ÇOKLU ZEKA KURAMI. Arş. Gör. Nida TEMİZ ÇOKLU ZEKA KURAMI Arş.Gör. Nida TEMİZ Eğitim Programları ve Öğretim Uzmanı

ZEKANIN FORMLARI! 120 bağımsız faktör (Guilford) Soyut, Mekanik, Sosyal Zeka (Thorndike) Zihinsel yetenek olarak 13 farklı faktör (Thurstone) ‘Triarşik Zeka Kuramı’: Analitik, Yaratıcı, Pratik (Sternberg) EQ (Goleman) Çoklu Zeka Kuramı (Gardner) TEK TİP ZEKA ! ‘g’ faktörü (Spearman) IQ testleri (Binet; Simon; Eysenck; Jensen)

TEK TİP ÇZK Sabittir Sayısal olarak ölçülür Sınıflandırmak ve başarılarını tahmin etmek için kullanılır Zeki olanlar olmayanlar Sözel ve sayısal Geliştirilebilir Sayısal hesaplanamaz Çoğuldur Çeşitli yollarla sergilenir Sahip oldukları potansiyeli ortaya çıkarmak için kullanılır

ÇOKLU ZEKA KURAMI İki düşünce deneyimi ! 1- Zekayı tekil gören, IQ testleri ile ölçülebileceğine inanan düşünceyi unutalım! 2- Çeşitli çağlarda kültürler tarafından değer verilen rolleri düşünelim!

GARDNER’ A GÖRE ZEKA Tek bir faktörle açıklanamayacak kadar çok yeteneği kapsar. Bir ya da birden fazla kültürde değer bulan bir ürün ortaya koyabilme yeteneğidir. Gerçek hayatta karşılaştığı problemlere etkili ve verimli çözümler üretebilme yeteneğidir. Çözüme kavuşturulması gereken yeni veya karmaşık yapılı problemleri keşfedebilme yeteneğidir.

ÇOKLU ZEKALAR Sözel-Dilsel Zeka (SD) Matematiksel-Mantıksal Zeka (MM) Görsel-Uzamsal Zeka (GU) Bedensel-Kinestetik Zeka (BK) Müziksel-Ritmik Zeka (MR) İçsel Zeka (İÇ) Kişiler arası Zeka (KA) Doğacı Zeka (D)

ÇOKLU ZEKALAR SD: dil becerilerini kullanma MM: sayıları kullanma, mantıksal düşünme GU: görsel fark etme, zihinsel benzeştirme, uzamsal akıl yürütme MR: müziksel formları algılama,müzikle ifade BK: tüm bedeni ya da belli bir bölümü ile ifade İÇ: kendini tanıma, kendi hakkındaki bilgi ile uyumlu davranışlarda bulunma KA: çevresindeki insanları anlama, iletişim kurma D: canlıları, dünyayı tanıma, sınıflandırma YETENEĞİDİR.

SÖZEL DİLSEL ZEKA Yazılı ve sözlü iletişim Doğru telaffuz Yabancı dil Anlatma,dinleme,okuma Kelime oyunları

MATEMATİKSEL-MANTIKSAL ZEKA Sayılar Matematik ve Fen Bilgisi Bilgisayar, puzzle Neden-sonuç Gruplama,sentez,analiz

GÖRSEL-UZAMSAL ZEKA Sanat Hayal Resimler Görsel imgeler Görsel sunular

MÜZİKSEL-RİTMİK ZEKA Şarkılar Müzik aleti Çevresindeki sesler Mırıldanmak,eşlik etmek Çalışırken müzik

BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKA Spor Hareket etmemek! Jest,mimik Parçalarına ayırmak Çamur,origami

KİŞİLERARASI ZEKA Yakın arkadaş Empati Sosyalleşme Başkaları Selam

İÇSEL ZEKA Bağımsız Duygular,düşünceler Kendine güven Zayıf ve güçlü yanlar Akıl danışmak!

