AKUT BÖBREK YETMEZLİĞİ Hem. Diren TOSUN 2. Üroloji Kliniği Sağlık http://hastaneciyiz.blogspot.com Slayt Arşivi:

Akut böbrek yetmezliği böbrek fonksiyon-larının ani kaybıdır Akut böbrek yetmezliği böbrek fonksiyon-larının ani kaybıdır. Erişkin bir bireyde günlük idrar miktarının aniden 400 ml’nin altına düşmesi ve kanda üre düzeyinin devamlı olarak yükselme-sidir. Metabolitlerin vücuttan atılabilmesi için günlük idrar miktarının en az 400 ml olması gerekir.

Etiyoloji Üç ayrı grupta inceleyebiliriz. Prerenal nedenler: Böbreğin kanlanmasının engellendiği durumlardır. Böbreklere yeterince kan gelmeyince GFR(glomeruler filtrasyon hızı) düşer.

GRF’nı düşüren nedenler arasında; Hipovolemiye neden olan kusmalar. Kanamalar Fazla diüretik kullanımı Geniş yanıklar Glikozüri Peritonit ,akut pankreatit Kardiyovasküler yetersizlik Hipotansiyon ,sepsisler Kanın pompalama gücünün yetersiz olması gibi durumlarda sayılabilir.

Renal Nedenler; Nefrotoksik maddeler veya böbrek hastalıkları nedeniyle böbrek dokusunun harabiyetidir. Bunlar arasında; Glomerulonefrit Travma Arteroskleroz Küçük ve büyük damarların iltihaplanması Tümör ve böbrek damarlarının spazmı Nefrotoksinler, ağır metaller, antibiyotikler, aneztezikler Büyük cerrahi girişimler sayılabilir.

Postrenal Nedenler; Üretral obsrüksiyon, prostat hipertrofisi, üretra ağzını tıkayan mesane tümörü, mesane boynu darlığı Bilateral böbrek ve üreter taşları, ameliyat sırasında üreterin kesilmesi veya bağlanması retroperitoneal fibrozis

Belirti ve Bulgular Akut böbrek yetmezliğinin seyrinde 2 evre görülür 1- Oligüri Evresi: Bu evrede yukarıda belirtilen etiyolojik nedenlere bağlı olarak nefronlar harap olduğundan idrar süzülemez. Bu nedenle günlük idrar miktarı 400 ml’den az olup bazen bu miktar 100 ml’e kadar azaldığı gibi bazende hiç idrar yapılamayabilir (anüri).

Bu evrede idrar miktarının birden azalması nedeni ile üre ve diğer maddeler süzülemediği için, kanda potasyum, sülfat, kreatinin, fosfor, NPN ve BUN değerleri yükselir. Bunun yanı sıra tubular reabsorbsiyon olmadığından kalsiyum ve karbondioksit azalır. Hastalarda proteinüri,hematüri,halsizlik, bulantı-kusma ( ürenin yükselmesi nedeni ile ) ve hipertansiyon vardır. Bu evre 1-2 günden birkaç haftaya kadar sürebilir.

2- Diürez ( Poliüri ) Evresi: Bu evrede nefronlardaki bozukluklar düzelmiş ve hasta bol miktarda idrar çıkarmaya başalmıştır. Hasta günde 1-2 lt. Hatta bazen 3-4 lt idrar çıkarır. İdrar miktarı artınca kanda biriken maddeler dışarı atılır ve kan biyokimyası normale döner.

Yapılan laboratuvar incelemeleri Tam kan sayımı, üretikülosit, periferik yayma Trombosit sayımı Tam idrar muayenesi, idrar miktarı, osmolorite, idrarda Na, kreatin miktarı Serum, üre, kreatin, Na, K, Ca, Mg AlK (fosfotaz) albumin düzeyi

Kan gazları İdrar, kan, boğaz kültürü EKG Radyolojik çalışmalar Direk karın grafisi, el bilek grafisi, abdominal ultrasonografi

Tedavi & Hemşirelik bakımı Tedavide İlke; Nedeni ortadan kaldırmaktır. Sıvı-elektrolit dengesini düzenlemektir. Metabolik komplikasyonlar ve enfeksiyonları önlemektir.

2. Hastanın çıkardığı sıvı dikkatle ölçülerek kaydedilir 3. Hastaya oral ve parenteral verilecek sıvı miktarı bir gün önceki idrar ve diğer sıvı kayıplarının toplamının +500 ml (fizyolojik kayıplar) fazlasını aşmamalıdır. İdrar miktarı arttıkça verilen sıvıda artırılır. 4. Sıvı ve elektrolit dengesinin kontrolü sağlanır. 5. Enfeksiyonlardan korunur (ziyaretçilerden uzak tutulur). Enfeksiyon varsa antibiyotikler verilir.

