5. İzmir İktisat Kongresi, 31 Ekim 2013 İçerici Kalkınma Politikaları Kritik bir müdahale olarak Erken Çocukluk Eğitimi William Wiseman Dünya Bankası Finansman ve Küresel Bilgi: Türkiye’ye En İyileri Getirmek ve Türkiye’nin En İyilerini Dünya ile Paylaşmak

İçerici Kalkınma Politikaları Dönüşümsel bir müdahale olarak Erken Çocukluk Eğitimi 1. Türkiye’deki Son Gelişmeler Yoksulluk Sağlık Eğitim 2. Aile geçmişinin gelecekteki refah üzerindeki etkisi Varlık Fırsatları Eşitsizliğinin Etkileri Eğitim Sonuçları ve Gelir üzerindeki Etki 3. Erken bir müdahale olarak Erken Çocukluk Eğitimi (EÇE) EÇE’nin çocuklar üzerindeki olumlu etkileri Türkiye’de EÇE okullaşma oranı EÇE’nin kadın istihdamı üzerindeki olası etkileri 2

I. 1. Türkiye’deki son gelişmeler Gelir, sağlık ve eğitimde etkileyici gelişmeler Yoksulluk ve eğitim bakımından önemli eşitsizlikler devam ediyor

Türkiye’de son beş yıldaki ekonomik büyüme geniş bir şekilde paylaşıldı 4 Kaynak: Azevedo ve Atamanov (2013, GEÇİCİ); Küresel Yoksulluk Çalışma Grubu Ortak Refah veri tabanı kullanılmıştır. Refah toplamı tüketim artı dayanıklı tüketim malları ve sağlıktan oluşmaktadır. Ortalama büyüme oranının hesaplanması için geometrik ortalama kullanılmıştır. En Alt 40Toplam

Türkiye sağlık güvencesi bakımından etkileyici sonuçlar elde etti … 5 Kaynak: Türkiye: Aile Hekimliğinde Performansa Dayalı Sözleşme Sistemi – Tasarım ve Başarılar, DB 2013 (WHO ve OECD verilerine dayalı). Üst Orta Gelirli Ülkeler Türkiye

… ve sağlık çıktılarında çarpıcı sonuçlar elde etti 6 5 yaş altı ölüm oranı (bin kişide) Kaynak: WDI (Dünya Kalkınma Göstergeleri) Cinsiyet Farkı, 5 yaş altı ölüm oranı (bin kişide) Türkiye Üst Orta Gelirli OECD Üyeleri Üst Orta Gelirli Türkiye

Aynı durum eğitim sektörü için de geçerli …. 7 Ortaöğretimde Net Okullaşma Oranı (%) Kaynak: TÜİK, Milli Eğitim İstatistikleri FarkToplamErkek Kız

Eğitim sonuçlarında da buna bağlı ilerleme kaydedildi 8 Türkiye’nin Disiplinlere göre PISA Puanları Ortalama PISA Puanı, tüm disiplinler (1/5’lik dilime göre) Kaynak: Türkiye’nin Okullarında Mükemmeliyeti Sağlamak, DB 2013 (OECD’nin PISA verilerine dayalı) Okuma Matematik Fen

… Ancak erişimde halen önemli eşitsizlikler mevcut. 9 Ortaö ğ retimde Net Okullaşma Oranları, bölgelere göre (%) İ stanbul Batı Marmara Ege Do ğ u Marmara Batı Anadolu Akdeniz İ ç Anadolu Batı Karadeniz Do ğ u Karadeniz Kuzeydo ğ u An. İ ç Do ğ u Anadolu Güneydo ğ u An. Kaynak: TÜİK

…..ve aynı zamanda ülke genelindeki yoksullukta da.. 10 Kaynak: TÜİK Gelire göre Yoksulların Yüzdesi (Milli Gelirin %50’sinin Altında)) Do ğ u Karadeniz Batı Marmara İ stanbul Batı Anadolu Do ğ u Marmara Batı Karadeniz İ ç Anadolu Ege K.Do ğ u Anadolu İ ç Do ğ u Anadolu Akdeniz Güneydo ğ u An.

