ADI: YUSUF SOYADI: GÜNEŞ SINIFI: 5/F NO: 1086

1.Ünite Vücudumuzun Bilmecesini Çözelim Canlılar Neden Beslenir Besinlerin İçerikleri ve Görevleri Dengeli ve Sağlıklı Beslenme Besin ve Teknoloji Besinlerin Sindirimi Dişlerimiz ve Görevleri Diş Sağlığı ve Bakımı Boşaltım

Canlılar neden beslenir? Geçtiğimiz sene canlıların, cansızlardan farkların şöyle sıralamıştık: hareket beslenme boşaltım solunum tepki verme üreme Canlılar ilk doğduklarında küçüktürler. Ama zamanla büyüyüp kocaman olurlar. *Bir insan ilk doğduğunda yaklaşık 3 kg ve 55 cm uzunluğunda iken Şu an siz kaç kg. ve boyunuz kaç cm dir? *Yavru panda ilk doğduğunda bir muzdan daha hafifken büyüdüğünde 160 kg civarında oluyor. *Bir tavuk yumruğumuz büyüklüğünde bir yumurta iken zamanla kocaman oluyor. *Sizce bir fil ilk doğduğunda 4-5 ton ağırlığında olabilir mi?

Görüldüğü gibi canlılar dünyaya geldikleri gibi kalmazlar, büyürler.Canlılar büyümek için beslenirler. Alınan besinlerin bir kısmı canlının yapısına katılır ve kemiklerimiz, kaslarımız gelişir.Böylece büyümüş oluruz. İnsanlar belli bir yaşa geldiklerinde artık büyümezler. O halde canlılar sadece büyümek için beslenmezler. Besleniriz çünkü:.. koşarız uyuruz okuruz çalışırız düşünürüz yürürüz otururuz konuşuruz Resim yaparız vb…………

Peki insanlar besinlerini nereden alırlar? Yakıtı biten taksi ne yapar? A-Benzin alır. B- Durur. Peki insanlar besinlerini nereden alırlar? A- Bitkisel besinler B- Hayvansal besinler

BESİN İÇERİKLERİ VE GÖREVLERİ Besinleri grup olarak ayırırsak sıralama şöyle olur 1 karbonhidratlar 2 proteinler 3 yağlar 4 vitaminler 5 mineraller NOT:Yiyecekler birden fazla besin maddesi içerirler.Bu nedenle en fazla hangi besin maddesinin içeriği varsa o gruba dahil edilir.Örneğin patateste vitamin, mineral ve karbonhidrat vardır.En fazla da karbonhidrat olduğu için bu gruba dahil edilir.

1-KARBONHİDRATLAR *Karbonhidratlar temel besin maddelerimizdir. *Vücudumuzun asıl enerji kaynağıdırlar. *Özellikle bitkisel gıdalarda çok bulunur. Ör: makarna,pilav,ekmek mısır,buğday,pirinç,arpa,yulaf,patates, şeker kamışı… Ayrıca bal, süt ve meyvelerde de bulunur. Not:Lifli besinler karbonhidrat bakımından zengindir ve sindirimi kolaylaştırır

2-PROTEİNLER *Zaman zaman düşüp bir yerlerimiz yaralanır.Bir süre sonra bu yaralar iyileşir.Bütün bunları vücudumuzda yapıcı ve onarıcı olarak görev yapan proteinlerdir.(Zeka gelişiminde de önemlidir) *Büyüme,gelişme,yaraların iyileşmesi,vücudun mikroplara karşı direnci için proteinlere gerek vardır.(ONARICI) *Proteinler vücudumuzda kas ve kemiklerin yapısına girer.(YAPIM) Ör: et,süt,yumurta,peynir,yoğurt ve balık (hayvansal besinlerden) buğday,arpa,çavdar,yulaf,kuru fasulye,nohut,mercimek,bezelye vb… Ayrıca kuru yemişlerde de bulunur

3-YAĞLAR *Karbonhidratlardan elde edilen enerji yetersiz kaldığında yağlar enerji sağlar. *Sağlıklı bir yaşam için yağlar çok fazla tüketilmemelidir. Fazla yağlı besinler tüketilirse bu yağlar vücutta depo edilir. NOT:Gereğinden fazla tüketilen karbonhidratlarda yağa dönüşüp vücutta depo edilir.Bu da ŞİŞMANLIĞA neden olur. Yağlar karbonhidratlardan daha fazla enerjiye sahiptir. Zeytin,fındık,ceviz,ayçiçeği,mısır,yer fıstığı,susam,soya bitkileri… Balık,süt,peynir,tereyağı,kaymak,et ve et ürünleri …

Pek çok vitamin çeşidi vardır. 4-VİTAMİNLER *Öncelikli görevi DÜZENLEYİCİ dirler *Vücudun direncini arttırırlar.Hastalıklardan korurlar. *Büyüme ve gelişmemizde diğer besinlerle birlikte görev yapar. Pek çok vitamin çeşidi vardır. VİTAMİNLER A B C K E D

Ben A vitaminiyim. Beni yemezseniz; gece körlüğü,deride kuruma ve pullanma kemik ve diş gelişiminde problemler yaşarsınız Yumurta,süt,karaciğer,böbrek,buğday,mantar,taze fasulye, baklagiller,domates,havuç,kereviz,fıstık,ceviz,avokado NOT: A-D-E-K vitaminleri yağda çözündükleri için karaciğerde depo edilebilirler.Bu nedenle eksiklikleri geç fark edilir.

