma riski yüksek olan ancak etkili korunma ve tedavi yöntemi bulunmayan biyolojik etkenler. Bu grubun örnekleri de kırım kongo kanamalı ateş, Ebola Virus olabilir.

Türkiye’de Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar GRUP HASTALIK RİSKLİ İŞLER D_1 Helminthiasis Toplam 2 hastalık Ankilostomiasis Necatoriasis Tünel, yeraltı maden işleri, killi ve nemli toprakta çalışma D-2 Tropik hastalıklar Toplam 11 hastalık Malarya Amobiasis Dank Lepra Bu hastalıklarla ilgili sağlık kuruluşları ve ilgili laboratuvarlar D-3 Hayvanlardan insana bulaşan hastalıklar Toplam 15 hastalık Bruselloz Tetanoz Şarbon Salmonella Kuduz Tüberküloz Hayvan bakıcılığı, hayvan ürünleri ile ilgili işler, hayvan hastaneleri, veteriner klinikleri, kasap, sakatat işleri, süt ve süt ürünleri işleme tesisleri D-4 Meslek gereği enfeksiyon hastalıklarına özellikle maruz kişilerdeki enfeksiyon hastalıkları Viral Hepatit Sağlık kuruluşları ve laboratuvar çalışmaları

MESLEKSEL KANSERLER

Kanser Riski Bulunan işkolları İŞ KOLU KANSER TÜRÜ ETKEN Tarım, orman, balıkçılık Deri, Akciğer, dudak Ultrıviyole, arsenikli pestisid Madencilik Deri, akciğer, lösemi Arsenik, radon, asbest Petrol endüstri Deri, skrotum Polinükleeer aromatik hidrocarbon Metal endüstri Solunum yolları, akciğerler Arsenik, krom ve nikel bileşikleri Ulaştırma, gemi yapımı Akciğer, mezotelyoma Asbest Kimya Sanayii Akciğer, karaciğer, sinus, mesane BCME krom, nikel, vinil klorür, benzidin, boya maddeleri Kok üretimi Akciğer, mesane Benzpiren, naftilamin Lastik Sanayi Mesana, lösemi Aromatik aminler, benzen İnşaat işleri Asbest (yalıtım işleri) Deri Sanayi, Ayakkabıcılık Lösemi, burun boşluğu Benzen, deri tozu SAĞLIK ÇALIŞANLARI Lösemi, Akciğer Radyasyon, antikanser ilaçalrı Asfalt yol yapımı Akciğer Benzpiren Pestisid üretimi Arsenik Asbestli malzeme üretimi Ağaç işleri, sunta, parke yapımı Nazal boşluk, sinuslar, üst solunum yolları Sert odun (meşe, kayın.. ) tozu

MESLEKSEL KANSERELERE YOL AÇAN MADDELER Asbest Benzen Aromatik aminler Benzpiren, Benzantrasen Arsenik Krom Vinil Klorür Radyasyon

MESLEKSEL KANSER TÜRLERİ Akciğer kanseri Mezotelyoma Lösemi ve Diğer hemotolojik malignitiler Mesane kanseri Karaciğer hemanjiyo sarkomu Diğer kanserler

MESLEKSEL KANSERLERDEN KORUNMA Teknik korunma önlemleri Tıbbi korunma önlemleri Kaynağı kontrol altına alma İşe giriş muayenesi Aralıklı kontrol Sağlık eğitimi

MESLEKİ CİLT HASTALIKLARI

mesleksel dermatoz olarak da adlandırılan mesleksel deri hastalıkları, mesleksel etkilenim sonucu meydana gelen derinin patolojik durumlarıdır.

Kontak dermatit İşyerlerinde bulunan çeşitli kimyasal etmenler, fizik veya mekanik etkilenmeler, biyolojik alanlar bu tabloya neden olur.

Mesleki Cilt Hastalıklarının Başlıca Nedenleri Fiziksel ve mekanik faktörler:aşırı sıcak-soğuk, titreşim, radyasyon, basınç, sürtünme ve direkt temas Kimyasal faktörler: asitler-alkali maddeler Biyolojik Faktörler: çeşitli enfeksiyon ajanları ile temas.böcek ve hayvan ısırmaları

Mesleki Cilt Hastalıklarında Tanı Yaklaşımları 1-yakınmaların öyküsü 2- çalışma yaşamı ile ilgili bilgiler 3- yakınmaların çalışma ile ilşkisi 4-iş yerinde benzeri yakınması olanların varlığı 5- iş dışı etkilenim kaynakları

Meslek hastalıkları sayısı çok düşüktür. TÜRKİYE’DE DURUM Meslek hastalıkları sayısı çok düşüktür.