II. 2. Geçmiş önemlidir Aile geçmişi yaşam şanslarını etkiler Etkiler çok erken yaşlarda başlar ve devam ederek eğitimle birlikte artar

Aile geçmişi zenginlik fırsatlarını ağır bir şekilde etkiliyor … 12 Zenginlik Fırsatlarında Eşitsizli ğ in Faktörleri Fırsat Profilleri Kaynak: Türkiye: Gelecek Nesiller için Fırsatları Çoğaltmak (Dünya Bankası, TDHS Verileri, 2003) Koşullar: Alt sınır tahmin Çaba, şans ve ölçülmeyen koşullar 3’ten az kardeş Do ğ um yeri kentsel En dezavantajlı Daha az dezavantajlı Do ğ um bölgesi Batı/ İ ç Anadolu Anadili Türkçe Baba en az ilkö ğ retim mezunu Anne en az ilkö ğ retim mezunu

…ve etkisi çok erken yaşlarda başlıyor … 13 Bilişsel Gelişim GirdileriBilişsel Gelişim Puanları Kaynak: Erken Çocukluk Gelişimi Ekolojileri Çalışması (Koç Üniversitesi), 2008 Notlar: -Testler aylık çocuklara uygulanmıştır. -Corsi testi uluslararası ölçekte standartlaştırılmış bir kısa süreli hafıza testidir. -Tifaldi dil testi spesifik olarak Türkçe anlama için tasarlanmıştır. Düşük SES için Ortalama Orta SES için Ortalama Yüksek SES için Ortalama Duyarlılık puanı (annenin çocu ğ a karşı) Dil uyarım puanı (annenin çocu ğ a karşı) Ö ğ renme materyalleri puanı (çocu ğ un evde ulaşabilece ğ i) Düşük SES için Ortalama Orta SES için Ortalama Yüksek SES için Ortalama Tifaldi Testi – alıcı dil puanı Corsi Testi – kısa süreli hafıza puanı

devam ediyor ve … eğitim sistemi yoluyla... daha da yoğunlaşıyor 14 Kaynak: Türkiye’nin Okullarında Mükemmeliyeti Sağlamak, DB 2013 (OECD PISA verilerine dayalı) Fen Liseleri Anadolu Liseleri Anadolu Teknik Meslek Liseleri Di ğ er Genel Liseler Meslek Teknik Liseleri 1.Beşte Birlik Dilim 2. Beşte Birlik Dilim 3. Beşte Birlik Dilim 4. Beşte Birlik Dilim 5. Beşte Birlik Dilim Ortalama okuma puanı

…ve eğitim sonuçlarını da etkiliyor 15 Sosyoekonomik statüye göre PISA puanları Sosyoekonomik geçiş grubuna (1/5’lik dilim) göre PISA 2009 puanları Kaynak: Türkiye’nin Okullarında Mükemmeliyeti Sağlamak, DB 2013 (OECD PISA verilerine dayalı) 1.Beşte Birlik Dilim 2. Beşte Birlik Dilim 3. Beşte Birlik Dilim 4. Beşte Birlik Dilim 5. Beşte Birlik Dilim OkumaMat.Fen

III. 3. Ne yapılabilir?: Erken bir müdahale olarak Erken Çocukluk Eğitimi EÇE aşağıdakiler üzerinde önemli olumlu etkilere sahiptir Eğitim sonuçları Ekonomik sonuçlar Sosyal sonuçlar Yoksul çocuklar EÇE’ne katılamıyor EÇE annelerin istihdamı üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olabilir

