EKONOMİK GÖRÜNÜM MART 2015 Güncelleme Tarihi: 24/03/2015

A- MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM…………………………. 4 B- DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ …………………………. 20 1) MAL TİCARETİ………………………………………….. 21 2) HİZMETLER TİCARETİ ………………………………. 34 C- YATIRIM ORTAMI, YABANCI SERMAYE ve TEŞVİK….. 40 D- SERBEST BÖLGELER…………………………………… 48 E- İKİLİ, BÖLGESEL, ÇOKLU ve ÇOK TARAFLI TİCARET... 53 Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

A- MAKROEKONOMİK GÖRÜNÜM Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Bazı Ekonomilere İlişkin Büyüme Tahminleri Kaynak: IMF, OECD, Dünya Bankası Türkiye ekonomisi 2013 yılında Orta Vadeli Program’da (2014-2016) belirtilen %3,6’lık gerçekleşme tahminin üstünde %4,1 oranında büyümüştür. IMF, Türkiye’nin 2014 yılında %3 ve 2015 yılında %3,4 oranında büyüyeceğini tahmin etmektedir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Dünya Ticaretine İlişkin Tahminler Kaynak: IMF ve DTÖ IMF tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %3,1 ve %3,8 oranında artacaktır. DTÖ tahminine göre, dünya toplam mal ve hizmet ticareti hacmi 2014 ve 2015 yıllarında sırasıyla %3,1 ve %4 oranında artacaktır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

En Büyük 20 Ekonomi (SGP-Cari) Kaynak: Dünya Bankası 2013 yılı itibarıyla Türkiye Dünya’nın 17. (SGP’ye göre 17.), Avrupa’nın 6. (SGP’ye göre 6.) büyük ekonomisidir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

2015-2017 Orta Vadeli Program Hedefleri *Gerçekleşme 2015-2017 Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı (1) Sabit fiyatlarla yüzde değişimi göstermektedir. 2015-2017 dönemini kapsayan Orta Vadeli Programın temel amacı; büyüme performansını yükseltirken cari işlemler açığını düşürmeye devam etmek, enflasyon hedefine ulaşmak ve böylece makroekonomik ve finansal istikrarı güçlendirmektir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Başlıca Bölgeler ve Ülkeler İtibariyle GSYH Gelişmeleri (2013) Kaynak: TÜİK ve IMF 2013 yılında %4,1 oranında büyüyen Türkiye ekonomisi, 2014 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla %2,8 artış kaydetmiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Yıllık Büyüme Oranları Kaynak: TÜİK Türkiye, küresel ekonomik krizden en hızlı çıkan ve son dönemlerdeki küresel ekonomik belirsizlikten göreli olarak az etkilenen ülkelerdendir. 2003-2013 döneminde yıllık ortalama büyüme oranı %5 olmuştur. 2014 ilk 3 çeyreğinde Türkiye ekonomisi %2,8 oranında büyümüştür. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Kişi Başına Düşen GSYH Kaynak: Dolar değeri TÜİK, SGP Dolar değeri Dünya Bankası Kişi başına gayri safi yurtiçi hasıla, 2013 yılında, 2002 yılına göre 3 kattan fazla artarak 3.492 dolardan 10.807 dolara yükselmiştir. Satın alma gücü paritesine göre ise kişi başına gayri safi milli gelir, 19 bin dolara ulaşmıştır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Kapasite Kullanım Oranı (%) Kaynak: TCMB 2015 Şubat ayında kapasite kullanım oranı 0.9 puan düşüşle, 72.8 olarak gerçekleşmiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Sanayi Üretim Endeksi (2010=100) Kaynak: TÜİK Sanayi üretim endeksi, 2015 Ocak ayında 112,3 (2010=100) olmuş, bir önceki yılın aynı ayına göre %1,8 oranında azalış göstermiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Satınalma Yöneticileri Endeksi(PMI) Kaynak: Markit Economics PMI değeri, 2015 Şubat ayında 49,6 olarak bir önceki aydaki değerin (49,8) altında gerçekleşmiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Enflasyon (Bir Önceki Yılın Aynı Ayına Göre) Kaynak: TÜİK 2015 Şubat ayında, önceki yılın aynı ayına göre, TÜFE’de %7,6 oranında, Yİ-ÜFE’de ise %3,1 oranında artış gerçekleşmiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

