2015 YILINDA ÜNİVERSİTELERİMİZ Prof. Dr. Recep AKDUR TÜMÖD Genel başkanı
KITA AVRUPASINDAKİ ÜNİVERSİTE MİRASI Üniversite kavramı Latince kökenlidir. “özerk ve tüzel kişiliğe sahip kuruluş” anlamına geliyor Bu kavramın doğduğu kıta Avrupa’sında üniversitelerin başlangıcı 12 YY dek gidiyor Bunlar Bologna, Paris, Oxfort, Venedik, Canbridge, Padaua gibi bugün de varlığını sürdüren ve ünlü olan üniversiteler AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
KITA AVRUPASINDAKİ ÜNİVERSİTE MİRASI 15.YY gelindiğinde üniversite sayısı 58’e dolayında. Bunlar üç tipten oluşuyor: 1) Dini otoriteye bağlı olanlar 2) Siyasi otoriteye (imparatorluklara) bağlı olanlar 3) laik sivil ve öğrenci merkezli olanlar Rönesans’tan (15.YY ) başlayarak 18.YY dek hepsi laik ve özerk üniversiteler haline gelmiş. 18.YY sonu ve 19.YY’daki bilimdeki şıçrama da buna bağlı AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
CUMHURİYETE KALAN ÜNİVERSİTE MİRASI Selçukludan Osmanlı’ya oradan da Türkiye’ye üniversite mirası kaldığını genel bir söylemdir Bu anlamda da başlangıcı 11.YY kadar giden medreselerden söz edilir Medreselerde eğitim, hazırlık ve medrese eğitimi olmak üzere iki aşamalıdır. Yoğunlukla Arapça okuma yazma ve gramer öğretiliyor. Bunun üstüne; Kuran, Tefsir ve Şerh, Fıkıh, Kelam ve Hadis dersleri veriliyor AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
CUMHURİYETE KALAN ÜNİVERSİTE MİRASI Bazı büyük medreselerde standart müfredata ek olarak felsefe, hukuk, tıp, matematik, astronomi gibi derslere de yer veriliyordu. Bu bağlamda Bağdat, İsfahan, Basra, Musul medreseleri çok ünlü Yer yer bu derslere karşı çıkışlar var. Bağdat Medresesi’nde Gazali’nin ( ) felsefe derslerine karşı çıkışı bir örnek, 15.YY’dan sonra pozitif bilim derslerine karşı tavır sertleşiyor. 1577’de kurulan rasathanenin Şeyhülislam fetvası ile yakılmıştır AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
CUMHURİYETE KALAN ÜNİVERSİTE MİRASI 17.YY’dan sonra pozitif bilimlere ilişkin derslerin tümü müfredattan atılmış. Bu nedenle de Medreseler 17.YY kapatıldığı 1924’de yılına dek körü körüne dini dogmaların tekrarlandığı ve aktarıldığı odaklar haline gelmiş Bunu Osmanlı idaresi de kabul ederek çareler aramaya başlamış AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
DARÜLFÜNUN 1845 yılında Sultan Abdülmecid zamanında kurulması kararlaştırılıyor Binasının inşaatı18 yıl sürüyor 13 Ocak 1863 Kimyager Derviş Paşa ilk olarak fizik dersi veriyor 1864 tutucu çevrelerin baskısı nedeniyle bina Maliye Nezaretine veriliyor. Dersler için Nuri Efendi Konağı tahsis ediliyor Eylül 1865 Nuri Efendi Konağı yanıyor AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
DARÜLFÜNUN 1869 "Maarif-i Umumiye Nizamnamesi" ile "Darülfünun-u Osmanî" adı ile yeniden açılıyor 20 Şubat 1870'de bakanların da katıldığı resmi bir törenle yeniden açılıyor 1872 dine aykırı öğretim yapıldığı gerekçesi ile tekrar kapatılıyor 1874 “Darülfünun-u Sultani” adıyla yeniden açılıyor 1877’den sonra tasarruf gerekçesi ile fen, hukuk, mühendislik ve edebiyat bölümleri kapatılıyor AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
DARÜLFÜNUN 1912 adı “İstanbul Darülfünunu” olarak değişti. Bazı bütçe imkanları sağlandı 12 Eylül 1914 ayrı bir bina’da kızlar da eğitime kabul ediliyor. Tıp Fakültesi'ne ise 1917’de kabul ediliyor 1918 ilk defa kız ve erkek öğrencilerin birlikte katıldığı konferanslar verildi. Nisan 1924 “şahsiyet-i hükmiye” tüzel bir kişilik ve özerklik kazandı AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
