T.C. BAŞBAKANLIK SERMAYE PİYASASI KURULU (SPK) http://www.spk.gov.tr
2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu ile 1981 yılında kurulmuştur
Yetkilerini bağımsız olarak kullanan, idari ve mali özerkliğe sahip düzenleyici bir kamu kurumdur. İlgili olduğu bakanlık, Başbakan tarafından görevlendirilen Devlet Bakanlığı'dır.
Merkezi Ankara İstanbul'da bir temsilciliği bulunmaktadır Merkezi Ankara İstanbul'da bir temsilciliği bulunmaktadır. İstanbul Finans Merkezi olduğunda Merkezi İstanbul, yasal temsilciliği Ankara olacaktır.
KURUL'UN TEMEL GÖREVİ Sermaye piyasasının güven açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını, Tasarruf sahiplerinin yani yatırımcıların hak ve yararlarının korunmasını sağlamaktır.
KURUL'UN KARAR ORGANI Bakanlar Kurulu kararı ile atanan yedi üyeden oluşur. Bakanlar Kurulu, Başkanı atar. Prof. Dr. A. Vedat AKGİRAY (2009-2012) Kurul, Başkanın teklifi ile üyelerden birini ikinci başkan olarak seçer.
KURUL'UN HİZMET BİRİMLERİ (DAİRELER) 1.Denetleme Dairesi 2.Ortaklıklar Finansmanı Dairesi 3.Aracılık Faaliyetleri Dairesi 4.Kurumsal Yatırımcılar Dairesi 5.Piyasa Gözetim ve Denetim Dairesi 6.Araştırma Dairesi 7.Muhasebe Standartları Dairesi 8.Bilgi İşlem, İstatistik ve Enformasyon Dairesi 9.Hukuk İşleri Dairesi 10.İdari ve Mali İşler Dairesi 11.Kurumsal İletişim Dairesi 12.Strateji Geliştirme Dairesi
KURUL'UN MALİ YAPISI Kurul'un mali özerkliği vardır. Kurul'un bütün giderleri özel bir fondan karşılanır. Kurul giderleri > Fon gelirleri Hazine Müsteşarlığı bütçesinden alınan payla kapatılır. 1992 yılından beri gelirler giderleri karşılamıştır.
KURUL'UN GELİRLERİ %0,005- % 0,2 % 5 Kurulca kayda alınan ve satışı yapılacak sermaye piyasası araçlarının ihraç değerlerinin %0,005- % 0,2 Borsaların kotasyon ve tescil ücreti ile borsa payından oluşan gelirlerin % 5
KURUL'UN GELİRLERİ (TL) (2010) 69.381.081.- Sermaye Piyasası Araçları Kayıt Ücretleri 54.542.196.- 0,79 Lojman Kira Gelirleri 297.544.- 0,004 Diğer Gayrimenkul Kira Gelirleri 462.966.- 0,006 Borsalardan Alınan Paylar 12.637.934.- 0,18 Diğer Faizler 443.664.- Diğer Çeşitli Gelirler 996.777.- 0,014
KURUL'UN GİDERLERİ (TL) (2010) 58.288.483.- Personel Giderleri 39.024.238.- 0,67 SGK Devlet Prim Giderleri 2.483.429.- 0,042 Mal ve Hizmet Giderleri 14.761.150.- 0,253 Cari Transferler 1.520.725.- 0,026 Sermaye Giderleri 498.941.- 0,009 11.092.598.- Gelir fazlası
KURUL'UN PERSONEL YAPISI Üst Yönetim 44 kişi Kadın 222 0,39 Diğer Birimler 526 kişi Erkek 348 0,61 Toplam 570 kişi Lisans 234 0,41 Y.Lisans 250 0,44 Doktora 23 0,04 5434 SAYILI T.C. EMEKLİ SANDIĞI KANUNA TABİDİRLER.
KURUL'UN PERSONEL ALIM POLİTİKASI Kurulun Uzman Yardımcılığı ve Uzman Hukukçu Yardımcılığı Sınavı; 1- Kamu Personeli Seçme Sınavı (KPSS), 2- Giriş Sınavı; Yazılı Mesleki Sınav Sözlü Sınav şeklinde iki aşamalı olarak yapılır.
KURUL'UN PERSONEL ALIM POLİTİKASI 2011 yılındaki giriş sınavında: Kurulun giriş sınavına katılabilmek için öncelikle KPSS'de başarılı olunması gerekmektedir. 2011 yılındaki giriş sınavında: Uzman Yardımcıları için KPSSP5 veya KPSSP54 puan türünde en az 80 puan ile değerlendirmeye alınan KPSS sonuç belgesinin yabancı dil testi bölümündeki toplam soru sayısının en az yarısı kadar doğru cevap sayısına sahip olmak şartı aranmıştır. - Uzman Hukukçu Yardımcıları için KPSSP5 veya KPSSP103 puan türünde en az 80 puan ile değerlendirmeye alınan KPSS sonuç belgesinin yabancı dil testi bölümündeki toplam soru sayısının en az yarısı kadar doğru cevap sayısına sahip olmak şartı aranmıştır.
