DNA VE HATA DÜZELTEN KODLAR ARASINDAK İ İ L İ ŞK İ AYŞE AKGÜN TU Ğ BA VURAL ESRA KÖÇEK

DNA’ NIN YAPISI DNA, Adenin, Timin, Guanin ve Sitozin bazlarının bir araya gelmesiyle oluşur. Yapısı çift sarmal şeklinde olup Watson- Crick kurallarına göre Adenin ile Timin, Guanin ile Sitozin karşılıklı dizilmişlerdir. Bazlar bir araya gelerek kodon adı verilen genetik kelimeler (kodsözler) oluştururlar.

KODLAMAYA GENEL BAKIŞ Kodlama teknikleri son yıllarda biyoloji, kimya,mühendislik, matematik, kaos fizik ve ekonomi gibi birçok alanın ilgisini çekmiştir. DNA molekülünde, atomların kendine has dizilimi, maksimum şifreyi, minimum alanda taşıyabilecek üstün bir yaratılışa sahiptir. Bu mükemmellik birçok bilim adamını DNA ve Kodlama arasında ilişkiler aramaya sevk etmiştir ve DNA’nın içinde genetikten öte bir kod bulmuşlardır.

DNA-KODLAMA TAR İ H İ DNA hesaplamaları 1994’ te Leonard Adleman’ın test tüpündeki DNA moleküllerinin işlenmesinde Hamilton yolu gibi zor problemleri çözmesiyle başlamıştır. Çünkü tipik test tüpündeki büyük DNA moleküllerinin sayısı ile DNA esaslı herhangi bir sayısal metod arasında büyük paralellik oldu ğ u görülür.

. “…Ben, DNA sorunlarını çözmek için bir yol bulmaya çalışırken gecenin geri kalanını uyuyamadım.” L.Adleman

DNA KODLARINDA KISITLAR DNA KODLARINDA KISITLAR DNA kodları, minimum uzaklığı d olan Hamming kısıt,terslenebilen-tamamlanan(reversible- complement) kısıt, terslenebilen kısıt,seklinde farklı kısıtlarla ele alınmıştır. Hata düzelten kodlar ile genetik kodlar arasında ilişki kurulabilmesi için bu kodların terslenebilir- tamamlanan(reversible-complement) olması gerekir.

TEMEL B İ LG İ LER

TERSLENEB İ L İ R-TAMAMLANAB İ L İ R KODLAR Tanım: Minimum uzaklı ğ ı d olan C lineer (toplamsal) kodu, 1) C tamamlanan (complement) ise; 2) C terslenebilir (reversible) ise; 3) C devirli ise; C’ye terslenebilir-tamamlanan (reversible- complement) denir.

TAMAMLANAN (COMPLEMENT) KODLAR

TERSLENEB İ L İ R (REVERSIBLE) KODLAR

DNA KODLARINI ÜRETME

ÖRNEK n=5 uzunlu ğ unda bir DNA kodu oluşturalım

.

VEEE… VEEE… Genetik bilginin, insan hayatını do ğ rudan ilgilendirdi ğ i için hiçbir de ğ işikli ğ e u ğ ramaması gerekir. Ancak bu derece önemli bir bilgi hazinesinin hücre içinde saklı oldu ğ unu bilim adamları ancak elli yıl kadar önce fark etmişlerdir ve DNA’ nın bu sırrının sadece %3 ’ lük bir kısmının şifresini çözebilmişlerdir. Ne zaman DNA’ nın sırrı tamamıyla çözülebilecek??? (H İ Ç B İ R ZAMAN…)

B İ Z İ D İ NLED İĞİ N İ Z İ Ç İ N TEŞEKKÜRLER …