DARÜLFÜNUN 1924 bir grup öğrenci bahçesinde fotoğraf çektirdi- günah işledi diye okuldan atılma cezası ile sorgulanıyor. Mustafa Kemal, “asıl cezalandırılması gerekenlerin hocalardır” diyor reform çalışmalarını başlatıyor 1933 Temmuz çıkarılan 2252 Sayılı Yasa ile kapatılıyor AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
CUMHURİYETE KALAN ÜNİVERSİTE MİRASI eğitim yılında İmparatorlukta herhangi bir okula kayıtlı çocuk sayısı 600 bin nüfusa oranı ise %3’tür Milli Eğitim Bakanı Hamdullah Suphi (14 Aralık 1920 – 20 Kasım 1921), Anadolu bize yabancıdır. Anadolu bizim için bilinmeyen bir ülkedir Tokat Milletvekili Mustafa bey, benim livamın nüfusu 100 bin. burada aydın olarak iki kişi bile yoktur 1924 yılında Medreseler kapatıldığında, medrese sayısı 479 kayıtlı öğrenci sayısı devam eden 6000 yani Nüfusun %003 geri kalan asker kaçağı her medreseye 1-2 hoca düşüyordu AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
CUMHURİYETE KALAN ÜNİVERSİTE MİRASI 1924 yılında Darülfünun’da bir grup öğrenci okul bahçesinde fotoğraf çektirir. Okul idaresince cezalandırılırlar Mustafa Kemal çok şiddetli tepki verir “esas cezalandırılması gerekenler hocalardır” der ve Üniversite reformunun kaçınılmaz olduğuna karar verir AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
CUMHURİYETE KALAN ÜNİVERSİTE MİRASI 1933 Dr. REŞİT GALİP ÜNİVERSİTENİN AÇILIŞINDA YAPTIĞI KONUŞMADA Memlekette büyük politik ve toplumsal dalgalanmalar olmakta Üniversite (Darülfünun) seyirci rolünü oynamaktadır Hukukta köktenci değişiklikler yapıldı. Darülfünun yalnızca yeni kanunları ders programına almakla yetindi. Yazı reformu yapıldı, dilin özleştirilmesi hareketi başladı. Darülfünun hiçbir surette bununla ilgilenmedi 1933 REFORMU evrensel üniversitelere benzeme çabasında üniversiteler haline geldi Kara,cübbeliler söylemi ile başlayan karşı devrim YÖK ile tepe yaptı AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
YÖK’TEN GÜNÜMÜZE 35 yıl sonra, YÖK 12 Eylül YÖK’ü olmaya devam ediyor 1982 yılında oluşturulan YÖK Disiplin Yönetmeliği 29 Ocak 2014’te tekrar yürürlüğe sokuldu. Anayasa Mahkemesi ve Danıştay kararları ile elde edilen kazanımları yok etmeye / hükümsüz kılmaya çalışıyor. Üniversitelerde düşünce özgürlüğünü yok. Üniversiteler ve akademisyenler toplumsal yarardan uzaklaştırarak piyasa egemenliğine teslim edilmiştir YÖK-MEB işbirliği ile oluşturulan girdap içinde başı dönmektedir İktidarın kendi ideolojisine göre biçimlendirdiği suç ve ceza anlayışı içinde sıkışmış kalmıştır AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
DARÜLFUNUN KOPYASI ÜNİVERSİTELER SUSKUN ÜNİVERSİTELERDE Laiklik, demokrasi ve özgür bilim ortamı yok ediliyor Üniversiteler ticarethaneye öğretim elemanları tacire dönüştürülüyor Cumhuriyet ve bilim karşıtlığı olağanlaştırılıyor ÜLKEDE Üniter devlet, demokrasi, kuvvetler ayırdı Anayasa askıya alınıyor, hukuk sistemi yerle bir ediliyor Sosyal devlet sadaka devletine, yurttaş ümmete dönüştürülüyor AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
ÜNİVERSİTELER ENDİŞELİ 2015’deki ÜNİVERSİTE MANZARASI 1933’deki Dr. REŞİT GALİB’İN TESPİTLERİ İLE NE KADAR ÇOK BENZİYOR Büyük bir reform gereksinimi tartışılamaz Bunu söylemekten çekiniyor. Çünkü reform adı altında üniversitelerin medreselere dönüştürülmesinden korkuyor Çare örgütlenmede- özgür üniversite için sesimizi -aydınlık ülke için sesimizi yükseltmekte AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz
TEŞEKKÜR EDERİM AnkaraAKDUR Üniversitelerimiz