DOĞACI ZEKA Doğa,hayvanlar Hayvan hakları Toprak,bitki Mevsimler,iklim olayları Çevre bilinci

ÇOKLU ZEKA KURAMI’ NA GÖRE; Her birey çoklu zekalara sahiptir. Her bireyde söz konusu olan bu zekalar değişik düzeylerde bulunabilmektedir yani bazıları baskın bazıları az baskın olabilir. Çoklu zekalar beslenerek güçlendirilebilir ya da görmezden gelinerek zayıflatılabilir. Çoklu zekalar beyinde farklı alanlara yerleşmişlerdir, birlikte belirli bir uyum içinde çalışabilirler.

“Zeka, problemleri çözme ve bir veya birden fazla kültürde değer bulan bir ürün ortaya koyma yeteneğidir.” Howard GARDNER FRAMES OF MIND (1983)

IQ TABANLI ÇZK TABANLI ZEKİ Mİ? GERİ ZEKİ Mİ? IQ TESTİ BAŞARAMAZ, HİPERAKTİF,İÇİNE KAPANIK SÖZEL SAYISAL ÖĞRETME/N HANGİ TİP ZEKİ TÜM ZEKALARA BAŞARIR BIREYSEL FARK FARKLI ETKINLIKLER ÖĞREN(ME)Cİ

SÖZEL-DİLSEL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Okuma,yazma,dinleme,anlatma Akrostiş Sözcük oyunları Slogan yaratma Hikaye tamamlama Tanımlatma Tartışma yapma Sunumlar yapma Rapor,makale,öykü,mektup,otobiyografi, senaryo,kitap, şiir çalışmaları Diyalog tamamlama Bulmaca hazırlama Münazara yapma

MATEMATİKSEL-MANTIKSAL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Benzer/fark çalışması(venn şeması) Deneyler yapma Olay sıralama Sayı oyunları Formül oluşturma Neden-sonuç çalışması 5N 1K çalışması Mantık soruları cevaplama/hazırlama Kod oluşturma Yap boz oyunları Akıl yürütme Hipotez kurma Strateji oyunları

GÖRSEL-UZAMSAL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Resimleme, boyama, çizme Hayal etme Kağıt katlama Fotoğraf çekme Üç boyutlu çalışmalar tasarlama,yapma Harita çalışmaları Görsel materyallerle çalışma Sonrasını tahmin etme, planlama Video kayıtları yapma Sanatsal geziler yapma

MÜZİKSEL-RİTMİK ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Besteleme, söz yazma Ritim tutma Enstrümanlarla örnekleme Şarkı söyleme Müzik dinleme Müzik ya da seslerle kodlama, hatırlama Dans etme Müzikallere, konserlere gitme Seslendirme, müziklendirme çalışmaları

BEDENSEL-KİNESTETİK ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Rol yapma Dramatize etme Sessiz sinema oyunu Canlandırma Atlayarak, zıplayarak, koşarak, yürüyerek çalışma/yapma Pandomim sergileme Beden dili kullanma Dans etme Maçlara gitme Jimnastik yapma Parçalarına ayırma Modelini yapma

DOĞACI ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Bitki yetiştirme Doğa gezileri düzenleme/yapma Hayvan bakma/sevme Doğadan örnekleme/ilişkilendirme/benzeşim kurma Doğayı gözlem,fotoğraflama Seyir defteri/hava durumu gözlem defteri tutma

KİŞİLERARASI ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Grup çalışmaları Paylaşım çalışmaları Empati çalışmaları Çatışma çözme çalışmaları Eşli oyunlar Sosyal sorunlara çözümler çalışmaları Etkili iletişim çalışmaları Öğretmen olma oyunu Takım çalışmaları, oyunları Dayanışma, işbirliği çalışmaları

İÇSEL ZEKAYA SESLENEN ETKİNLİK ÖRNEKLERİ Hedef oluşturma çalışmaları Bireysel plan çalışmaları Ben...cümleleri tamamlama Ayna çalışmaları Otobiyografi çalışmaları Sevdiğim, sevmediğim,yapabildiğim, başardığım ifadeli çalışmalar Bireysel çalışmalar

