Öğretim Görevlisi: Elif ÜNALAN ÖZÇELİK HASTA BAKIM SÜRECİ Öğretim Görevlisi: Elif ÜNALAN ÖZÇELİK

HEDEFLER Hasta bakım sürecinin aşamalarını tanımlayabilme Hasta bakım sürecinin özelliklerini belirtebilme Objektif ve sübjektif verilerin arasındaki farkı belirtebilme Veri toplama yöntemlerini belirtebilme Tanılama tiplerinin tanımlayabilme Planlama sürecini açıklayabilme Hasta bakım sürecini uygulamak için bilişsel, kişilerarası ve teknik becerileri kullanabilme Değerlendirme aşamasının amacını ve hasta bakım sürecinin diğer basamakları ile ilişkisini açıklayabilme

İÇERİK I. DURUM DEĞERLENDİRMESİ A. VERİ TOPLAMA B İÇERİK I.DURUM DEĞERLENDİRMESİ A.VERİ TOPLAMA B.VERİLERİ ORGANİZE ETME C.VERİLERİN DOĞRULANMASI VE BELGELENMESİ II.TANILAMA A.TANI TÜRLERİ B.TANI İFADELERİNİN FORMÜLE EDİLMESİ III.PLANLAMA A.PLANLAMA SÜRECİ IV.UYGULAMA V.DEĞERLENDİRME VI.YAŞAM MODELİ VE HASTA BAKIM SÜRECİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

HASTA BAKIM SÜRECİ Hasta bakım sürecinin amacı; bireyin / ailenin sağlık durumunu, gerçek veya olası sağlık bakım problemlerini veya gereksinimlerini tanımlamak, tanımlanan gereksinimleri karşılamak için planlar yapmak ve bu gereksinimleri karşılamak için kesinleşen girişimleri uygulamaktır. Bakım verilen birey, aile veya grup olabilir.

Hasta bakım süreci, durum değerlendirilmesi (Veri Toplama), tanılama, planlama, uygulama ve değerlendirme olarak beş aşamadan oluşur.

1-DURUM DEĞERLENDİRİLMESİ - Verileri toplama - Verileri organize etme - Verileri geçerli hale getirme (doğrulama) - Verileri belgeleme (kayıt etme)

2-TANILAMA Verileri analiz etme Sağlık problemlerini, riskleri ve güçleri tanımlama Tanı ifadelerini formülleştirme

3- PLANLAMA Problemlerde/tanılarda öncelikleri belirleme Amaçları/istenen sonuçları formülleştirme Girişimleri seçme Girişimleri yazma

4-UYGULAMA Hastayı tekrar değerlendirme Yardım için bakım verenin gereksinimini saptama Girişimleri uygulama Kontrol etme Girişimleri belgeleme

5-DEĞERLENDİRME Sonuçlarla ilişkili verileri toplama ve karşılaştırma Hasta amaçları / sonuçları ile faaliyetleri ilişkilendirme Problem durumları hakkında sorunları çizme Hasta bakım planını devam ettirme, değişiklik yapma veya bitirme

HASTA BAKIM SÜRECİNİN ÖZELLİKLERİ 1- Her bir aşamada elde edilen veriler, bir sonraki aşama için girdi olur. Değerlendirme sonucunda elde edilen bulgular, veri toplama aşaması için geri bildirim olur. Bu nedenle, bakım süreci düzenli olarak tekrarlanan bir durum olmaktan veya aynı kalmaktan çok, sürekli değişen döngü halindeki olaylar zinciridir.

HASTA BAKIM SÜRECİNİN ÖZELLİKLERİ 2- Hasta bakım süreci, hasta merkezlidir. Bakım planı amaçlardan çok, hasta problemlerine göre organize edilir. Veri toplama aşamasında, hastanın alışkanlıkları, rutinleri ve gereksinimleri saptanmak için veriler toplanır.