İstihdam-İşsizlik Kaynak: TÜİK 2014 Aralık döneminde işsizlik oranı %10,9 mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı ise %10,4 düzeyinde gerçekleşmiştir. 2014 yılında işsizlik oranı %9,9 olmuştur. Mevsimsellikten arındırılmış işsizlik oranı, 2015 Ocak ayında Avro Bölgesi’nde %11,2 ve AB(28) ülkelerinde %9,8 olarak gerçekleşmiştir. Ülkelerin mevcut en güncel verileri karşılaştırıldığında, Türkiye’nin işsizlik oranı 7 AB üyesinden daha düşük seyretmektedir. Türkiye; Rusya, Almanya, İngiltere ve Fransa’dan sonra Avrupa’daki 5. büyük işgücüne sahip ülkedir. (2013, Dünya Bankası) Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Türkiye-CDS (23.03.15) Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı Kaynak: DB Research * CDS primi yükseldikçe, algılanan risk düzeyi artmaktadır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) 14.04.2017 Merkezi Yönetim Bütçe Açığı / GSYH (%) Kaynak:Eurostat,T.C. Maliye Bakanlığı Türkiye’nin merkezi yönetim bütçe açığının GSYH’ye oranı 2013 yılında %1,2 olarak 22 AB ülkesinden daha iyi konumda gerçekleşmiş ve %3 olan Maastricht kriterini gerçekleştirmiştir. 2015 yılı Ocak-Şubat döneminde merkezi yönetim bütçe fazlası 1.4 milyar TL olmuştur. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

AB Tanımlı Kamu Borcu / GSYH (%) 14.04.2017 AB Tanımlı Kamu Borcu / GSYH (%) Kaynak: Eurostat, T.C. Hazine Müsteşarlığı Türkiye’nin AB tanımlı borç oranı, 2013 yılında, Maastricht kriteri olan %60’ın oldukça altında, %36,2 düzeyinde gerçekleşmiştir. Türkiye, 25 AB ülkesinden daha iyi performans göstermiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Ödemeler Dengesi *Ocak Kaynak: TCMB Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

B- DIŞ TİCARETİN GÖRÜNÜMÜ Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

I) MAL TİCARETİ Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Mal Ticaret Hedefleri Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı *Gerçekleşme (Kaynak: TÜİK) **Beklenti (Orta Vadeli Program, Kalkınma Bakanlığı 2015-2017) ***2023 İhracat Stratejisi Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Türkiye'nin Küresel Mal İhracatındaki Payı Türkiye’nin dünya mal ihracatındaki payı 2013 yılında %0,81 düzeyindedir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Türkiye'nin Küresel Mal İthalatındaki Payı Türkiye’nin dünya mal ithalatındaki payı 2013 yılında %1,33 düzeyindedir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Dış Ticaretin Gelişimi 2013-2014/ 2014-2015 Ocak * Enerji, 27. fasıla karşılık gelmektedir. Kaynak: Ekonomi Bakanlığı 2015 yılının Ocak ayında, 2014 yılının aynı ayına kıyasla; İhracat %0,6, ithalat ise %13,7 oranında azalış kaydetmiştir. Dış ticaret açığı %37,5’lik azalışla 4,3 milyar dolara gerilemiştir Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

İhracatın Aylık Gelişimi Aylara Göre İhracat ve İthalat, Milyar Dolar 2015 Ocak ayında, 2014 Ocak ayına göre, ihracat %0,6 azalarak 12,3 milyar dolar, ithalat ise %13,7 azalarak 16,6 milyar dolar olmuştur. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Geniş Ekonomik Grupların Sınıflaması (BEC) İHRACAT İTHALAT Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı 27

Başlıca İhraç Ürünleri * Değişim ihracata göredir. Kaynak: TÜİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Başlıca İthal Ürünleri * Değişim ithalata göredir. Kaynak: TÜİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Başlıca İhraç Ürünleri (Yıllık) * Değişim ihracata göredir. Kaynak: TÜİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Başlıca İthal Ürünleri (Yıllık) * Değişim ithalata göredir. Kaynak: TÜİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

İhracat ve İthalatta İlk Beş Ülke (Ocak 2015) İhracatımızda İlk 5 Ülke (% Pay) İthalatımızda İlk 5 Ülke (% Pay) Kaynak: TÜİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

