Belirlilik Koşullarında Sermaye Bütçelemesi 14. ÜNİTE Belirlilik Koşullarında Sermaye Bütçelemesi Finansal Yönetim, 2. Baskı Prof. Dr. Nurhan AYDIN Yard. Doç. Dr. Mehmet BAŞAR Yard. Doç. Dr. Metin COŞKUN

İÇİNDEKİLER Sermaye Bütçelemesi ve Yatırım Kavramı Değerlendirme Yöntemleri Toplam Net Nakit Girişinin Yatırım Tutarına Oranı Yıllık Ortalama Net Nakit Girişinin Yatırım Tutarına Oranı Ortalama Yıllık Gelirin Ortalama Yatırıma Oranı Geri Ödeme Süresi Net Bugünkü Değer Fayda Maliyet Oranı İç Karlılık Oranı Puanlama Kepnoe- Tregoe Aydın, Başar, Coşkun

Sermaye Bütçelemesi ve Yatırım Kavramı Sermaye Bütçelemesi sermaye harcamalarının yapılması, sermaye varlıklarının oluşturulması, değerlendirilmesi ve seçimindeki toplam süreci anlatır. Aydın, Başar, Coşkun

Sermaye Harcamalarının Yapılış Nedenleri Yenileme Genişleme Modernleştirme Stratejik Aydın, Başar, Coşkun

Aydın, Başar, Coşkun

Sermaye Bütçelemesi Sermaye bütçelemesi çalışmaları nakit akışlarına bağlı değerlemeye dayanır. Değerlemede nakit akışları belirlenir ve bugünkü değere indirgenir. Burada dikkat edilmesi gereken konu, kârlardan daha çok nakit akışlarının önemli olduğudur. Net nakit akışları proje kabul edildikten sonra her yıl elde edilecek nakit akışlarıdır. Aydın, Başar, Coşkun

Net Nakit Akışları Aydın, Başar, Coşkun

Değerlendirme Yöntemleri Finans yöneticisi, yatırım önerilerini değerlendirirken yatırımın tutarı, yatırımın işletmeye sağlayacağı net nakit girişleri, yatırımın ekonomik ömrü, yatırımın ekonomik ömrü sonundaki hurda değeri ve yatırımcının beklediği verim oranı konularında güvenilir bilgilere ulaşmalıdır. Aydın, Başar, Coşkun

Toplam Net Nakit Girişinin Yatırım Tutarına Oranı Bu yöntemde, yatırım kârlılığının en yüksek olduğu, diğer bir deyişle, net nakit girişleri toplamının yatırım tutarına oranının en büyük olduğu yatırım projesi seçilir. Bu yöntem, paranın zaman değerini dikkate almadığı gibi, projelerin ekonomik ömürlerini de ihmal etmektedir. Aydın, Başar, Coşkun

Yıllık Ortalama Net Nakit Girişinin Yatırım Tutarına Oranı Bir önceki yöntemden farkı, elde edilen net nakit girişlerinin, yıl sayısına bölünerek ortalamasının alınmasıdır. Bu yöntem de bir önceki yöntem gibi paranın zaman değerini dikkate almamakta, fakat projelerin ekonomik ömürlerini ihmal etmemektedir. Aydın, Başar, Coşkun

Ortalama Yıllık Gelirin Ortalama Yatırıma Oranı Bu yönteme göre, yatırım projeleri değerlendirilirken, vergiden sonraki yıllık ortalama gelir, ortalama yatırım tutarına oranlanmaktadır. Yıllık ortalama gelir, yıllık net nakit girişi ortalamasından amortisman çıkarılarak hesaplanmaktadır. Eğer hurda değer söz konusuysa, hurda değer yatırım tutarından çıkarılır. Aydın, Başar, Coşkun

Ortalama Yıllık Gelirin Ortalama Yatırıma Oranı Bu yöntemde de paranın zaman değeri dikkate alınmamaktadır. Ortalama yıllık net gelirin hesaplanmasında, amortismanlar dikkate alındığı için, aynı amortisman oranı yöntemi kullanılmalıdır. Aydın, Başar, Coşkun

Geri Ödeme Süresi Geri ödeme süresi, yatırımın kendisini finanse etmesi için gereken süreyi ifade etmektedir. Geri ödeme süresi, vergiden sonraki yıllık kâr ile amortismanlar toplamı başlangıçtaki yatırım miktarına bölünerek elde edilir. Bir yatırımın çekiciliği kolay ve anlaşılabilir şekilde ölçülmek isteniyorsa bunun için uygun ölçü, geri ödeme süresidir. Bu yöntem enflasyon oranının düşük olduğu batı ülkelerinde Ortalama Verimlilik Yöntemi ile birlikte en fazla kullanılan yöntemlerden birisi iken, bizim gibi enflasyon oranının yüksek olduğu ülkelerde pek fazla tercih edilmemektedir. Geri ödeme süresi bir zaman ölçüsüdür. Bu yönteme göre kendisini en kısa zamanda ödeyecek yatırım, riski en az olan yatırımdır. Bir başka deyişle, bu yöntem, yatırımın kendisini finanse edebilmesi için gerekli olan zamanı bulmaktadır. Aydın, Başar, Coşkun Geri Ödeme Süresi =Yatırım tutarı Yıllık net nakit girişi