HASTA BAKIM SÜRECİNİN ÖZELLİKLERİ Hasta bakım süreci, problem çözme ve sistemler teorisinin bir uygulamasıdır. Hekimler tarafından kullanılan süreç ile tıbbi süreç paralel gibi görülebilir, ancak farklıdır. Tıbbi süreç fizyolojik sistemler ve hastalık sürecine odaklanırken; hasta bakım süreci hastanın hastalığa ve rahatsızlığa olan cevaplarına yönelir.

HASTA BAKIM SÜRECİNİN ÖZELLİKLERİ Karar verme, sürecin her aşamasında gereklidir. Hasta bakım süreci, kişilerarası iletişim ve işbirliğidir. Gereksinimleri karşılamak için hasta ve ailesi ile doğrudan ve sürekli iletişim gerektirir. Üniversal olarak uygulanabilir. Hasta bakım sürecini oluşturmak için çeşitli kritik düşünme becerilerini kullanılmalıdır.

1- Durum Değerlendirmesi

Durum değerlendirilmesi, verilerin sistematik olarak sürekli toplanması, organize edilmesi, doğrulanması ve belgelenmesidir. Başlangıç, problem odaklı, acil ve hızlandırılmış yeniden değerlendirme olmak üzere dört çeşit durum değerlendirilmesi vardır.

Durum değerlendirilmesi süreci; veri toplama, verileri organize etme, verileri doğrulama ve verileri belgeleme olmak üzere birbiriyle yakın ilişkili dört aktiviteyi kapsar.

A.VERİ TOPLAMA Veri toplama sağlıklı / hasta birey ve ailenin durumu hakkındaki bilgi toplama sürecidir.

Veri Tipleri: Veriler subjektif ve objektif olarak gruplandırılabilir Veri Tipleri: Veriler subjektif ve objektif olarak gruplandırılabilir. Subjektif veri, hastanın / ailenin ifade ettikleri tüm verilerdir. Objektif veriler ise, fiziksel değerlendirme, yapılan tanı işlemleri ve laboratuvar sonuçları ile toplanan verileri kapsar.

Veri Kaynakları: Primer ve sekonder olarak gruplandırılabilir. Bireyin kendisi primer veri kaynağıdır. Aile üyeleri veya destek veren bireyler, diğer sağlık personelleri, laboratuvar ve tanı analizleri ise sekonder veri kaynağıdır.

Veri Toplama Yöntemleri: Sağlıklı/hasta birey hakkında veriler gözlem, görüşme ve fiziksel değerlendirme aracılığıyla toplanır.

B. VERİLERİ ORGANİZE ETME Verileri organize etmede yazılı veya bilgisayar destekli kayıt biçimleridir. Bu nedenle çoğu kez sağlık öyküsü, veri tabanı formu aracılığı ile alınır.

C.VERİLERİN DOĞRULANMASI VE BELGELENMESİ Toplanan verilerin gerçek ya da doğru olduğundan emin olunmasıdır. Örneğin; hasta ‘’bağırsaklarımı boşaltmada problemim var’’ diye bir bilgi verdiğinde, hastanın kabız olduğu sonucuna varılabilir. Ancak, daha açıklayıcı veri toplandığında, hastanın kabız olmadığı belki de hemeroidleri nedeniyle bağırsak boşaltımının zor olduğu ortaya çıkabilir.

2- Tanılama

Tanılama, hasta bakım sürecinin ikinci aşamasıdır Tanılama, hasta bakım sürecinin ikinci aşamasıdır. Bu aşamada, durum değerlendirilmesinin yorumlanabilmesi için kritik düşünme becerileri kullanılır ve hastanın güçlü yönleri ve problemleri tanımlanır.

A. TANI TÜRLERİ Gerçek Tanı; durum değerlendirilmesi zamanında var olan hasta problemidir. Gerçek tanı, belirti ve bulguların bulunmasına dayanır. Risk Tanı; problemin var olmadığı klinik yargıdır. Risk faktörlerinin varlığı, girişimde bulunulmazsa gelişmesi muhtemel bir problemi gösterir. İyilik Tanısı; bireyin, ailenin ve toplumun iyilik düzeyine istekliliğini arttıran insani cevapları tanımlar. Olası Tanı; sağlık problemi hakkındaki kanıt tamamlanmamış veya açık değildir. Olası tanılarda, destekleyen veya reddeden daha fazla veriye ihtiyaç vardır. Sendrom Tanısı; diğer tanıların kümelenerek birleşmesi ile oluşan tanıdır.

B.TANI İFADELERİNİN FORMÜLE EDİLMESİ Çoğu tanı iki veya üç bölümlü ifadeden oluşmaktadır. Tanının gerçek tanı, ortak tanı veya tıbbi tanı olması için karar verilmesi gerekir.

İki bölümlü ifadelerde yalnızca problem ve etiyolojisi vardır İki bölümlü ifadelerde yalnızca problem ve etiyolojisi vardır. Problemin klinik belirtileri henüz oluşmamıştır. Problem (P): Hasta cevabının ifade edilmesi. Etiyoloji (E): Katkıda bulunan faktörler veya cevapların olası nedenleri.

Üç bölümlü ifadelerde tanı ‘’PES’’ biçiminde ifade edilir. Problem (P): Hasta cevabının ifade edilmesi. Etiyoloji (E): Katkıda bulunan faktörler veya cevapların olası nedenleri. Belirti ve bulgular (S): Hasta tarafından belirtilen özelliklerin tanımı. PES biçiminin dezavantajı, problemin çok uzun biçimde ifade edilmesidir. Ancak, belirti ve bulgular girişimleri planlamada yol gösterici olduğu için sürecin diğer aşamalarının yönlendirilmesinde oldukça yardımcıdır.

PES biçiminin dezavantajı, problemin çok uzun biçimde ifade edilmesidir. Ancak, belirti ve bulgular girişimleri planlamada yol gösterici olduğu için sürecin diğer aşamalarının yönlendirilmesinde oldukça yardımcıdır.

3- Planlama

Hasta bakım sürecinin üçüncü aşaması olan planlama, hasta sürecinin karar verme ve problem çözme bölümlerini de kapsayan, bilinçli ve sistematik bir aşamasıdır.

Planlama Türleri Başlangıç Planı: Hastanın hastaneye kabulü yapılırken, ilk yapılan planlamadır. Veri toplanması, bakım planı… Var olan Plan: Hastaya sürekli bakım veren sağlık bakım profesyonelleri tarafından yapılır. Taburculuk Planı: Taburcu olduktan sonraki gereksinimlere yönelik olan taburculuk planı, kapsamlı sağlık bakımının önemli bir bölümüdür. Her hasta bakım planında bulunmalıdır.

PLANLAMA SÜRECİ Planlama süreci önceliklerin belirlenmesi, hasta bakımının amaçlarının/istenen sonuçların belirlenmesi, girişimlerin seçilmesi ve bakım planının yazılmasını kapsar.

Önceliklerin Belirlenmesi Bireyin yaşamını tehdit eder nitelikte olan problemler daha önceliklidir ve acilen ele alınması gerekir. Önceliklerin belirlenmesinde sağlıklı/hasta bireyle beraber karar verilmelidir. Hastanın değerleri ve inançları önceliklerini etkileyebilir.

Hasta Bakımının Amaçlarının / İstenen Sonuçların Belirlenmesi Hedefler herkes tarafından aynı şekilde anlaşılacak biçimde açık, gerçekçi ve ulaşılabilir olmalıdır. Hedefler sorunun ya da gereksinimin özelliğine göre, kısa ya da uzun vadeli olarak saptanır.

Girişimlerin Seçilmesi Planlama aşamasında seçilen girişimler ve uygulamalar, belirlenen hedefe ulaşılmasını sağlamalıdır. Girişimlerinin seçiminde problemin etiyolojisi ve beklenen sonuç dikkate alınmalıdır. Belirlenen etiyoloji, girişiminin seçilmesinde yol göstericidir.