6. Cilt ve ağız bakımı yapılır. 7. Vücut ağırlığı sıvı tedavisinde iyi bir yol göstericidir. Bu bakımdan hasta her gün tartılmalıdır. Doğru bir tedavi uygulanıyorsa hasta her gün vücut ağırlığından 300-500 gr kaybeder. 8. Vücut ağırlığının artması fazla sıvı verildiğini gösterir. Ancak tartım çok doğru yapılmalı, hasta her gün aynı giysilerle, aynı tartıda ve aynı saatte tartılmalıdır.

Tuz; hipertansiyonlu ve ödemli hastalara verilmez. 9. Diyet; protein, sodyum ve potasyumdan fakir olmalıdır. Tuz; hipertansiyonlu ve ödemli hastalara verilmez. Protein ise vücutta yakılarak üre ve diğer azotlu maddelere dönüşür. Bu maddelerde hasta böbreklerden atılamadığı için kanda birikir. Bu nedenle protein kısıtlanır.

Potasyumlu yiyecekler (muz, portakal, patates gibi), hiperpotasemiye neden olur. Bu durum da ventriküler fibrülasyona yol açabilir. Akut böbrek yetmezliği olan hastalara yüksek kalori vermek önemli bir durumdur. Bu kalori şekerlemeler , şekerli sıvılar ve tereyağından sağlanabilir.

10. Ağızdan beslenemeyen hastalara gerekli kalori parenteral yoldan konsantre glikoz eriyikleri ile verilir. 11. Yukarıda sayılan akut böbrek yetmezliği nedenlerinden her hangi biri karşısında idrar miktarı yakından izlenmelidir. 12. Akut böbrek yetmezliğinde uygulanan diğer bir tedavi de diyaliz yöntemidir.

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER GİRİŞİMLER Sıvı volum fazlalığı GFH’nin azalmasına bağlı sıvıların vücuttan atılamaması Hastanın aldığı çıkardığı sıvı miktarının dikkatle izlenmesi, hastaya verilecek sıvı miktarının buna göre ayarlanması, yine volum fazlalığını tespit edebilmak için hastanın hergün aynı kıyafetlerle, aynı saatte ve aynı tartı ile tartılması,hastada ödem varlığının kontrol edilmesi gerekir

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER GİRİŞİMLER Sıvı volum defisiti Hastalığın diürez evresinde hastanın fazla idrar çıkarması A-Ç sıvı takibi yapılması, Kaybettiği sıvının verilmesi ve dehidratasyon bulguları yönünden izlenmesi gerekir.

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER GİRİŞİMLER Vücut bütünlüğünde bozulma Vücutta sıvı birikmesi sonucu oluşan ödem Ödem derecesi kontrol edilmeli, Hastaya yatak içi egzersizler yaptırılmalı Pozisyonu sık sık değiştirilmeli, Bası bölgeleri desteklenmelidir.

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER GİRİŞİMLER Enfeksiyon riski Çoklu invazif işlemler İnvazif işlemler mümkün olduğunca azaltılmalı Hastada kullanılacak malzemelerin steril olmasına dikkat edilmeli, Hastaya yapılacak girişimlerde aseptik kurallara uyulmalı ve ziyaretçiler kısıtlanmalıdır.

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER GİRİŞİMLER Elektrolit dengesizliği Atık maddelerin böbreklerden atılamaması Hastanın diyetinde Na ve K kısıtlanması, K içeren muz, patates gibi besinlerin verilmemesi, hastanın diyetine uyup uymadığının kontrol edilmesi gerekir.

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER GİRİŞİMLER Diyete uyum problemi ve yetersiz beslenme Hastanın diyetine uymaması ve bulantı kusma nedeni ile yeterli beslenememesi Hasta diyeti ve uymadığı zaman oluşabilecek komplikasyonlar konusunda bilgilendirilmeli,hastaya yiyebileceği besinler arasından sevdiği yiyecekleri seçebilmesi sağlanmalı,hastanın istediği ısıda verilmelidir.Ağız bakımı yapılmalı,ortam sık sık havalandırılmalıdır.

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER HEMŞİRLİK GİRİŞİMLERİ Anksiyete Mevcut duruma ve prognoz’un belirsizliğine bağlı Hastaya hastalığı,hastalığın seyiri,muhtemel komplikasyonları hakkında anlayabileceği şekilde bilgi verilmelidir.

HEMŞİRELİK TANISI NEDENLER HEMŞİRLİK GİRİŞİMLERİ Hipertansiyon Vücutta sıvı birikmesi Hastada tansiyon takibi yapılmalı, Diyetinde tuz kısıtlanmalı, Uygun görülen ilaçlar uygun zamanda ve dozda verilmelidir.

Kaynakça Dahiliye hastalıkları ve hemşireliği ders kitabı (Dr. Ahmet Dursun Dahiliye hastalıkları Uzmanı 1993.) İnternet erişimi Anahtar kelimeler Akut Böbrek Yetmezliği Sağlık http://hastaneciyiz.blogspot.com Slayt Arşivi: