KARACİĞER HASTALIKLARI Hazırlayan Öğr.Gör.Filiz KABU HERGÜL

KARACİĞER Karaciğer organizmanın metabolizması için gerekli pek çok madde üreten , depolayan ve salgılayan en büyük bezdir. Sağ üst kadranda yer alan karaciğer 1200-1500 gr. ağırlığındadır Karaciğer sağ ve sol lob olmak üzere 2 ana lobdan oluşmaktadır.

KARACİĞERİN FONKSİYONLARI Safranın yapımı ve GIS’e ulaştırılması Metabolik fonksiyon: Karbonhidrat,yağlar ve proteinlerin metabolizasyonu burada yapılır. Kanın depolanması ve filtrasyonu

KARACİĞERİN FONKSİYONLARI Vitamin ve minerallerin depo edilmesi: ADEK, B12, Fe ve Bakır burada depo edilir. İlaçların,hormonların atılması: İlaçları detoksifikiye eder. Aldesteron,glikokortikoidler,östrojenprogesteron ve testesteron gibi hormonların etkilerini ortadan kaldırır.

KARACİĞER HASTALIKLARI Karaciğer hastalarında bazı tanı testleri uygulanmasının öncesi ve sonrasında hemşirelik bakımı en az ameliyat olduğu zaman kadar önem taşımaktadır

KARACİĞER HASTALIKLARINDA TANI TESTLERİ Radyolojik tetkikler Laboratuar tetkikleri USG BT Peritonoskopi, Biyopsidir

ÖZELLİKLİ HEMŞİRELİK BAKIMI GEREKTİREN TANI TESTLERİ Karaciğer Biyopsi: Açık ve kapalı olarak yapılır. Açık Biyopsi: Ameliyatla aynı anda yapılır. Kapalı yada perkütanöz Biyopsi : İğne ve enjektörle karaciğerden doku örneği aspire edilir.

KAPALI YADA PERKÜTANÖZ BİYOSİNİN UYGULANMADIGI DURUMLAR . Protrombin zamanı uzamış Trombositopesi olan Peritoniti Asiti Ekstrahepatik obstrüktif sarılığı olan hastalara uygulanmaz.

PERKÜTANÖZ BİYOSİ ÖNCESİ HASTA HAZIRLIK İşlem lokal anestezi ile yapılmasına rağmen hasta 6 saat öncesinden aç bırakılır. Hasta sırt üstü ya da yan yatırılır. İğne batırılırken dyafragmanın parçalmaması için hastanın 5-10 saniye nefesini tutması istenir.

PERKÜTANÖZ BİYOPSİ SONRASI BAKIM-I Hasta 24 saat yatak istirahatine alınır. Kanama riskini azaltmak için 1-2 saat sağ yan tarafına yatırılır. İşlem sonrası 8-12 saat yaşam bulguları takibi yapılır

PERKÜTANÖZ BİYOPSİ SONRASI BAKIM-II Kanama ve hipovolemi bulguları açısından dikkatli olunmalıdır. Gerekirse Dr.istemine göre K.vit verilir. Ağrı takibi yapılır (Özellikle karaciğerin kapsülü altında, diyafrağmanın altında kan ya da safra birikimi nedeniyle ağrı olabilir).

BİYOPSİ SONRASINDA GÖRÜLEN KOMPLİKASYONLAR Kanama (ilk 24 saat içinde görülür). Komşu organlarda.yaralanma yırtılma (özellikle akciğer yırtılması sonucu Pnömotraks Safra kanallarının delinmesi nedeni ile peritonit gelişebilir.

HEMŞİRELİK TANILARI Biyopsi esnasında akciğerin travmatize edilmesine sekonder pnömotoraksa baglı solunum örüntüsünde bozulma, Biyopsiye sekonder akciğerin travmatize edilmesine bağlı solunum örüntüsünde bozulma, Biyopsi esnasında safra kanallarınının perfore edilmesine sekonder safra tuzlarının batına sızmasına bağlı enfeksiyon (peritonit)

PERİTONOSKOPİ Karın duvarına yapılan küçük bir insizyon açılarak, peritonoskop ile, karaciğer ve peritonun doğrudan gözlenmesidir. Bu yöntem metastatik tümörlerin tanınmasında tanı koydurucudur.

PERİTONOSKOPİ YAPILMAMASI GEREKEN DURUMLAR Pıhtılaşma sorunu Karın içi enfeksiyonu İntestinal obtrüksiyonu olan hastalara kesinlikle yapılmamalıdır.

PERİTONOSKOPİ YAPILACAK HASTANIN HAZIRLIĞI-I Hastadan mutlaka yazılı izin alınmalıdır Pıhtılaşma sorunu olup olmadığı Hastanın herhangi bir ilaca, özellikle lokal anestetiklere alerjisinin olup olmadığı sorgulanmalı, İşlem öncesi; hastanın aç bırakılması, barsak ve mesanenin boşaltılması,

PERİTONOSKOPİ YAPILACAK HASTANIN HAZIRLIĞI-II İşlem hakkında bilgi verilmesi ( işlem sırasında karın içine hava verileceği bu nedenle nefes alıp vermede zorlanabileceği, ara ara nefesini tutması gerekeceği anlatılmalıdır). İşlem Sonrası; İlaçların etkisi geçene kadar istirahat etmesi gerektiği anlatılmalıdır.

KARACİĞERİN CERRAHİ GİRİŞİM GEREKTİREN HASTALIKLARI Karaciğerin cerrahi girişimi gerektiren başlıca hastalıkları; kistler, abseler ve tümörlerdir.

KİST HİDATİK Etkeni: Taenia echinococus’dur.

Enfekte Parazitik Kistin Tomografik Görüntüsü

Kist hidatik tomografide Kc içinde 3 adet kist

TAENİA ECHİNOCOCUS Kurt, çakal, tilki, kedi, köpek ve kemirici hayvanların bağırsağında yaşar. Bu hayvanların dışkılarıyla kirlenen otları yiyen “koyun, keçi, sığır, fare, gibi hayvanlar ve paraziti oral yolla alan insanlar” ara konaktır.

İnsan bağırsağında yumurta sindirilir. TAENİA ECHİNOCOCUS İnsan bağırsağında yumurta sindirilir. Hegzakant ( 6 çengelli ) embriyon açığa çıkar. Embriyon kancalarıyla mukozayı delerek VENA PORTA YOLUYLA KARACİĞERE GELİR.

KİST HİDATİK Hepatomegali Ateşsiz sarılık en sık görülen bulgudur. Belirti ve Bulgular Hepatomegali Ateşsiz sarılık en sık görülen bulgudur. Karın ağrısı, Asit , Anemi, Bazen ateş de görülebilir.

KARACİĞER KİST HİDATİĞİ karşımıza daha çok komplikasyonlarla çıkmaktadır.

KİST HİDATİK KOMPLİKASYONLARI Sarılık, Karaciğer yetmezliği, Portal hipertansiyon, Karaciğer apsesi Çevre organlara yayılımdır

TEDAVİ Bu hastalıktan korunma çok önemlidir. Korunmada köpek ve kemirici dışkılarıyla el ve besinlerin kirlenmesini önlemek, Enfekde koyun ve sığırları uygun şekilde imha etmek TIBBİ TEDAVİ Mebendazol ve Metrifonad kullanılır.

Lezyonun yerine göre yapılır. CERRAHİ TEDAVİ, Lezyonun yerine göre yapılır. Segmentektomi Lobektami Marsupyalizasyon uygulanabilir.

‘’Marsupyalizasyon’’ kistin cerrahi rezeksiyonla boşaltılıp, kesi kıyılarına dikiş konulup deriye ağızlaştırılmasıdır.

Amebik Karaciğer Apsesi PİYOJENİK ABSELER KARACİĞER ABSELERİ Piyojenik Abseler Amebik Karaciğer Apsesi PİYOJENİK ABSELER Nedeni, sıklıkta safra kesesi ve safra yolları hastalıklarıdır. Koledokolitiazis, Safra yolları darlıkları, Akut kolesistit, Tek (solite) ya da çok sayıda (multip) olabilir. En başta gelen nedenlerdir

AMEBİK KARACİĞER APSESİ Amebiasis, entamoeba histolytica enfeksiyonu sonucu gelişir. Bu parazit bağırsak mukozasından, portal kan akımıyla karaciğere ulaşır.

HER İKİ APSEDE DE KLİNİK BULGULAR AYNIDIR. KARACİĞER ABSELERİNİN BELİRTİLERİ HER İKİ APSEDE DE KLİNİK BULGULAR AYNIDIR. Ateş, Karın ağrısı, Halsizlik, İştahsızlık ve kusmadır. *** HEPATOMEGALİ VE SARILIKTIR.***

Karaciğer Absesi

KC-Tomografide FNH (Fokal Nodüler Hiperplazi)

PİYOJENİK KARACİĞER ABSE TEDAVİ Antibiyotik, Cerrahi ya da perküdan drenaj ve nedene göre tedaviyi kapsar. CERRAHİ TED. AMEBİK KARACİĞER APSE TEDAVİ İlaç tedavisi (metronidazol) ile apse 7 – 10 günde küçülür. Cerrahi drenaj daha az uygulanmaktadır. TIBBI TED.

KARACİĞERİN TÜMÖRLERİ Primer tümörler Adenomlar Primer hepatosellüler karsinom 2. Karaciğerin metastatik tümörleri

ADENOMLAR Karaciğerin bening tümörleridir. Nedenleri . Uzun süreli hormon (östrojen/androjen) kullanılması Damarsal yapı çok fazla olduğu için kanamalara neden olurlar. Karaciğer Hemonjiyomu

Sağ Karaciğer Lobunda Yerleşmiş Dev Hemanjiyom

Cerahi işlemle tümörün seğmenti çıkarılır. TANI Hepatik anjiyografi Kc biyopsisi (kanama riski açısından) tercih edilmez. TEDAVİ Cerahi işlemle tümörün seğmenti çıkarılır.