GİRİŞİMLER SEÇİLİRKEN; Bağımlı girişimler Bağımsız girişimler Ortak girişimler Uygun girişime karar verilmeden önce problemi tekrar değerlendirme Seçilen girişimler, etiyolojiyi azaltacak mı? Ya da ortadan kaldıracak mı? Tekrar değerlendirme Hastanın yaşını ve sınırlılıklarını değerlendirme Bakım verenin bilgi ve becerisi Diğer tedaviler ile uygunluğu Var olan kaynaklar dikkate alınmalıdır.

Bakım Planının Yazılması Planlama sürecinin son aşamasıdır. Yazılı bakım planı, bakımın devamlılığı ve değerlendirilmesi için gereklidir. Yazılı hale getirilen bakım planı, tanılar, hedefler ve girişimler gibi önemli verileri kapsamalıdır.

4- Uygulama

Uygulama aşaması, bakım planında belirlenen hedefe ulaşmak için bakım planının uygulamaya konmasıdır. Hasta bakım sürecinin bu aşaması, bakımının verilmesi, gerçekleştirilmesi olarak bilinir. Bakımın güvenli ve etkin biçimde verilmesi, mesleki bilgi, deneyim ve olumlu kişiler arası ilişki kurma yeteneğine bağlıdır.

Hastaya bakım verilirken, aynı zamanda hastanın genel durumu ve uygulanan bakımın etkileri yakından gözlenmelidir. Planda yapılan değişiklikler gerekçesi ile birlikte kaydedilmelidir. Kayıtlar, bakımın devamlılığını sağladığı gibi, ekibin diğer üyeleri arasında iletişimi sağlar.

4- Değerlendirme

Değerlendirme aşaması, hasta bakım sürecinin beşinci ve son aşamasıdır. Değerlendirme hem bir son hem bir başlangıçtır. Değerlendirmede, planlanan girişimlerin uygulanması sonucunda belirlenen sonuçlara ulaşılıp ulaşılmadığına bakılır. Hastanın sorununun giderilip giderilmediğinin ya da yeni bir problemin ortaya çıkıp çıkmadığının değerlendirilmesinde bilgi sağlar. Değerlendirme sonuçları açık, anlaşılır ve kesin bir ifadeyle yazılmalıdır. Açık olmayan, belirsiz ifadelerden kaçınılmalıdır.

Değerlendirme sonuçları üç şekilde olabilir: 1- Hedefler gerçekleştirilmiştir ve ek bir uygulamaya gerek duyulmamaktadır. 2- Hedefler kısmen gerçekleştirilmiştir ve uygulamaya devam edilmelidir. 3-Hedefler gerçekleştirilmemiştir.

Değerlendirme sonucunda hedeflere ulaşılamadığı durumlarda, olası nedenler; Verilerin eksikliği Uygun olmayan tanı seçilmesi Hedeflerin gerçekçi olmaması Yanlış yöntem seçimi Planlanan girişimlerin bireye ya da durumuna uygun olmayışı

Değerlendirme sonucunda hedeflere ulaşılamadığı durumlarda, olası nedenler; Planlanan girişimlerin eksik uygulanması Hastanın durumunda ortaya çıkan beklenmeyen değişiklikler olabilir Değerlendirme olumsuz olması durumunda yeniden plan yapılması gerekir. Bu nedenle değerlendirme, duruma göre hem bir sonuç hem de bir başlangıçtır.

Hasta bakım sürecinin aşamaları ve etkinlikler Aşama ve Tanımı Amaç Etkinlikler Durum değerlendirmesi Hastanın verilerini toplama, organize etme, doğrulama ve belgeleme. Hastanın, sağlık sorunlarına veya rahatsızlıklara cevabı ve sağlık bakım gereksinimlerini yönetme yeteneği hakkında veri tabanı belirlemek. 1.Veri tabanını belirleme Sağlık özgeçmişini elde etme Fiziksel değerlendirme Hasta kayıtlarını inceleme Literatürü inceleme Destek veren bireylere danışma Sağlık profesyonellerine danışma 2.Gereksinimlere göre verileri güncelleme 3.Verileri organize etme 4 Verileri doğrulama 5.Verileri belgeleme (Kayıt)