İhracatın Bölgesel Dağılımı Kaynak: TÜİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

İthalatın Bölgesel Dağılımı Kaynak: TÜİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

2) HİZMETLER TİCARETİ Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Hizmetler Sektörüne İlişkin Hedefler Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Türkiye'nin Küresel Hizmet İhracatındaki Payı (%) Kaynak: DTÖ Türkiye’nin 2013 yılı küresel hizmet ihracatındaki payı %0,95 düzeyindedir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Türkiye'nin Küresel Hizmet İthalatındaki Payı (%) Kaynak: DTÖ Türkiye’nin 2013 yılı küresel hizmet ithalatındaki payı %0,51 düzeyindedir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Ödemeler Dengesi-Hizmet Kalemleri Kaynak: TCMB *Ocak Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı 39

Yurtdışında Müteahhitlik Hizmetleri Sektörün ekonomiye katkıları: Döviz girdisi, ihracata katkı, istihdama katkı, teknoloji transferi, makina parkına etki, dışa açılma sürecine etki Dünyanın en büyük 250 müteahhitlik şirketi listesinde 2014 yılında 42’si Türk firmasıdır. Türkiye, bu bakımdan Çin’den sonra 2. sırada yer almaktadır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

C- YATIRIM ORTAMI YABANCI SERMAYE ve TEŞVİK Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı 41

Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması 94 ülke ile imzalanan ve 75 adedi yürürlüğe giren YKTK Anlaşmaları ile; Taraf ülkeler arasındaki uluslararası doğrudan yatırımların artmasını teşvik etmek; Karşılıklılık ilkesi çerçevesinde; uluslararası doğrudan yatırımların doğrudan ve dolaylı kamulaştırmalara karşı uluslararası hukuk çerçevesinde korunmasını sağlamak; Ev sahibi ülkenin yabancı yatırımcılara ve bunların yatırımlarına “milli muamele” ve “en çok kayırılan ulus muamelesi”ne tabi olarak adil ve eşit bir muamelede bulunmasını güvence altına almak; Yabancı yatırımcıların elde ettiği karların ve diğer gelirlerin gecikme olmaksızın transfer edilmesini güvence altına almak; Yabancı yatırımcı ile ev sahibi devlet arasında çıkan uyuşmazlıklarda uluslararası tahkim seçeneğini çözüm yolu olarak sunmaktır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı 42

Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları ABD; Almanya; Arnavutluk; Avusturya; Avusturya (Revize); Azerbaycan; BAE; Bahreyn; Bangladeş; Belçika; Beyaz Rusya; Bosna Hersek; Bulgaristan; Cezayir; Çek Cumhuriyeti; Çin Halk Cumhuriyeti; Danimarka; Endonezya; Estonya; Etiyopya; Fas; Finlandiya; Fransa; Güney Afrika; Güney Kore; Gürcistan; Hindistan; Hırvatistan; Hollanda; İngiltere; İran; İrlanda; İspanya; İsrail; İsveç; İtalya; Japonya; Katar; Kazakistan; Kırgızistan; Kuveyt; K.K.T.C.; Letonya; Litvanya; Lübnan; Lüksemburg; Macaristan; Makedonya; Malezya; Mısır; Moğolistan; Moldova; Norveç; Özbekistan; Pakistan; Polonya; Portekiz; Romanya; Rusya; S. Arabistan; S. Arabistan (Hava Taşıma); Sırbistan-Karadağ; Singapur; Slovakya; Slovenya; Suriye; Sudan; Tacikistan; Tayland; Tunus; Türkmenistan; Ukrayna; Umman; Ürdün; Yemen; Yunanistan Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kaynak: TCMB 1984-2002 döneminde 14,6 milyar ABD Doları olan doğrudan yabancı yatırım tutarı, 2003-2014 döneminde 149,3 milyar ABD Dolarına ulaşmıştır. 2015 yılının Ocak ayında doğrudan yabancı yatırım tutarı önceki yılın aynı ayına göre %44 artarak 1,8 milyar ABD Doları olmuştur. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Yabancı Yatırımların Sektörlere Göre Dağılımı *Ocak ayı verisidir O *Ocak ayı verisidir. Ocak 2015 Ekonomi Bakanlığı

