ÜNİTE 9: DUYUŞSAL VE PSİKOMOTOR HEDEFLER Ünitenin hedefleri Duyuşsal hedeflerini açıklayabilme Duyuşsal alana ilişkin hedefler yazabilme Psikomotor hedeflerini açıklayabilme Psikomotor alana ilişkin hedefler yazabilme

KONULAR Duyuşsal alanın özellikleri Duyuşsal alana ilişkin taksonomi Psikomotor alanın özellikleri Psikomotor alana ilişkin taksonomi

DUYUŞSAL HEDEFLERİN SINIFLANDIRILMASI Duyuşsal alan davranışları, öğrencide uzun süre sonunda gerçekleştirilebilen tutumlar, değerler, ilgiler ve duyguları içerir. Duyuşsal davranışların aşamalı sınıflaması David Krathwohl, Benjamin Bloom ve Bertram Masia tarafından geliştirilmiştir.

Duyuşsal özelliklerin doğası ve gelişimi iyi bilinmediğinden, bunlarla ilgili hedeflere okul koşullarında nasıl ulaşılabileceği ve bu tür hedeflere ulaşmanın nasıl garanti altına alınabileceği pek iyi bilinmemektedir. Aslında kişinin duyuşsal özelliklerinin laboratuvar koşullarında nasıl değiştirilebileceği konusunda önemli bir bilgi birikimi vardır. Ancak bu bilgi birikiminin büyük bir kısmı okul koşullarında işe yaramamakta veya kullanılmamaktadır. Bu nedenledir ki, duyuşsal özellikler de eğitimin hedefleri arasında önemli bir yer tutmakla birlikte, öğretme-öğrenme süreçlerinden bunların geliştirilmesi için ne yapılabileceği, diğer hedeflere erişmek için yapılabilecek işler kadar açık değildir (Özçelik, 1992: 89).

1. ALMA Farkındalık Almaya İsteklilik Kontrollü Seçici Dikkatlilik Hedef: Fen Bilgisi dersini dikkatlice dinlemeye dönüklük 2. TEPKİDE BULUNMA Uysal Davranma Karşılık Verme İsteği Gösterme Karşılık Vermekten Tatmin Olma Hedef: Fen Bilgisi dersinde cevap vermeye ve soru sormaya istekli oluş 3. DEĞER VERME Bir Değeri Kabullenmişlik Bir Değere Düşkünlük Adanmışlık Hedef: Fen Bilgisi dersinde kitapta verilen bölümü okumaya isteklilik Boş zamanlarda Fen Bilgisi ile ilgili deneyler yapmayı kendine iş ediniş

4. ÖRGÜTLEME Değerleriyle Uyumlulaştırma Değer Sistemine Katma   Hedef: Fen Bilimlerine duyulan ilgi nedeniyle lisede fen kolunu seçmede kararlı oluş 5. KİŞİLİK HALİNE GETİRME Davranış Ölçütü Haline Getirme Karakterlenme Hedef: Meslek alanı olarak fen bilimlerini seçen bir kişiliğe sahip oluş

DEVİNİŞSEL (PSİKOMOTOR) ALAN HEDEFLERİNİN SINIFLANDIRILMASI Psikomotor davranışlar, günlük yaşayışımızın her safhasında işimizi kolaylaştıran, uyumumuzu güçlendiren ve başarılarımızda önemli rolü olan zihin ve kaslarımızın birlikte çalışması sonucu öğrenilmiş karmaşık fakat bir bütünlük gösteren davranış örüntüleridir.

Psikomotor davranışların önemli bir kısmı çocuklar okula gelmeden önce, bir kısmı ise okulda kazandırılır (Fidan, 1986: 198). Psikomotor alana ilişkin davranışlar iki boyuttan oluşmaktadır. Psikomotor kelimesi içindeki psiko, zihin boyutunu; motor ise bedensel boyutunu kapsamaktadır.

1. UYARILMA Algılama Bedensel Kurulma   Bu basamakta becerinin nasıl yapıldığı, öğrenci tarafından dikkatlice izlenir ve vücut hareketi yapmak için uygun hale getirilir. Bu basamağın öğretiminde, önce ilgili davranış öğretmen tarafından gösterilir. Bu nedenle psikomotor davranışların öğretiminde demonstrasyon yöntemi en uygun yöntemdir. 2.KILAVUZ DENETİMİNDE YAPMA Kılavuzlayanla Yapma Kendi Kendine Yapma Bu basamakta, becerinin, kılavuzlayanla birlikte ve daha sonra kendi kendine işlem basamaklarına uygun olarak öğrenci tarafından yapılması gerekmektedir.

3. BECERİ HALİNE GETİRME İstenilen Nitelikte Yapma İstenilen Nitelik ve Sürede Yapma İstenilen Nitelik, Süre ve Yeterlikte Yapma   Kişi, bu basamakta becerili insan durumuna gelir. Hedef davranışları kendi başına, hiç kimseden yardım almadan, o işin gerektirdiği nitelikte yapar. Daha sonra hem gereken nitelikte, hem de belirtilen zamanda işi yapıp ortaya koyar. 4. DURUMA UYDURMA Kişi, beceri haline getirme basamağında kazandığı davranışları, psikomotor özellikleri ağır basan yeni bir problem durumuna kolayca uygular. Bu düzeyde, önceden kazanılan becerilerin alana genellenmesi söz konusudur. 5. YARATMA Bu basamak, özellikle bilşsel alanın sentez, bir derceye kadar da duyuşsal alanın nitelenmişlik basamaklarıyla iç içedir; fakat burada psikomotor alanla ilgili nitelikler taşır. Yaratma, yeniden ortaya koyma, benzeri olmayanı yapma, psikomotor özellikleri ağır basan orjinal, benzersiz, yeni davranış örüntüsü oluşturma işidir (Sönmez, 1994: 81).

