MEDRESE Din adamı ve her türlü konuda çalışacak kişiler yetiştirmek için eğitim veren okullardır. İlk medrese örneğine Abbasi ve Fatimi döneminde rastlanır. Gazneliler döneminde Kahire’de 4 eyvanlı medrese örneği vardır. Anadolu’daki ilk medreseler Danişmentliler’de görülür. EYVAN Üç yönden kapalı, bir yönden dışa açılan ve tonozla örtülü mimari mekan. İlk Sasaniler döneminde ortaya çıktığı düşünülüyor.
I- AÇIK AVLULU MEDRESE 1- Dikdörtgen Planlı a- Tek Katlı (Diyarbakır Zinciriye 1198) d- Çift Katlı (Tokat Gök Medrese 1275) 2- L Planlı (Urfa Ulu Camii Medresesi) 3- U Formlu (Kayseri Hacı Kılıç Camii Medresesi) II- KAPALI AVLULU 1- Kubbenin Duvara Oturduğu Tip (Tokat Yağıbasan 1152) 2- Kubbenin Serbest Desteklere Oturduğu Tip (Erzurum Yakudiye 1310) III- EYVAN SAYISINA GÖRE 1- Tek Eyvan 2- İki Eyvan 3- Üç Eyvan 4- Dört Eyvan
Diyarbakır Zinciriye Medresesi (Açık Avlulu, Dikdörtgen Planlı, tek katlı)
Tokat Gök Medrese (Açık Avlulu, Dikdörtgen Planlı, Çift Katlı)
Tokat Yağıbasan Medresesi (Kapalı Avlulu, Kubbenin duvara oturduğu tip)
Erzurum Yakudiye Medresesi (Kapalı Avlulu, Kubbenin Serbest desteklere oturduğu tip)
II- SAĞLIK YAPILARI A- Darüşşifa: (Şifahane) Hastahane ve aynı zamanda sağlık elemanı yetiştiren kurumlar. B- Maristen: (Bimarhane) Sinir ve Ruh Hastahesi C- Darülaceze: Güçsüzler Yurdu III- TİCARET VE KONAKLAMA YAPILARI A- Konaklama İşlevi Olan Yapılar 1- Hanlar ve Kervansaraylar B- Konaklama Yapılmayan Yerler 1- Şehir İçi Hanları 2- Bedesten: Kıymetli Kumaşların Satıldığı Yapılar 3- Arasta: Çarşılarda aynı tür mal satan esnafın bulunduğu kısım 4- Kapalı Çarşı: Üstü kapalı karşılıklı dükkanların bulunduğu çarşı.
HANLAR VE KERVANSARAYLAR Genel olarak kervanların barındıkları binalara han ya da kervansaray denilmektedir. Şehirler arasındaki uzun mesafelerde ve ıssız yerlerde yapılmış konaklama yapılarına kervansaray denir. Şehir içinde aynı vazifeyi gören yapılara ise han denir. Kervansaraylar *Ticaretin faydasını, insan yaşamındaki rolünü halka bizzat gösteren kurumlardır. *Kervan ve yolcuların can ve mal güvenliğinin devlet garantisi altında olduğunu simgeler. *Anadolu Selçuklu Sultanları için itibar yapıları olarak kabul edilir.
SULTAN HANI: Büyük boyutlu ve sultanlar tarafından inşa ettirilen kervansaraylara denir. KÖŞK MESCİD: Büyük boyutlu Sultanhanlarında, avlunun ortasında dört serbest destek üzerinde köşk görünümdeki mescid yapılarına denir.
I- AÇIK AVLULU Alay Han (Aksaray-Kayseri) Evdir Han (Antalya-Isparta) II- KAPALI AVLULU Öresun Han (Aksaray-Nevşehir) Şarapsa Han (Antalya-Alanya) III- KARMA TİP Sultan Han (Kayseri-Sivas) IV- EŞ ODAKLI Alara Han (Antalya-Konya)
IV-BAYINDIRLIK YAPILARI I- HAMAM Soyunmalık Sıcaklık Ilıklık Su Deposu Külhan (Suyun ısıtıldığı ateşin yakıldığı bölüm) Kurna Künk (Hamamın ısıtılması için beden duvarları içine döşenen boru) Odun Deposu