KURUL'UN ŞİRKETLERLE İLGİLİ YETKİLERİ Yerli veya yabancı şirketlerin menkul kıymetleri Türkiye’de halka arz olunacaksa Kurul kaydına alınması zorunludur. Menkul kıymetin Kurul kaydına alınabilmesi için şirketlerin gerekli belgelerle Kurula başvurmaları, yatırımcıyı bilgilendirmek için hazırlanan izahnamenin Kurulca onaylanması gerekir.
KURUL'UN KAYDA ALMASI GEREKEN İŞLEMLER Hisse senetlerinin veya borçlanma araçlarının şirketler tarafından ihracı, Halka arz, Varlığa dayalı menkul kıymet, oydan yoksun hisse senedi ve hisse senedi ile değiştirilebilir tahvil ihracı, Gayrimenkul yatırım ortaklıklarının, yatırım ortaklıklarının ve yatırım fonlarının menkul kıymet ihraçlarıdır. Ayrıca; Pay sahiplerine çağrıda bulunulması veya vekaleten oy hakkı toplanması, Kayıtlı sermayeye geçiş ve tavan tespiti Kurul iznine tabidir.
KURUL KAYDININ AMACI Kayda alma demek yatırımcının katılımcı olma veya olmama yönümdeki kararı vermek için ihtiyacı olan temel unsurları izahnamenin taşıdığını ve doğru olarak sunduğunu gösterir. Kayda alma ihraç edilen menkul kıymetin Kurulca teminat altında olduğunu veya ihracın kalitesini göstermez. Kayda alma Kurul Başkanının veya vekilinin imzasını taşıyan bir belge ile olur.
KURUL KAYDININ AMACI Kurul gerekli gördüğü hallerde izahnameye yatırımcılar için uyarılar koyar. Bu uyarılar işlemin veya şirketin kalitesi ile ilgili olmayıp, sadece yatırımcıların belli konulara dikkatini çekmek ve yanlış bilgilendirilmesini önlemek amacıyladır.
KURUL KAYDINDAKİ İMKB’DEKİ ŞİRKETLERİN PİYASA DEĞERİ ŞİRKET SAYISI 566 İMKB’DE İŞLEM GÖREN ŞİRKET SAYISI 344 İMKB’DE İŞLEM GÖRMEYEN ŞİRKET SAYISI 222 İMKB’DEKİ ŞİRKETLERİN PİYASA DEĞERİ 472.533.- MİLYON TL 307.551.- MİLYON $ İMKB’DE HİSSE SENEDİ YATIRIMCI SAYISI 1.043.135 KİŞİ YATIRIM FONLARI YATIRIMCI SAYISI 3.248.601 KİŞİ
İZAHNAMEDE HANGİ BİLGİLER VERİLİR Menkul kıymetlerin halka arzında yatırımcıya açıklanacak bilgiler izahnamede yer alır. İzahnamede, Şirket hakkında bilgiler, Finansal durumu belirten mali tablolar Detay faaliyetler bilgileri bulunur. Yatırım fonları ve ortaklıkların dağıtacağı izahnamede portföyün kompozisyonu yatırım kriterleri satış ve alım komisyonu bilgileri yönetim ücretleri gibi bilgiler yer alır.