Erkeklerde daha fazla görülür PRİMER HEPATOSELÜLER KARSİNOM (MALİNG HEPATOMA) Erkeklerde daha fazla görülür NEDEN OLAN FAKTÖRLER Hepatit B Kronik KC hastalığı Hemokromotozis Aflotoksin Anabolik steroidlerin kullanımı Nitrosaminler Uzun süreli androjen tedavisi

MALİNG HEPATOMA BELİRTİ- BULGULARI En sık görülen bulgu kilo kaybı (%86) Halsizlik Ağrı Bazı hastalarda intraabdominal kanamaya bağlı AKUT KARIN tablosu gelişebilir.

TEDAVİ Karaciğerin dejenere olan tüm alanların rezeke edilmesi (yaklaşık %70-80’i çıkarılabilir).

KARACİĞERİN METASTATİK TÜMÖRLERİ Metastatik tümörler, Kc en sık görülen tümörleridir. Mide CA % 45 Kolon CA % 65 Böbrek CA % 27 oranında KC’e metastaz yapmaktadır.

METASTATİK TÜMÖRLERİN KARACİĞERE ULAŞMA YOLLARI Portal venöz sistem Lenfatik kanal Hepatik arteriyel sistem Çevre organlardan doğrudan yayılım

METASTATİK KARACİĞER TÜMÖRLERİNİN BELİRTİ VE BULGULARI Asit Sarılık Hepatomegali İştahsızlık İleri derecede kilo kaybı

KC TÜMÖRLERİNDE TEDAVİ Cerrahidir Kemoterapi Radyoterapi KC Tüm. Etkin değildir (Tümörlerde; tümör hücrelerinin sayısını ve aktivitesini azaltmak için Dearteriyelizasyon ( Hepatik arterin bağlanması) uygulanması yapılabilir.

KARACİĞER AMELİYATI OLACAK HASTANIN PREOP HAZIRLIĞI Genel ameliyat öncesi hazırlık yapılır. Özellikle karaciğe yönelik tetkiklerin daha yakından takip edilmesi Hastaya tanısı, yapılacak işlemler, Karaciğerin normal fonksiyonu, ameliyat sonrasında ne gibi değişikliklerin olacağı vb. işlemler hakkında bilgi verilmesi

KARACİĞER AMELİYATI OLAN HASTANIN POST-OP BAKIMI Solunum dolaşıma yönelik erken post op bakım ve takiplerin yapılması Konulan drenlerin konuluş amacı ve işlevleri hastaya anlatılmalı Solunum dolaşım problemlerine yönelik eğzersizlerin yaptırılması Karaciğer fonksiyon bozukluklarına yönelik takipler yapılmalıdır

KARACİĞER FONKSİYON BOZUKLUKLARINA YÖNELİK ORTAYA ÇIKAN DURUMLAR Kanama Asit Ödem Hipoproteinemi Sarılık Toksik maddelerin bedende birikimi Karbonhidrat, protein, yağ metabolizması bozuklukları Sıvı elektrolit dengesizlikleri yönünden takip edilmelidir

AKUT KARIN

AKUT KARIN Akut Karın Ağrısı: Bir haftadan kısa süreli ve daha önce tanı konulmamış karın ağrısıdır.

Akut karın tablosuna neden olan başlıca hastalıklar İnflamatuar hastalıklar Obstrüktif hastalıklar Ürolojik hastalıklar Perferasyonlar Vasküler hastalıklar Jinekolojik hastalıklar Karın travmaları

Akut Karında Tanı Ağrı hikayesinin alınması Fizik muayene Laboratuvar yöntemleri

Abdominal Ağrı Tipleri Viseral ağrı (Kolosistit, intestinal obstrüksiyonlar) Pariyetal Ağrı (Akut apandisit geç dönem) Yansıyan Ağrı (Duodenum ve pankreastaki ağrının sırta yansıması)

Akut Karında Fizik Muayene Bulguları Ağrı(yaygın yada lokalize) Rebound tenderness(duyarlılık) Karın adalelerinde defans Bağırsak seslerinin olmaması Bulantı-Kusma Ateş Yüzeyel Solunum

Akut Karın Tablosundaki Hastanın Tedavi ve Bakımı Oral yolla bir şey verilmemeli İV sıvı uygulanmalı NG tüp uygulanmalı Üretral katater uygulanmalı Aldığı-çıkardığı izlenmeli Yaşam bulguları izlenmeli Analjezik verilmemeli Laboratuvar testlerinden yararlanılmalı

Tanı aşamasında hastaya; Semi-Fowler pozisyonu verilir Ağız yoluyla bir şey verilmez Sıcak yada soğuk uygulama yapılmaz Analjezik verilmez Lavman yapılmaz