Geri Ödeme Süresi--örnek Örnek Uygulama Maliyeti 1.200.000 TL olan bir yatırım, amortismanlar dâhil olmak üzere, her yıl 400.000 TL net nakit girişi sağlamaktadır. Bu yatırımın geri ödeme süresi ne kadardır? Geri ödeme süresi =1.200.000 = 3 yıl 400.000 Aydın, Başar, Coşkun

Birikimli Net Nakit Girişi 1 300 2 500 3 800 1600*** 4 600 2200 Örnek Uygulama Bir yatırım projesinin maliyeti 1.500.000 TL’dir. Projenin, amortismanlar dâhil olmak üzere, yıllara göre aşağıdaki net nakit girişlerini yaratması beklenmektedir. Bu projenin geri ödeme süresi nedir? YIL Net Nakit Girişi Birikimli Net Nakit Girişi 1 300 2 500 3 800 1600*** 4 600 2200 Aydın, Başar, Coşkun

Bu yöntemin üstünlükleri şunlardır: • Anlaşılması kolay ve uygulanması basit bir yöntemdir. • Bu yöntem, riski az projelere öncelik vererek proje riskini azaltıcı bir etki doğurmaktadır. Ne kadar ileri istatistik tahmin teknikleri kullanılırsa kullanılsın, gelecek gelişmeleri bu günden kesin bir şekilde tahmin etmek imkânsızdır. Tahminlerin gerçekleşme olasılığı, tahmin edilen süre uzadıkça zayıflamaktadır. Dolayısıyla, kendisine tahsis edilen fonları kısa zamanda geri ödeyen projeler, işletmeler açısından riski az olan yatırımlardır. • Geri ödeme süresi yöntemi, likidite sıkıntısı olan işletmelerin, likidite sorunlarını çözme yönünden de önem taşır. İşletmeler kendilerine süratle nakit girişi sağlayan yatırımlara öncelik vermekle, faaliyetlerinin devamı için gerekli olan nakit fonları da yaratmış olurlar. Aydın, Başar, Coşkun

Geri ödeme süresi yönteminin eksiklikleri ise şöyle sıralanabilir: • Bu yöntemde geri ödeme süresi hesaplanırken ayrılan amortisman tutarı, yıllık net nakit akışına dahil edildiğinden uygulanan amortisman yöntemi öncelik sırasını etkilemektedir. • Yöntem paranın zaman değerini göz ardı etmektedir. Yani daha sonraları sağlanacak nakit girişleri ile bugünkü nakit girişleri arasında bir fark gözetilmemektedir. • Yöntemin geri ödeme süresinden sonraki nakit akışlarını dikkate almayışı bir diğer mahzurunu teşkil etmektedir. • Bu yöntem yatırım büyüklüğünü göz ardı eden bir özellik taşımaktadır. Aydın, Başar, Coşkun

Net Bugünkü Değer Bir yatırımın net bugünkü değeri, yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı para girişinin önceden saptanmış belirli bir iskonto oranı üzerinden bugüne indirgenmiş değerleri toplamı ile yatırımın gerektirdiği para çıkışının bu belirli iskonto oranı üzerinden bugünkü değeri toplamı arasındaki farktır. Aydın, Başar, Coşkun

Net Bugünkü Değer Aydın, Başar, Coşkun

Net Bugünkü Değer--örnek Aydın, Başar, Coşkun

Fayda Maliyet Oranı Karar verenler açısından bir yatırımın fayda-maliyet oranı veya kârlılık endeksi, yatırımın ekonomik ömrü boyunca sağlayacağı para girişinin belirli bir indirgeme oranı üzerinden bugünkü değerinin, yatırımın gerektirdiği para çıkışlarının bugünkü değerine oranıdır. Aydın, Başar, Coşkun

Fayda Maliyet Oranı Eğer yatırım bağımsız bir yatırım ise, kârlılık endeksinin birden büyük oluşu projenin kabulü için yeterlidir. Buna karşılık, almaşık yatırım projeleri arasında bir seçim yapılacaksa, kârlılık endeksi en yüksek proje önerisi seçilmelidir. Aydın, Başar, Coşkun

İç Karlılık Oranı İKO, yatırımın gelecek yıllarda sağlayacağı para girişlerinin bugünkü değeri ile para çıkışlarının bugünkü değerini birbirine eşitleyen iskonto oranı olarak tanımlanır. Aydın, Başar, Coşkun

Puanlama Bu sistemde önerilerin içermiş olduğu finansal yapı, teknik tasarım ve diğer unsurlar daha önceden belirlenmiş seçim kriterlerine bağlı olarak puanlanır. En yüksek puana sahip olan teklifin, tüm teklifler içerisinde en iyisi olduğu kabul edilir. Aydın, Başar, Coşkun

Kepnoe- Tregoe Bu yöntemin dayandığı temel öğeler, değerlendirme ifadesi, olması zorunlu kriter, istek kriteri ve değerlendirme matrisidir. Aydın, Başar, Coşkun

Aydın, Başar, Coşkun