KURULUN İZİN VERECEĞİ SERMAYE PİYASASI KURUMLARI Yatırım fonları Yatırım ortaklıkları Aracı kurumlar Bağımsız denetim kuruluşları Portföy yönetim şirketleri, yatırım danışmanlığı şirketleri Gayrimenkul yatırım ortaklıkları Derecelendirme kuruluşları Genel finans ortaklıkları Risk sermayesi yatırım fonu ve ortaklıklarının
SERMAYE PİYASASI KURUMLARI 1104 Yatırım fonları (555), Aracı kurumlar (144), Emeklilik yatırım fonları (140) Bağımsız denetim kuruluşları(92), Gayrimenkul değerleme kuruluşları (82) Yatırım ortaklıkları (31) Portföy yönetim şirketleri, yatırım danışmanlığı şirketleri (28), Gayrimenkul yatırım ortaklıkları (21), Derecelendirme kuruluşları (9), Girişim sermayesi yatırım ortaklıkları (2)
KURULUN GÖZETİMİ Borsalardaki fiyat hareketliliği, Kamuya açıklanmamış bilgilerin kullanılarak yapıldığı işlemler (içerden öğrenenlerin ticareti), Kanuna aykırı olarak zamanında yapılamayan kamu açıklamaları, Hisse senetleri fiyatları üzerinde manipülasyon yapılması veya yanıltıcı veya yanlış bilgiler yayılması, Kurul düzenlemelerine aykırı uygulamalara girişilmesi, Sermaye piyasası kanunu ihlalleri: yetkisiz halka arzlar, yanlış bilanço açıklanması
KURUL YANILTICI YANLIŞ BİLGİ VARSA Şirketten düzenleme yayınlamasını ister. Şirketin piyasaya verdiği bilgilerin tebliğlere aykırı olduğunu bildirerek dava açar. Özel durumlarda şirketin doğru bilgileri yayınlamasına kadar borsada işlem görmesinin durdurulmasını borsadan ister. İdari veya cezai yaptırımlar uygular
KURUL TARAFINDAN YAPILAN İNCELEME VE DENETİMLERDE 2010 YILINDA Cumhuriyet Savcılıklarına yapılan suç duyurusu 69 Adet (2008-2010) 197 Adet İçerden öğrenenler 1 Adet 4 Adet Manipülasyon 53 Adet 114 Adet Diğer 15 Adet 79 Adet
KURULA KARŞI AÇILAN DAVALAR 2010 YILINDA Açılan dava 80 Adet (2008-2010) 509 Adet İdari para cezası 6 Adet 37 Adet İşlem yasağı 16 Adet 88 Adet İmar bankası 3 Adet 141 Adet Diğer 55 Adet 243 Adet
KURULUN DENETİMLERİ Kurul'un denetleme ve inceleme yapan uzmanları; İşlemlerin yapıldığı yerde inceleme yapma, İstedikleri bütün dokümanları kendilerine sunulması ve istenen dokümanlardan bir kopyasını alma, Bilgi verecek kişileri çağırarak görüşme yapma yetkilerine sahiptir.
KURUL DENETİMLERİ SONUCUNDA Verdiği izinleri kaldırabilir yani geri çeker, Zararın tazminini isteyebilir, Mahkemeden; varlıkların dondurulmasını isteyebilir, Yapılan sermaye piyasası faaliyetini durdurabilir. Bir yaptırım koyabilir, Konuyu kapatabilir, Konuyu kanuni takibat yapılmak üzere mahkemeye verebilir, Uyarıda bulunabilir.
PİYASA DEĞERİ 11,4 MİLYAR TL (7,6 MİLYAR ABD$) OLAN KURUL KAYDINA ALINAN MENKUL KIYMET İHRAÇLARI 42.9 MİLYAR TL (28,6 MİLYAR ABD$) 2010 YILINDA 79 ŞİRKETE AİT PİYASA DEĞERİ 11,4 MİLYAR TL (7,6 MİLYAR ABD$) OLAN HİSSE SENEDİ MENKUL KIYMETLER YATIRIM FONU KATILIM BELGESİ 10,7 MİLYAR TL (7,1 MİLYAR ABD$) EMEKLİLİK YATIRIM FONU PAYI 15,1 MİLYAR TL (10,1 MİLYAR ABD$) BANKA BONOSU VE BANKA GARANTİLİ BONO 2,3 MİLYAR TL (1,5 MİLYAR ABD$) TAHVİL,FİNANSMAN BONOSU ,VARANT 3,3 MİLYAR TL (2,2 MİLYAR ABD$)
MENKUL KIYMET STOKLARI 2010 YILINDA KAMU SEKTÖRÜ 352.841 MİLYON TL 235.171 MİLYON ABD$ %80,3 - %32 ÖZEL SEKTÖR 86.634 MİLYON TL 57.742MİLYON ABD$ %19,7 - %7,8
KURULUN ULUSLARARASI İŞBİRLİKLERİ İslami Finansal Hizmetler Kurulu'na (IFSB) yardımcı üye olarak katılmıştır. Bağımsız Denetim Düzenleyicileri Uluslararası Forumu (IFIAR) üyesidir. 28 ülke ile 1999 yılından bu yana İkili Mutabakat imzalanmıştır. Uluslararası Menkul Kıymetler Komisyonları Organizasyonu'na (IOSCO) üye bulunmaktadır. Ayrıca İktisadi İşbirliği ve Gelişme Teşkilatı (OECD) ve Dünya Bankası (Worldbank), Dünya Ticaret Örgütü, IMF işbirliği faaliyetleri bulunmaktadır.
KURULUN ULUSLARARASI İŞBİRLİKLERİ G20 çalışmalarına destek veren Finansal İstikrar Kurulu'nun (FSB) toplantılarına katılma hakkı elde etmiş, bu şekilde Türkiye’nin FSB toplantılarındaki koltuk sayısı birden ikiye çıkarılmıştır. AB müzakere sürecinde temel olarak "Sermayenin Serbest Dolaşımı", "Şirketler Hukuku", "Mali Hizmetler" ve "Ekonomik ve Parasal Politika" "Şirketler Hukuku" ve "Sermayenin Serbest Dolaşımı" fasıllarında AB ile müzakereler 2008 yılında açılmıştır.