EÇE gelecekteki refah üzerinde önemli uzun vadeli olumlu etkilere sahiptir 17 CPC KatılımcılarıCPC’ye Katılmayanlar Tamamlanan En Yüksek Sınıf (Yıl) Ortalama Yıllık Gelir (bin $)11,58210,796 Madde Bağımlılığı (Alkol hariç, %) Ağır Suç sebebiyle tutuklanma (%) ABD’de Çocuk-Ebeveyn Merkezi (CPC) E ğ itim Girişiminin Etkisi (28 yaşında) Kaynak: Reynolds ve ark. (2011). CPC: Çocuk-Ebeveyn Merkezi “Sağlam kanıtlar ve araştırmalar kaliteli erken öğrenme programlarının çocukların anaokuluna okulda ve yaşamda başarılı olmaya hazır bir şekilde gelmelerine yardımcı olduğunu göstermektedir. Başarı farkını kapatmanın en iyi yolu erken başlayarak fırsat boşluğunu kapatmaktır. Kesinlikle okulların geride kalanları yetiştirme işiyle uğraşmalarına son vermek istiyorum.” Arne Duncan, ABD Eğitim Bakanı Uluslararası kanıtlar EÇE’ne katılımın daha sonraki okul performansı ile doğrusal bir ilişkisi olduğunu göstermektedir. (PISA puanları ile ölçüldüğü gibi). EÇE uzun vadeli olumlu ekonomik ve sosyal etkilere sahiptir

EÇE Yatırımı Tüm Eğitim Düzeyleri Arasında En Yüksek Getiri Oranına Sahiptir 18 Kaynak: Carneiro ve Heckman (2003) Okul öncesi programları Okul e ğ itimi İ ş e ğ itimi Kaynakların fırsat maliyeti İ nsan Sermayesine Yatırım için Getiri Oranı Okul öncesi OkulOkul sonrası Yaş İ nsan Sermayesine Yatırım için Getiri Oranları; Başlangıçtaki Yatırım Tüm Yaşlar için Eşit İ nsan Sermayesine Yatırım için Getiri Oranları Başlangıçtaki Yatırım Tüm Yaşlar için Eşit

Ancak Türkiye’de EÇE okullaşma oranı uluslararası standartlara göre çok düşük … 19 Kaynak : WDI EÇE Okullaşma Oranı (3-5 yaş, %) Türkiye OECD Üyeleri Üst Orta Gelirli

… ve EÇE’ne erişebilenler büyük ölçüde daha varlıklı kesimler… 20 Kaynak: Türkiye’de Temel Eüğitimde Kjalitenin ve Eşitliğin Arttırılması : Zorluklar ve Seçenekler, DB 2010, Hanehalkı Bütçe Ankeri (2003) verilerine dayalı olarak (En Yoksul) Onda Birlik Dilimdeki çocuk sayısı (4-6 yaş) En az bir çocu ğ un kreşe veya anaokuluna devam etti ğ i hanehalkı sayısı

Çocuk bakım maliyetleri kadınların işgücüne katılımının sınırlanmasına katkıda bulunuyor 21 Kadınların Çalışmamasının Temel Sebepleri (%) Kaynak: Türkiye’de Kadınların İşgücüne Katılımı : Eğilimler, Belirleyiciler ve Politika, Dünya Bankası, 2009 (TDHS anketine dayalı, 2003 ) Kaynak: TÜİK, HFLS (2010) Çalışmayan evli kadınların çocuklarına kendilerinin bakmalarının sebepleri (%) Ev kadını/çocuk bakıyor Di ğ er Engelli/hasta/çok yaşlı İ ş arıyor Eşi/ailesi istemiyor Ö ğ renci E ğ itimsiz İ lkokul Temel/Orta Ö ğ r. Yüksek İ mkansızlık Çok pahalı Güvensizlik Bireysel tercih

Kadın istihdamına daha fazla destek verilebilir 22 İşgücüne Katılım (%) Kaynak: TÜ İ K, 2012 Genel Erkek Kadın Okuryazar de ğ il Lise altıLise Meslek Lisesi Yüksek Ö ğ retim

Çok Teşekkürler 23