Yabancı Yatırımların Ülkelere Göre Dağılımı 14.04.2017 Yabancı Yatırımların Ülkelere Göre Dağılımı *Ocak Kaynak: TCMB Ödemeler Dengesi İstatistikleri Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Yeni Teşvik Sistemi YENİ TEŞVİK SİSTEMİ Genel Büyük 14.04.2017 Yeni Teşvik Sistemi YENİ TEŞVİK SİSTEMİ Genel Teşvik Uygulamaları Bölgesel Teşvik Uygulamaları Büyük Ölçekli Yatırımların Teşviki Stratejik Yatırımların Teşviki KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi KDV İstisnası Gümrük Vergisi Muafiyeti Vergi İndirimi Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği Yatırım Yeri Tahsisi Faiz Desteği KDV İadesi Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Teşvik Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı *Ocak Kaynak: Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü , Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

D- SERBEST BÖLGELER Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Serbest Bölgelerin Sağladığı Avantajlar Üretici Kullanıcılar için Vergi Avantajlarından Yararlanma İmkânı Orta ve Uzun Vadede Geleceği Planlayabilme İmkânı Kâr Transferi İmkânı Ticaret Kolaylığı İmkânı Gümrük Vergisi Prosedüründen Arındırılmış Ticari Faaliyet İmkânı AB ve Gümrük Birliği Kriterlerinin Gerektirdiği Serbest Dolaşım Belgelerinin Temini İmkânı Eşitlik Prensibi Zaman Kısıtlaması Bulunmaması Pazar İhtiyaçlarına ve Şartlarına Göre Serbestçe Belirlenecek Ticari Faaliyet İmkânı Gerçekçi Bir Enflasyon Muhasebesi İmkânı Yerli ve Yabancı Tüm Pazarlara Erişim İmkânı Azaltılmış Bürokratik Prosedür ve Dinamik İşletme Yönetimi Stratejik Avantaj Her Türlü Ticari ve Sınai Faaliyete Uygun ve Ucuz Altyapı İmkânı Tedarik Zinciri İmkânlarından Yararlanma Kolaylığı Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Serbest Bölgeler 19 Serbest Bölgede 2014 yılında toplam 61.505 kişi istihdam edilmiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Serbest Bölgelerin Ticaret Hareketleri Kaynak: Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü 2014 yılında Serbest Bölgelerdeki toplam ticaret hacmi, bir önceki yıla göre %3,5 oranında azalarak 22,4 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Serbest Bölgelerde Sektörel Yoğunlaşma Kaynak: Serbest Bölgeler, Yurt Dışı Yatırım ve Hizmetler Genel Müdürlüğü Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

E- İKİLİ, BÖLGESEL, ÇOKLU ve ÇOK TARAFLI TİCARET Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Ticari İlişkiler İkili Ticari İlişkiler Avrupa, Asya-Pasifik, Avrasya, Orta Doğu ve Kuzey Afrika, Sahra Altı Afrika, Amerika Bölgesel ve Çoklu Ticari İlişkiler AB, EİT, D8, KEİ, İİT, İSEDAK Çok Taraflı Ticari İlişkiler DTÖ, OECD, G20 Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

STA Ülkeleri EFTA (Norveç, İsviçre, İzlanda, Liechtenstein) İsrail Makedonya Bosna Hersek Filistin Tunus Fas Suriye Mısır Arnavutluk 11. Gürcistan 12. Karadağ 13. Sırbistan 14. Şili 15. Ürdün 16. Güney Kore 17. Morityus 18. Lübnan* 19. Kosova* 20. Malezya* (*) İç Onay Sürecinde Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

