DİSK HERNİASYONLARI VE FİZYOTERAPİSİ

KOLUMNA VERTEBRALİSİN ANATOMİSİ Kolumna Vertebralisin üç mekanik fonksiyonu vardır : Gövdeyi desteklemek, Spinal Kordu ve sinir köklerini korumak Gövde ile başın hareketini sağlamak. Bu fonksiyonlarını yerine getirmek içinde oldukça kompleks bir yapı gelişmiştir.

Kolumna Vertebralis 33 adet Vertebradan oluşmuştur. 7 Servikal Vertebra (C1-C7) 12 Torokal Vertebra (T1-T12) 5 Lumbal Vertebra (L1-L5) 5 Sacrum 4-5 Coccyx

Vertebralar kendi aralarında İntervertebral disk, İntervertebral eklemler, Ligamentler sayesinde bağlanmıştır.

İNTERVERTEBRAL DİSK Tüm vertebral kolon yuksekliğinin %33’ü diskler tarafından meydana getirilmiştir. 23 tane olan diskus intervertebralisler, aksisten sakruma kadar tüm vertebra gövdeleri arasında bulunur ve bunları birbirine bağlar. Sakrum ve koksiksin birbiriyle kaynaşmış olan segmentleri arasında ve atlas(C1) ile aksis (C2) arasında bulunmaz.

Şekil ve hacim bakımından bulundukları yere göre farklılık gösterirler. En ince olanı Torakal bölgenin üst kısmında bulunurken, en kalın olanı Lumbal bölgededir.

Disk histolojik, kimyasal ve mekanik bakımından iki farklı formdan oluşur: Nükleus Pulposus Anulus Fibrosus

1.) Nükleus Pulposus Jel kıvamında, mukapolisakkaritlerden oluşmuş, su tutma özelliği ile birlikte sıkıştırılamayan bir yapıya sahiptir. Aksiyal yükü perifere eşit miktarda dağıtan silindir gibidir. Nukleus pulposus % 88 oranında su içerir. Su oranı yaş ilerledikçe % 66 ya düşer.

2.) Anulus Fibrosus Anulus fibrosusun görevi ise; iki vertebra korpusuna yapışarak vertebraları birbirine bağlamasıdır. Periferde yoğun kıkırdak ve kollajen liflerden meydana gelir. Bu lifler birbirini çaprazlayacak şekilde farklı yönlerde seyreder.

Nukleus pulposus en iyi lumbal bölgede gelişmiştir. Anulus fibrosus önde arkaya göre çok daha kuvvetlidir. Arkada yapışma ve kemik epifizeal halka olmaması, lamellerin sayı ve kanalların azalması ve posterior longitudinal ligamentin göreceli zayıflığı nedeniyle daha zayıftır.

DİSK HERNİASYONU Disk hernileri; İntervertebral aralıktaki diskin dejenere olarak, bir veya birkaç komponentinin lateral, posterior veya posterolaterale doğru yer değiştirmesi sonucu, sinirsel dokulara bası yapması ile ortaya çıkan klinik tablo olarak tanımlanabilir.

Disk Herniasyonunda Patoloji Bulging Anulus ( Anulusta Bombeleşme) Protrüzyon (prolapsus) Ekstrüzyon Sekestrasyon

Bulging Anulus ( Anulusta Bombeleşme): Nukleus pulpozusun anulus fibrozusa doğru yer değiştirmesidir.

2. Protrüzyon (prolapsus): Nukleus pulpozusun yırtılan anulus fibrozus lifleri icine doğru yer değiştirmesidir. Anulus fibrozusun dış lifleri sağlamdır.

3. Ekstrüzyon: Nukleus pulpozusun anulus fibrozusu yırtarak spinal kanal icine doğru taşmasıdır. 4. Sekestrasyon: Disk materyalinin koparak serbest materyal halinde spinal kanal icinde bulunmasıdır.

Disk herniyasyonları her yöne olabilir Disk herniyasyonları her yöne olabilir. Ancak anatomik olarak diskin anteriorunun daha kuvvetli olması nedeniyle, herniyasyonlar daha çok; lateral, posterolateral posterior ( sentral) yönlerde oluşur

Disk Herniasyonları Bulundukları Bölgeye Göre; Servikal Disk Herni, Torakal Disk Herni, Lumbal Disk Herni olarak üçe ayrılır.

Disk Herni Epidemiyolojisi SERVİKAL TORAKAL LUMBAL SIKLIK 2. Sıklıkta Nadir En sık %1-3 DİSK HERNİLERİ İÇİNDE %10-20 %1 %90 YAŞ CİNS 30-45 yaş erkek 30-50 yaş 30-50 yaş E %2, K %1.5 EN SIK SEGMENT C5-6 T11-12 (%75 T8 Altında.) L4-L5 L5-S1

LUMBAL DİSK HERNİSİ LUMBAL BÖLGENİN BİYOMEKANİĞİ: Lumbal bölge kolumna vertebralise binen yüklerden en fazla etkilenen bölgedir. Bu bölgeye binen yükü, intervertebral diskler ve vertebra korpusları absorbe eder. Ligamentler ve kaslar da bu kuvvetleri etkisiz hale getirir.

