ATOMUN YAPISI, BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ Her madde gözle görülemeyecek kadar küçük ve bölünmesi zor yapı taşları olan atomlardan oluşmuştur. Atomlar gözle görülemeyecek kadar küçük tanecikler olmasına karşılık, ancak günlük yaşantımızda pek çok gözlem sonucu atomların varlığı kanıtlanmıştır.

Çevremizde gördüğümüz dokunduğumuz her şey atomdan meydana gelmiştir. Atomlar öyle küçük parçalardır ki, en güçlü mikroskopla dahi bir tanesini görmek mümkün değildir Her atom, bir çekirdek ve çekirdeğin çok uzağındaki yörüngelerde dönüp-dolaşan elektronlardan oluşmuştur.

 Atom  Çekirdek  Nötron  Proton  Nükleon  Elektron

Farklı cins atomlardan oluşan saf maddelere “bileşik” denir. Doğada; tuz, su, sabun, şeker, alkol gibi farklı cins atomlar içeren pek çok madde vardır. BİLEŞİKLER VE FORMÜLLERİ

Bileşikler atomların birleşmesiyle oluşur.

BİLEŞİKLERİN YAPISINDA BİRDEN ÇOK ATOM BULUNUR.

Bileşiğin en küçük parçasına molekül denir. Bileşikler saf maddelerdir ve homojendirler. Bileşiklerin özellikleri kendilerini oluşturan maddelerin özelliklerine benzemez.

BİLEŞİKLERİN ÖZELLİKLERİ KENDİLERİNİ OLUŞTURAN MADDELERİN ÖZELLİKLERİNDEN TAMAMEN FARKLIDIR BİLEŞİKLER

Örnek: Al+3 ve O-2 iyonlarından oluşan bileşiğin formülü yazılırken üstteki sayılar çapraz bir şekilde diğerinin altına getirilir. Al+3 O-2 Al2O3 şeklinde yazılır. Katyonun adı + Anyonun adı = Bileşiğin adı Al2O3 (Alüminyum oksit) Bileşikler içlerindeki elementlerin türlerine göre; Metal-Metal bileşikleri ve Ametal -ametal bileşikleri olarak ikiye ayrılır. Adlandırmaları da birbirinden farklı olur. Örneğin; yukarıdaki Al2O3 bileşiği metal-ametal bileşiklerine bir örnektir.

Madde molekül formülü kaba formülü asetilenin C2H2 CH glikoz C6H12O6 CH2O Bir bileşiğin tam formülü bilinirse moleküllerinde hangi atomdan kaçar tane olduğu anlaşılacağı gibi bağ yapısı hakkında da fikir yürütülebilirNH3 kovalent bağlı NaCl iyonik bağlıdır.

İsimlendirmeyi iyonik bağlı ve kovalent bağlı için ayrı ele alacağız. a)İyonik bağlı bileşiklerin isimlendirilmesi: Yapısında katyon ve anyon bulunduran bileşikler iyonik yapılıdır. Dört durumda incelenir. 1. Metal-Ametal = Metalin adı+Ametalin adı+ür. NaCl (sodyum klorür) 2. Metal-kök = Metal adı+kök adı NaOH(sodyum hidroksit) 3. Kök -Ametal = Kök adı+Ametalin adı +ür NH4 Amonyum iyodür. 4. Kök-kök = Katyon kök adı+Anyon kök adı NH4NO2 Amonyumnitrit BİLEŞİKLERİN SINIFLANDIRILMASI

Kova lent bağlı bileşiklerin isimlendirilmesi: Ametal atomlarının kendi aralarında oluşturdukları bağ çeşidine kovalent bağ denir. Kovalent bağlı bileşiklerin isimlendirilmesinde atomların sayısı mono,di, tri, tetra, penta gibi Latince kelimelerle ifade edilir. İlk yazılan atom bir tane ise mono yazılmaz. Sonraki atomun sayısı her halukarda söylenir. CO: Karbon mono oksit NCl3: Azot tri klorür NO: Azot mono oksit

Bileşik formülü doğru verilipte, değerliği az bilinen elementlerden herhangi biri sorulduğunda bileşiğin yüklerinin sıfır olma şartından hareket edilerek çözüm yapılır. Mesela KMnO4 bileşiğindeki K +1 O -2 değerlikli olduğu bilindiğinden, yüklerin toplamının sıfır olması için Mn +7 değerlikli olmalıdır. Ayrıca bazı köklerin değerliğinin bilinmesi gerekir. Değerlik konusunda unutulmaması gereken önemli bir nokta; tek başına bulunan elementler nötür haldedir. Aynı şekilde bileşikte nötürdür, fakat bileşiği oluşturan elementler nötür değildir. BİLEŞİKTEKİ ELEMENTLERİN DEĞERLİLİĞİNİN BULUNMASI