Öğr. Gör. Mehmet KAYAKUŞ Yrd. Doç. Dr. İsmail Serkan ÜNCÜ Kapalı Spor Salonlarında Led Aydınlatma Armatürleri Kullanılmasının Basketbol Aydınlatma Standartlarına göre Verimlilik Açısından Öneminin İncelenmesi Öğr. Gör. Mehmet KAYAKUŞ Yrd. Doç. Dr. İsmail Serkan ÜNCÜ

Kapalı Spor Sahalarında Aydınlatma Yılın büyük bir bölümünde uzun saatler boyunca kullanılan kapalı spor sahalarında fiziksel faaliyetlerin yerine getirilebilmesi için gerekli aydınlık düzeyi değerlerinin ve ilgili parametrelerinin sağlanması gerekmektedir.

AMAÇ Basketbol spor salonlarında led aydınlatma kullanımının ekonomik verimlilik spor müsabakalarının sağlıklı yapılması açısından önemi incelenmektedir.

Kapalı Spor Salonunda Led Aydınlatmanın Önemi Led armatürlü sistemler aydınlatma verimliliğini arttırarak ekonomik getiri sağlar. Sporcu ve seyirci göz sağlığı korunur, sakatlanma ve kazalar azalır, hakemin görme koşullarına bağlı hataları azalır, sporcu, hakem ve seyircilerin görme yeteneği artar. Aydınlatma standartlara göre yapılmış salonlarda sporcuların görme kusurlarına bağlı performans kayıpları azalır.

Basketbol Salonlarını Aydınlatma Standartları Ülkemizde 09.04.2009 tarihinde kabul edilen “TS EN 12193 Aydınlatma ve Işık - Spor Aydınlatması” Avrupa’da da Aralık 2007 tarihinde kabul edilen “EN 12193, Light and Lighting - Sports Lighting” Türkiye Basketbol Federasyonunun Resmi Basketbol Kuralları 2014 “Basketbol Donanımı” Uluslararası Basketbol Federasyonunun (FIBA) “Official Basketball Rules 2012-Basketball Equipment (Basketbol Oyun Kuralları 2012 Basketbol Ekipmanları)”

TS EN 12193 Salonların Sınıflandırılması Aktivite seviyeler aşağıdaki şekilde sınıflandırılır: Rekreasyon Amatör(Antrenman, yerel müsabakalar, ulusal müsabakalar) Profesyonel(Antrenman, ulusal müsabakalar, TV yayını yapılan ulusal ve uluslararası müsabakalar)

TS EN 12193 Aydınlatma ve Işık - Spor Aydınlatması Müsabaka Seviyesi Yatay Aydınlık Düzeyi E (lüx) Emin/Eort Renksel Geriverim Endeksi Rekreasyon  200 0.5 20 Amatör (yerel müsabakalar, ulusal müsabakalar) 500 0.7 60 Profesyonel (ulusal müsabakalar, TV yayını yapılan ulusal ve uluslararası müsabakalar)  750

Federasyonların Basketbol Salonlarının Aydınlatma Standarttı Her sınıf için belirlenen aydınlatma değerleri (parıltı düzeyi, renk sıcaklığı ve renksel geriverim) bulunmaktadır.

Kapalı Basketbol Salonunda Mevcut Aydınlatma Sistemi Antalya Kepez Kapalı Spor Salonunun mevcut yapısı incelenmiştir. Salon ulusal müsabakalar yapılacak şekilde tasarlamış olup, spor salonunda aydınlatma amaçlı 53 adet 400W Quartz Metal Halide lamba kullanılmaktadır. Aydınlatma sisteminde kullanılan lambalar 9 farklı şekilde gruplandırılarak ihtiyaca göre kullanıma açılmıştır.

Antalya Kepez Kapalı Spor Salonu Özellik Quartz metal halide lamba Lamba ışık akısı 32 500 Lm Renksel Geriverim 65 Ra Renk Sıcaklığı 4 500o K Etkinlik faktörü 72 lm/W Güç Tüketimi 23 850 W Işıksal kararlılık 20 000 Saat

Antalya Kepez Kapalı Spor Salonu

Antalya Kepez Kapalı Spor Salonu

Philips MASTER HPI Plus 400W/645

Led Aydınlatma Sisteminin Bilgisayar Ortamında Tasarlanması Kapalı basketbol salonlarındaki aydınlatma uygulamalarının test ve ölçümleri için Dialux programından faydalanılmıştır. Sistemi led ışık kaynaklı armatürlerle değiştirildiğinde 12 adet 1140W gücünde led armatürler kullanılacaktır.

Dialux Programı ile Kapalı Spor Salonu Aydınlatma Tasarımı Özellik Led aydınlatma Sistemi Lamba ışık akısı 87 000 Lm Renksel Geriverim ≥ 85 Ra Renk Sıcaklığı 5 700o K Etkinlik faktörü 76 Lm/W Güç Tüketimi 13 680 W Işıksal kararlılık 100 000 Saat

Armatür çeşitlerinin fotometrik ölçümleri Aygıt Türü Emin (lx) Emax (lx) Eort (lx) Emin/Eort Emin/Emax Quartz metal halide lamba 280 438 366 0,76 0,63 Led aydınlatma sistemi 391 620 550 0,71 Fotometrik bilgiler uluslararası standartlarla kıyaslandığında seviye 2 düzeyindeki spor salonu için quartz metal halide lamba yetersiz kaldığı gözlenmektedir. Led aydınlatma sistemi ile tasarlanan kapalı spor salonu değerleri ideal değerlere daha yakın olmuştur.

Sonuçlar Led aydınlatma % 42,64 enerji tasarrufu sağlamaktadır. Uzun ömürlü olmalarından dolayı bozulma ve değiştirme ekonomik katkı sağlamaktadır. Led aydınlatma homojen ışık dağılımı olacağı için salon genelinde ideale yakın görme koşulları yaratmaktadır. Renk sıcaklığı, renksel geriverim ve ışıksal etkinlik değerlerinin diğer aydınlatma armatürlerinden daha iyi olmasından dolayı TV yayın kalitesini arttırıcı özellikleri de vardır.

Dinlediğiniz için teşekkürler…