Verileri analiz ve sentez etme Aşama ve Tanımı Amaç Etkinlikler Tanılama Verileri analiz ve sentez etme Hastanın güçlü yönlerini, işbirliğini ve bağımsız girişimlerle önlenebilen veya çözülebilen sağlık problemlerini tanımlamak, tanıları geliştirmek. 1.Verileri yorumlama ve analiz etme: Verileri standartlarla karşılaştırma Verileri kümeleme veya gruplandırma Boşlukları ve aykırılıkları tanımlama 2.Hastanın güçlü yönlerini, risklerini, tanılarını ve problemlerini tanımlama 3.Tanıları ve ortak problem ifadelerini formüle etme 4.Bakım planı tanılarını belgeleme

Bireyselleştirilmiş bakım planını geliştirmek. Aşama ve Tanımı Amaç Etkinlikler Planlama Tanımlanan hasta problemlerinin nasıl önleneceği, azaltılacağı veya çözüleceğini, hastanın güçlü yönlerinin nasıl destekleneceğini, organize edilmiş, bireyselleştirilmiş ve amaca yönelik girişimlerin nasıl uygulanacağını saptama. Bireyselleştirilmiş bakım planını geliştirmek. Öncelikleri ve hasta ile ilgili ortak amaçları / sonuçları saptama Amaçları / istenen sonuçlan yazma Girişimleri / stratejileri seçme Diğer sağlık profesyonellerine danışma Bakım planını yazma İlişkili sağlık bakım vericilerle bakım planını geliştirme

Aşama ve Tanımı Amaç Etkinlikler Uygulama Planlanan girişimleri gerçekleştirme İstenen amaçları / sonuçları karşılamak için hastaya yardım etmek, iyiliği yükseltmek, rahatsızlık ve hastalığı önlemek, yeniden sağlığına kavuşturmak, değişen fonksiyonlar ile baş etmesine yardım etmek. Veritabanını güncellemek için hastayı tekrar değerlendirme Yardım gereksinimi saptama Uygulanan girişimleri bildirme: -Bakımı ve hastanın cevaplarını belgeleme -Gerekli sözlü raporları

Hasta ile işbirliği kurma ve istenen sonuçlarla ilgili veri toplama Aşama ve Tanımı Amaç Etkinlikler Değerlendirme Amaçları / sonuçları başarma derecesini ölçme ve amaca ulaşmayı olumlu veya olumsuz olarak etkileyen faktörleri tanımlama. Bakım planının devam edip etmeyeceğini, değişip değişmeyeceğini veya sonlandırılıp sonlandırılmayacağını saptamak. Hasta ile işbirliği kurma ve istenen sonuçlarla ilgili veri toplama Amaçların/sonuçların başarılıp başaramadığını değerlendirme Hasta sonuçları ile aktivitelerin ilişkisini kurma Problemler hakkında kararlar alma Bakım planını değiştirme veya bakım planını sonlandırma Sonuçları başarma durumunu veya bakım planını değiştirmeyi belgeleme

Hasta bakım süreci ve kritik düşünme aktiviteleri Hasta Bakım Süreci Aşamaları Kritik Düşünme Aktiviteleri Durum Değerlendirilmesi Güvenilir gözlemler yapma İlişkili verileri, ilişkisiz verilerden ayırma Önemli verileri, önemsiz verilerden ayırma Verileri doğrulama Verileri organize etme Yapıya göre verileri kategorize etme Varsayımları kabul etme

Hasta bakım süreci ve kritik düşünme aktiviteleri Hasta Bakım Süreci Aşamaları Kritik Düşünme Aktiviteleri Tanılama İpuçları arasındaki ilişkileri bulma Verilerdeki boşlukları tanımlama Çıkarımlar yapma Verilerde eksiklik olduğunda, kararları askıya alma Disiplinler arası bağlantılar yapma Problemi belirtme Varsayımları inceleme Standartlarla modelleri karşılaştırma Probleme eşlik eden faktörleri tanımlama