Ben D vitaminiyim. D vitaminin ön maddesi besinlerle alınır.Daha sonra Güneş Işınları (ultraviyole) ile “D” vitamine dönüşür. Kemikler için gerekli olan kalsiyum ve fosforun kemiklere depo edilmesini sağlar. Balık yağı ile alınabilir.

Ben E vitaminiyim. Kalp ve damar hastalıkları,kısırlık,karaciğer rahatsızlıkları görülür. Günlük yiyeceklerde bolca bulunduğundan eksikliği fazla görülmez.

Ben K vitaminiyim. Kanın pıhtılaşmasında görev yapar.Eksikliğinde kan pıhtılaşmaz. Kırmızı et,yeşil sebzeler,domates,karaciğer,mısır,muz,şeftali, çilek,pirinç NOT:K vitamini vücudumuzdaki mikroskobik canlılar tarafından da üretilir

Ben C vitaminiyim. Diş eti kanamaları,yaralarda geç iyileşme,eklemlerde şişlik ve ağrılar görülür. Turunçgiller,domates,çilek,maydanoz,lahana,patates,koyu yeşil yapraklı bitkiler,kuşburnu,böğürtlen, B grubu ve C vitaminleri suda çözündükleri için fazlası idrarla dışarı atılır.Bu nedenle her gün alınması gerekir. Eskiden denizciler SKORBİT denilen hastalığa yakalanırlardı.Nedeni ise taze sebze ve meyve tüketmedikleri için alamadıklar “C” vitaminiydi.

Ben B vitaminiyim. Kansızlık,yorgunluk,deride yaralar görülür. Tahıl,tahıl ürünleri,yumurta,süt ve süt ürünleri,kırmızı et ve sebzelerin çoğunda bulunur. B grubu vitaminler B1, B2, B3, B5, B6, B7, B9, B12 vitaminlerinden oluşur

SU Canlıların yaşam faaliyetlerini sürdürebilmeleri için suya ihtiyaç duyarlar. *Bir insan 15-20 gün yemek yemeden yaşayabilir.Fakat susuzluğa birkaç gün dayanabilir.

Besinlerin vücutta yaptıkları görevler Besin Çeşitleri Karbonhidratlar Proteinler Yağlar Vitaminler Su ve Mineraller Öncelikli Görevleri Enerji verici Yapıcı ,Onarıcı Düzenleyici

Fazla yiyecek tüketmek sağlıklı mıdır? BESİNLER VE DENGELİ BESLENME Fazla yiyecek tüketmek sağlıklı mıdır? Düzenli yada dengeli beslenmek ne demektir?

Dengeli beslenmeye DİYET adı da verilir. Yeterli ve dengeli beslenme ne demektir? Dengeli beslenmeye DİYET adı da verilir. Dengeli beslenmek için vitamin ve mineraller az,karbonhidrat, yağ ve proteinler fazla alınmalıdır.Ayrıca günlük su gereksinimimiz için 8 bardak su içilmelidir.

Sağlıklı ve dengeli beslenmek için zararlı yiyecek ve içeceklerden de uzak durmalıyız. Çocuklar hızla büyüdükleri için protein ve karbonhidratlara olan ihtiyaçları yetişkinlerden daha fazladır.

Besin Ve Teknoloji Marketten besin maddeleri alırken nelere dikkat etmeliyiz? Neden? Besinlerde hazır gıdalar mı evde yapılan gıdaları mı tercih etmeliyiz? Uzay filmlerinde insanlar tabletlerle (hap) besleniyorlar.Böyle bir şey olabilir mi?

Hazır gıdalar. Teknolojinin gelişmesi ile birlikte gıda maddelerinde de artış meydana gelmiştir. Meyveli yoğurt, puding, hazır çorba, şekerleme, ketçap vb… Bu maddeler günümüzde bol miktarda tüketilmektedir.Çünkü gıdaların içine katkı maddeleri katılmaktadır.Bu şekilde çocukların ve gençlerin ilgisini daha fazla çekmektedir.Bu katkı maddeleri gıdaların doğal hallerini boza bilir ve sağlık sorunları meydana getirebilir. Bu nedenle hazır gıda maddeleri alırken çok dikkatli olmalıyız. İçine katılan katkı maddelerine bakılmalı,son kullanma tarihine dikkat edilmeli, TSE belgesi olup olmadığı kontrol edilmelidir.