Normal bir lumbal bölgede mobil segmente binen yüklerin büyük bir kısmı intervertebral disklere biner. Günlük yaşam aktiviteleri sırasında diskler, kompresyon, bükülme ve torsiyon stresleri altındadır. Fleksiyon, ekstansiyon ve lateral fleksiyon hareketleri sırasında diskte gerilim ve kompresyon stresleri, rotasyon sırasında ise parçalama stresleri meydana gelir.

Yapılan bir çalışmada 70 kg ağırlığındaki bir insanda, günlük yaşam aktiviteleri sırasında L3 intervertebral diskine düşen basınç miktarları aşağıda gösterilmiştir.

İntervertebral diskler ve ligamentler, vertebral kolonda intrinsik stabiliteyi, kaslar ise ekstrinsik stabiliteyi sağlar. Dik durmanın sağlanabilmesi için mutlaka karın ve sırt kaslarının sinerjistik olarak bir ahenk içinde çalışması gerekir. Artan eksternal kuvvet, disklerde deformasyon yaparak, anulus fibrozisin zorlanmasına ve yırtılmasına neden olabilir

Lomber Disk Hernisi . Lomber disk hernisi; akut, kronik veya tekrarlayan bel ağrısının yaygın bir nedenidir.

Disk rupturlerinin coğu nukleus pulpozusun hala jelatinoz kıvamda olduğu ucuncu ve dorduncu dekatlarda gorulur. Disk herniasyonu genelde disk uzerinde basıncın arttığı sabah saatlerinde ve Posterolateral Ligament’in zayıf olduğu posterolateral bolumden olur. Neden genellikle fleksiyon yaralanmasıdır.

SEMPTOM VE BULGULAR Lumbal disk hernilerinde semptom ve bulgular herniasyon çeşidine göre ve özellikle yönüne göre değişmektedir. Etkilenen sinir genellikle diskin altında çıkan sinirdir. Posterolateral ve lateralden olan herniasyonda semptomlar herniasyon olan taraftadır. Posterior herniasyonda ise semptomlar bilateraldir.

TEDAVİ Lumbal bölge patolojilerinde hastanın durumuna göre uygulanabilecek tedavi yöntemleri 4 grup altında toplanabilir; Medikal tedavi Cerrahi tedavi Konservatif tedavi Rehabilitasyon

Rehabilitasyonun Genel Amaçları Ağrısız NEH’ini sağlamak Ağrı ve kas spazmını gidermek Normal dokunun restorasyonu Yumuşak dokuların esnekliğinin arttırılması Kaslar arasındaki kuvvet dengesizliğinin giderilmesi Stabil olmayan segmentlerin stabilizasyonunun sağlanması Kontrollü hareket adaptasyonlarının öğretilmesi Mesleki stres ve kronik postüral etkilerden korunması Fonksiyonelliğin arttırılması Patolojilerin tekrarının önlenmesi Çevre düzenlemesi yaparak bağımsızlığın yükseltilmesi

SERVİKAL DİSK HERNİSİ

BİYOMEKANİĞİ İntervertebral diskin yapısı başın ağırlığını taşımaya uygun bir biomekanik özelliği taşır. Normal kas tonusu ve anatomik postürde alt servikal disklerde bu yük 5-6 kg/cm². olarak ölçülmüştür. Nukleus pulposus bu yükün tolere edilmesinde görevlidir ve omurgaya eşit olmayan bir kuvvet uygulandığında nukleus pulposus basıncın az olduğu tarafa doğru yer değiştirir.

Servikal omurgada C2 vertebrası altında ekstansiyon, fleksiyon, lateral ekstansiyon ve rotasyon hareketleri meydana gelir. Fleksiyon sırasında üstte bulunan vertebra altta bulunan vertebranın üzerinden öne doğru kayar. Bunun sonucunda disk aralığı ön kısımda daralır, arkada ise genişler. Ekstansiyon sırasında ise bu durumun tersi olur.

BELİRTİ VE BULGULARI Servikal disk hernilerinde semptomlar genelde boyun ağrısı, oksipital ağrı, omuz ağrısı ve kola yayılan ağrı. En sık rastlanan bulgu boyun ağrısıdır. Ağrı keskin karekterde olabilir ancak genelde derin ve künttür.

Kronik disk herniasyonlarında duyusal değişiklikler, Hastaların çoğunda paraskapular veya subskapular yansıyan ağrılar olabilir. Kronik disk herniasyonlarında duyusal değişiklikler, parezi ve atrofi görülebilir. Parezi : kas gücünde ve kas gerginliğinde azalma Atrofi : kasın normal limitlerdeki boyunu kaybetmesi 33

SERVİKAL DİSK HERNİSİ TEDAVİSİ Servikal disk hernileri çoğunlukla cerrahi tedaviye gerek kalmadan düzelebilir. Servikal collar(boyunluk) ve Medikal tedavi ile istirahat: Tedavi planında özellikle başlangıçta boyunluk kullanımı ve ilaç tedavisi cok önemlidir..

kesin istirahat ile birlikte boyunluk ve ilaç tedavisinin verilmesi gereklidir.

Fizik Tedavi ve rehabilitasyon: Servikal herni sonucu oluşan kas spazmı ve ödemi çözmek, oluşan sinir basısını bir miktar azaltmak icin traksiyon kullanılır. Egzersizlerle de amaçlanan boyun kaslarının gücünü artırarak, omurganın kemik sistemine düşen gücün dengeli dağılımını sağlamaktır. Egzersiz programı başlangıçta kısa süreli başlar gün geçtikçe süresi artar.