MATEMATİK 1- ÇARPMA İŞLEMİ -Toplama, çıkarma işlemlerini tahtada hatırlama -İki kişilik gruplama, kollar havada (KA/MM) -Çarpışma sonucu (2*2) 4 kol (BK/KA/MM) -Kaç kişi çarptı? Kaç kolları vardı? Kollar birleşti, kaç kol oldu? (MM) -Etkinliği resimleme sayıları kullanma (GU/MM) -Çarpan,çarpım,çarpı,kere,tane,eşittir kavramları ile hikaye oluşturma (SD)/ canlandırma (BK)/Ben....olmak isterdim,çünkü.... (İÇ/MM) -7 cüceler şarkısı ile çarpma işlemi (BK/MM/MR/KA) -Çarpma işlemleri ile gökyüzüne ulaşma, işlemler gökyüzü cisimleri içinde, bulmacayı boyama, gökyüzü cisimlerini çarpmada kullanma. (GU/MM/D)

HAYAT BİLGİSİ 2- TRAFİK Trafik zihin haritası sonucu trafiğin tanımını ve kurallarını tahtada formulleme (SD/MM/KA) Trafik cihazları kullanımı ile ilgili kuralları kartlara grupça yazma uçan balona asma (MM/KA/SD) Sürücüler ve yayalar için ışıklı cihazların fark ve benzerliklerini venn şemasında gösterimi Sola-sağa-sola bak geç, ritmik şekilde yapma ve karşıya geçmeyi dramatize etme (BK/MR/MM/KA) Sürücü ve yaya askıları ve renkli balonlarla ışıklı trf. Cihazları hikayesi dinleme (SD/MM/GU) Balık kılçığı modeli ile kuralları tekrarlama (D/MM/SD) Trafik ışığı olsaydım......renk olmak isterdim çünkü.... (İÇ/SD/MM) Uçan balon ters çevirilince ağaç olur, yapraklarına grupça slogan yazma,köklerinde kurallar (MM/SD/KA/D)

HAYAT BİLGİSİ 3- MADDE Katı sıvı gazların ortak ve farklılıklarını şemada(venn) gösterme (MM/SD) Üç dallı madde ağacı oluşturma, yapraklarına gruplarca katı,sıvı,gaz madde özellikleri yazma ilgili dala asma (MM/SD/KA/D) Elini kağıdın üzerine yerleştirme maddenin özelliklerini parmaklarına yazma/madde olsaydım....olurdum çünkü.... (MM/SD/İÇ) Asetatta katı,sıvı,gaz madde örneklerini görme Katı,sıvı,gaz maddelerin seslerini çıkarma,seslerinden tahmin etme oyunu (MM/MR/D/KA/İÇ)

SOSYAL BİLGİLER 4-YERYÜZÜ ŞEKİLLERİ Dağ,sıradağ,ova,yayla,lav,plato,vadi,doğal bitki örtüsü,kültür bitkisi kavramları tanımlarını yapmada tartışma (MM/SD/KA) Dağ,tek dağ,sıradağ,yanardağ farklı ve ortak özelliklerini dağ çiçeği şemasında gösterme (SD/MM/D) Benim yüzüm ve Yeryüzü çalışması (İÇ/MM/SD/D) Harita üzerinde yeryüzü şekillerini bulma gösterme oyunu (MM/GU/SD/KA) Yeryüzü şekilleri ile ilgili şarkı oluşturma (MR/MM/D) YERYÜZÜ akrostiş çalışması yapma (SD/MM/D)

FEN BİLGİSİ 5- SES Ses zihin haritası oyunu oynama, ses tanımını tahtada formülleştirme (SD/KA/MM/İÇ) Balonlardan titreşim hissetme çalışması, hissettiklerini eli boğazında anlatma (SD/MM/GU) Başka canlıların sesleri üzerine konuşma tartışma(D/SD/MM) Ben bir ses olsaydım......sesi olurdum çünkü.....(MM/SD/İÇ) Grupça çalışma kağıdını kullanarak çalışma –deney,kitaplar vb- soruları cevaplama işbirlikli yöntem (KA/SD/MM/D) Ses cihazı ile en kötü ses yarışması ve sonucunda ses kirliliği (SD/MM/KA/MR) Sesin resmini grupça yapma (SD/MM/GU)

KATILIMINIZ İÇİN TEŞEKKÜRLER...