Hasta bakım süreci ve kritik düşünme aktiviteleri Hasta Bakım Süreci Aşamaları Kritik Düşünme Aktiviteleri Planlama Doğru genellemelere şekil verme Bilgiyi bir durumdan, diğer bir duruma aktarma Değerlendirme ölçütü geliştirme Hipotez kurma Disiplinler arası bağlantılar yapma Hasta problemlerini öncelik sırasına dizme Diğer bilimlerdeki ilkeleri anlama

Hasta bakım süreci ve kritik düşünme aktiviteleri Hasta Bakım Süreci Aşamaları Kritik Düşünme Aktiviteleri Uygulama Uygulamada bilgiye başvurma Hipotezleri test etme Değerlendirme Hipotezlerin doğru olup olmadığına karar verme Ölçütlere dayalı değerlendirmeler yapma

Hasta bakım süreci, bakımı planlama ve uygulamanın sistematik, rasyonel bir yöntemidir. Hasta bakım sürecinin amacı; hastanın sağlık durumunu ve gerçek veya potansiyel sağlık problemlerini tanımlamak, tanımlanan gereksinimleri karşılamaya yönelik planlar kurmak ve belirlenen gereksinimlere yönelik belirlenmiş girişimleri uygulamaktır. Her bir aşamada başarı, önceki aşamanın doğruluğuna bağlıdır. Ayrıca her bir aşama kritik düşünmeyi içerir

Hasta bakım süreci daireseldir. Başka bir ifadeyle, bileşenler mantıklı bir sıra izler, ilk döngünün sonunda amaçlar başarıldı ise bakım sonlanabilir veya döngü tekrar değerlendirme ile devam edebilir ya da bakım planı değiştirilebilir

YAŞAM MODELİ VE HASTA BAKIM SÜRECİ ARASINDAKİ İLİŞKİSİ

Hasta bakım süreci, Bireyi / toplumu tanılamaya yönlendirir, ama neyi tanılayacakları konusunda bilgi vermez. Planlamayı destekler, ama nasıl planlanacağını söylemez, Girişimde bulunulmasını ister, ama girişimlerin hangi yolla yapılacağını açıklamaz, Değerlendirmenin önemini vurgular ama ne zaman ve nasıl yapılacağını belirtmez. Bu konuda model / kurumlar rehberlik eder.

Yaşam modeli; hasta bakım sürecinde dört aşamada incelenir: Durum değerlendirilmesi aşaması:. Tanılama aşaması: Planlama ve uygulama aşaması: Değerlendirme aşaması

Durum değerlendirilmesi aşaması: Yaşam Modeli, sağlıklı / hasta bireyden ve / veya yakınlarından, toplumdan verilerin sistemli ve kapsamlı bir biçimde toplanmasını sağlamaktadır.

Tanılama aşaması: Tanılama süreci toplanan verileri / ipuçlarını ilişkilendirme ve gruplandırma sürecidir.

Planlama ve uygulama aşaması: Günlük yaşam aktiviteleri, yaşam süresi, bağımlılık-bağımsızlık, günlük yaşam aktivitelerini etkileyen faktörler, yaşamda bireysellik / bireye özgü hasta bakımından oluşan Yaşam Modeli’nin tüm ögeleri, bakım girişimlerinin planlanması ve uygulanmasında rehberlik eder.

Değerlendirme aşaması: Günlük yaşam aktivitelerine ilişkin toplanan verilerin, tanının ilişkili / risk faktörlerinin ve tanımlayıcı özelliklerinin, bakım sonuçlarının, planlanan girişimlerin uygulanabilme durumunun değerlendirmesi bakım sürecinin başarısı açısından oldukça önemlidir.

Sonuç olarak Yaşam Modeli; bireyi bir bütün olarak tanımayı, sorununu belirleyip çözmeyi sağlamakta, holistik ve humanistik yaklaşımla, hasta bakım sürecinin geliştirilmesi ve uygulanmasına katkı sağlamaktadır. Holistik; her şeyin temelde birbiriyle ilgili olduğu varsayımı. bütüncül. Hümanizm, Fransızca humanisme, insancılık, beşeriyetçilik, insan odaklılık, insan-merkezcillik.