BESİNLERİN SİNDİRİMİ Besinlerin taşınması: Yaşamımızı devam ettirebilmek için enerjiye ihtiyacımız var. Bunun için vücudumuzun bütün yapılarına besinlerin dağıtılması gereklidir. Bu dağıtma işini KAN yapar.Yediğimiz besinler kana karışır. Yediklerimizin küçük parçalara ayrılıp vücudumuza dağılmasına sindirim diyoruz.Sindirim iki ucu açık kanal gibidir. Ağızda başlar anüste son bulur.Bu kanal boyunca sindirime yardımcı yapı ve organlar bulunur.

Dişler yiyecekleri parçalar,öğütür. Dil lokmayı yutağa iter. AĞIZ Dişler yiyecekleri parçalar,öğütür. Dil lokmayı yutağa iter. YUTAK Besinlerin ağızdan yemek borusuna iletilmesini sağlar. MİDE Besinleri depolar, küçük parçalara ayırıp çorba kıvamına getirip ince bağırsağa yollar. YEMEK BORUSU Yutak ile mide arasında yiyeceklerin geçişini sağlar. KALIN BAĞIRSAK Buraya gelen posa içinde sıvı ve mineraller kalır, bunlar emilir. Geriye kalan maddeler vücuttan atılır. İNCE BAĞIRSAK Besinler emilecek hale gelir.Kana geçer. Kalan kısım kalın bağırsağa gider.

DİŞLERİMİZ VE GÖREVLERİ Ağzımızdaki dişler şekil bakımından birbirinden farklıdır. Besinleri ısırmak, koparmak ve çiğnemek için dişlerimizi kullanırız.

Şekil ve görevleri bakımından dişler KESİCİ KÖPEK Yirmi Yaş Dişleri 18-22 yaşları arasında çıkarlar. Akıl dişi de denir. 4/2 tanedirler. Hem alt hem üst çenede 8/2 er tane bulunur.Yiyecekleri ısırmaya ve koparmaya yarar. 4/2 tanedirler. Sivri uçludurlar. Yiyecekleri kopartırlar. Küçük ve büyük azı olarak adlandırılırlar. Tam 16/2 tane azı dişi vardır. Yiyecekleri ufalar ve öğütürler.

Dişlerimizi nasıl fırçalamalıyız? Diş Sağlığı ve Bakımı Diş sağlığımıza dikkat etmeliyiz.Aksi halde birçok sağlık problemi ile karşılaşırız.Başta sindirim problemleri gelir. Diş sağlığı için özellikle A,C,D vitaminleri ,süt ve ürünleri, taze meyveler bolca tüketilmelidir. Elma,havuç gibi yiyecekleri dişlerimizle kopartarak dişlerimizi kuvvetlendirmeliyiz. Sert kabuklu yiyeceklerle dişerimize zarar vermemeliyiz. Yemeklerden sonra dişlerimizi fırçalamalıyız. Yılda iki kez diş doktoruna gitmeliyiz. Dişlerimizi nasıl fırçalamalıyız?

BOŞALTIM Canlıların ortak özelliklerinden bir tanesi de BOŞALTIM dır. 1-Yediklerimizin ve içtiklerimizin hepsi vücutta mı kalır? 2-Boşaltım yapmasaydık neler olabilirdi? Vücutta meydana gelen atık maddelerin ve ihtiyaç fazlası suyun vücuttan dışarıya atılmasına BOŞALTIM diyebiliriz

Boşaltım işini yapan yapı ve organlar vardır. Böbrek sağlığımız çok önemlidir. Çünkü kandaki atık maddelerin temizleme işini yaparlar. Yoksa vücut yaşamını yitirebilir. Bu nedenle günde 2 L su tüketilmeli, tuzlu ve acılı yiyeceklerden kaçınılmalı, ayakların üşümemesine dikkat edilmeli.

Boşaltım Sindirim sonucu Bazı zararlı atık oluşan katı atık maddeler sindirim kanalının çıkışı olan anüsten atılır. Bazı zararlı atık maddeler terleme yolu ile vücuttan atılır. Diğer atık madde olan karbondioksit, akciğerler yolu ile vücuttan atılır. Kandaki atık maddelerde böbreklerde temizlenip idrar borusu ile dışarı atılır.

SAĞLIĞA ZARARLI ALIŞKANLIKLAR Sağlığa zararlı alışkanlıklar nelerdir? uyuşturucu Alkol sigara

Sağlıklı yaşam için düzenli spor yapmalıyız.

Aşağadaki organlardan hangisi sindirimde görevli değildir? kalın bağırsak Beyin ince bağırsak

Harika

İyi düşün

Aşağıdakilerden hangisi enerji verici besindir? süt makarna Zeytin

Harika

İyi düşün

Aşağıdakilerden hangisi doğrudur? Kahvaltıda:ayran ,ıspanak, peynir, zeytin Öğle yemeğinde; zeytin,peynir,bal,yumurta Akşam yemeğinde:Meyve suyu,bisküvi ,şeker,çikolata Kahvaltıda:zeytin,peynir,bal,yumurta Öğle yemeğinde;makarna,etli kuru fasulye puding Akşam yemeğinde: Etli sebze yemeği,pilav,cacık,meyve

Harika

İyi düşün

Hoşça kalın