STA Ülkeleri (Devam Eden Müzakereler) Moldova* Gana* Ukrayna Kolombiya Ekvador Kongo Demokratik Cumhuriyeti Kamerun Seyşeller 9. Körfez İşbirliği Konseyi 10. Libya 11. MERCOSUR 12. Faroe Adaları 13. Japonya 14. Singapur 15. Peru 16. Meksika * Müzakere süreci tamamlanmıştır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Çok Taraflı Ticari İlişkiler Hizmet Ticareti Anlaşması (TISA) Doha Kalkınma Turu müzakerelerinin kesintiye uğraması ve hizmetler alanında rekabetçi ülkelerin iddialı bir anlaşma hedeflemeleri nedeniyle Hizmetler ticaretinin %70’ini oluşturan katılımcılar arasında serbesti düzeyini büyük ölçüde arttıracak bir anlaşma olan TISA müzakereleri Türkiye’nin katılımıyla devam etmektedir. Tarım Dışı Ürünlerde Pazara Giriş (NAMA) Toplam dünya mal ihracatının yaklaşık %90’ını oluşturan DTÖ Tarım Anlaşması kapsamı dışında kalan ürünlerde (sanayi ürünleri + yakıt + madencilik ürünleri + balık ve balıkçılık ürünleri + ormancılık ürünleri) tarife ve tarife dışı engellerin azaltılarak ticaretin bu ürünlerde daha fazla serbestleştirilmesi hedeflenmektedir. G-20 Dönem Başkanlığı ABD, Almanya, Arjantin, Avrupa Birliği Avustralya, Brezilya, Çin, Endonezya, Fransa, Güney Afrika, Güney Kore, Hindistan, İngiltere, İtalya, Japonya, Kanada, Meksika, Rusya, Suudi Arabistan ve Türkiye’den oluşan G-20 ülkeleri, dünya ekonomisinin yaklaşık %90’ını; dünya ticaretinin %80’ini ve dünya nüfusunun üçte ikisini temsil etmektedir. G–20, dönem başkanlığı her sene bir üye ülke tarafından yürütülmektedir. G-20 dönem başkanlığı 2015 yılında Türkiye tarafından deruhte edilecektir. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

İhracatın Ülke Gruplarına Göre Dağılımı **Henüz STA’ları yürürlüğe girmeyen Lübnan ve Kosova hariç Kaynak: TÜİK 2014 yılında 2013 yılına göre, EFTA Ülkelerine ihracat seçilen özel bölgeler içerisinde yıllık bazda en hızlı artışı yaşayarak %128,4 oranında artmıştır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

Ekonomi Bakanlığı Yurtdışı Teşkilatı Halihazırda 110 ülke 160 Merkez ve 5 ofiste 179 Ticaret Müşaviri/Ataşesi görev yapmaktadır. Mart 2015 Ekonomi Bakanlığı

EKONOMİ BAKANLIĞI YURT DIŞI TEŞKİLATI AMERİKA Buenos Aires Karakas Mexico City Ottava Santiago Vaşington Houston Los Angeles New York Sao Paulo Şikago Toronto Miami San Francisco Seattle AFRİKA Abuja Addis Ababa Akra Cezayir Dakar Darüsselam Hartum İskenderiye Kahire Nairobi Pretoria Rabat Trablus Tunus Kazablanka ASYA Astana Aşkabat Bangkok Bişkek Cakarta Duşanbe Hanoi İslamabad Kabil Kuala Lumpur Manila Pekin Seul Singapur Taşkent Tokyo Ulan Bator Yeni Delhi Almatı Guangzhou Hong Kong Karaçi Mumbai Şangay Georgetown GEORGETOWN AVRUPA/KAFKASYA AB DTÖ OECD Atina Bakü Belgrad Berlin Bern Bratislava Brüksel Budapeşte Bükreş Dublin Helsinki Kiev Kişinev Kopenhag Lahey Lizbon Lefkoşa Londra Lubliyana Madrid Minsk Moskova Oslo Paris Podgorica Prag Priştine Roma Saraybosna Sofya Stokholm Tiflis Tiran Üsküp Varşova Viyana Zagreb Barselona Batum Düsseldorf Hamburg Hannover Kazan Marsilya Milano Münih Novorossisk Odessa Rotterdam Selanik St. Petersburg Stutgart Birmingham Krasnodar Novosibirsk Yekaterinburg EKONOMİ BAKANLIĞI YURT DIŞI TEŞKİLATI ORTA DOĞU Abu Dhabi Amman Bağdat Beyrut Doha Kuveyt Manama Muskat Riyad Sana Şam Tahran Tel Aviv Basra Cidde Dubai Erbil Halep Kudüs Musul Tebriz Daimi Temsilci Yardımcılığı AVUSTRALYA Ticaret Müşavirliği Sidney Melbourne Ticaret Ataşeliği İrtibat Büroları