ÜNİTE 10: EĞİTİM DURUMLARI Ünitenin hedefleri Eğitim durumlarının öğelerini söyleyebilme İçerik düzenleme yaklaşımlarını kavrayabilme Öğretim faaliyetlerine ilişkin basamakları kavrayabilme

KONULAR EĞİTİM DURUMLARI 1.1. İÇERİK   EĞİTİM DURUMLARI 1.1. İÇERİK 1.2. STRATEJİ, YÖNTEM VE TEKNİKLER 1.3. ARAÇ-GEREÇ VE KAYNAKLAR 1.4. ÖĞRETİM FAALİYETLERİ

EĞİTİM DURUMLARI Eğitim durumları “Hedefler öğrenciye nasıl kazandırılabilir?” sorusuna yanıt aramaktadır. Bu soruya yanıt aranırken “bu öğrenci nasıl öğrenir?” sorusu daha öncelikli bir sorudur. Eğitim durumlarının öğeleri içerik, araç-gereç ve kaynaklar strateji ve yöntem-teknik, öğretim faaliyetleri

İÇERİK 1.1. İÇERİK hedef davranışları kazandıracak biçimde ünite ve konuların düzenlenmesi olarak ele alınabilir (Sönmez, 1994: 84). Bu boyutta ise “Ne?” sorusuna yanıt bulmaya çalışılır. “Ne öğretelim ki, programda yer alan hedefleri gerçekleştirelim?” Bu noktada hedef-içerik ilişkisinin kurulması gerekmektedir.

İÇERİĞİN SEÇİMİ Toplumsal Fayda Bireysel Fayda Öğrenme ve Öğretim Bilgi yapısında içeriğin aldığı yer

İÇERİK DÜZENLEME YAKLAŞIMLARI Doğrusal programlama yaklaşımı Modüler programlama yaklaşımı Sarmal programlama yaklaşımı Piramitsel programlama yaklaşımı Çekirdek programlama yaklaşımı Konu Ağı-Proje merkezli yaklaşım

Doğrusal programlama yaklaşımı Tyler tarafından geliştirilmiştir. Birbiri ile ardışık sıralı, yakın ilişkili, zorunlu ve önkoşul öğrenmelerin ağırlıklı olduğu konuların düzenlenmesinde kullanılır. Matematik, Tarih, Fen ve Teknoloji dersi gibi aşamalılık özelliği taşıyan dersler için kullanılır.

Sarmal programlama yaklaşımı Bruner tarafından önerilmiştir. İçerik, doğrusal bir sıra izlemez. Daha önce öğrenilmiş konular gerektikçe tekrar edilir. İçerikler daha esnek olup, yeni konular ön öğrenmelerin üzerine inşa edilir Her konunun kendi içindeki konuları arasında bir ardışıklık söz konusu olabilir. Öğrenme süresi ve öğrenilecek konular kontrollüdür. Özellikle yabancı dil öğretiminde kullanılır.

Modüler programlama yaklaşımı Vygotsky tarafından geliştirilmiştir. Konular modüller (öbek-öbek ) halinde düzenlenir. Modüllerin birbirleriyle ilişkisi yoktur. Önemli olan modüllerin anlamlı bir bütün oluşturmasıdır. Konuların hangi sırayla öğretileceği açısından esnektir. Öğretim sonunda alınacak sonuçlar bellidir. Her modül kendi içinde doğrusal, sarmal gibi yaklaşımlarla düzenlenebilir. Meslek ve beceri eğitimi gerektiren derslerde kullanılır.

Piramitsel programlama yaklaşımı İlk yıllarda geniş tabanlı konuların yer aldığı ileriki yıllarda konuların gittikçe daraldığı ve uzmanlaşmanın olduğu bir yaklaşımdır. Program esnek değildir. Öğrencinin programın sonunda durumu bellidir. Alanın uzmanı olur. Mühendislikte, öğretmenlikte vs. kullanılır Eğitim fakültesinde kullanılan programdır

Konu Ağı-Proje merkezli yaklaşım Öğrencilere konuların ağı bir harita gibi çıkarılır. Belirli zamanlarda nerelerde olmaları gerektiği söylenir. Konular küçük projeler olarak da belirlenebilir. Konuların içeriğine öğrenciler grup ya da bireysel olarak kendileri karar verir.

ARAÇ-GEREÇLER VE KAYNAKLAR Öğretim etkinliklerini planlarken, öğrencilere kazandıracağımız hedef ve davranışları hangi öğrenme ortamında kazandıracağımız ve öğrenme ortamının nasıl düzenleneceği çok önem kazanır. Öğrenmelerin kalıcı olması için çok duyu organına hitap eden bir ortamın düzenlenmesi, bunun da çoklu ortamda sağlanabileceği gözlenmektedir. Görsel ve işitsel araçlarla oluşturulacak öğrenme ortamın, önceden iyi planlanmış olması öğretimin daha etkili olmasını sağlayacaktır (Demirel, 2000:49). Eğitim yaşantılarını seçme ve eğitim durumlarını düzenlemeye yardımcı olan en iyi model Edgar Dale’nin geliştirmiş olduğu yaşantı konisidir(Çilenti,1988:55-56).

ÖĞRETİM STRATEJİ YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğretim stratejileri Buluş Sunuş İşbirlikli Araştırma Soruşturma Öğretim Yöntem ve Teknikleri Düz anlatım Soru-cevap Tartışma Beyin fırtınası vb

DİKKAT ÇEKME