Rasyonel Beklentiler Teorisi ve Etkin Piyasalar Hipotezi Bölüm 28 Rasyonel Beklentiler Teorisi ve Etkin Piyasalar Hipotezi

Ekonomik Faaliyetlerde Beklentilerin Rolü 1) Varlık Talebi ve Faiz Oranlarının Belirlenmesi Beklentiler varlık fiyatları açısından temel belirleyicidir. Fisher Etkisi: Enflasyonist beklentiler faizleri arttırır. -Tahvillerin reel getirisi düşeceğinden DB düşer. -Borçlanma maliyeti azalacağından SB artar. - PB düşer → i artar. 2) Faiz oranlarının risk ve vade yapısı İflas beklentisi artınca, i artar→ Yunanistan Kısa dönemli faiz oranlarına ilişkin beklentiler uzun vadeli beklentileri etkiler. 3) Döviz Kuru Enflasyon, para arzı, kotalar, ithalat, ihracata dönük beklentiler döviz kuru üzerinde etkilidir. - Devalüasyon bekentisi oluşursa yabancı sermaye çıkışı yaşanır azalır, yatırımcılar elinde yerli para tutmaktan kaçınır.

Ekonomik Faaliyetlerde Beklentilerin Rolü 4) Asimetrik Bilgilenme Finansal Yapı Ters seçim beklentisi ne denli yüksek ise asimetrik bilginin ortadan kaldırılmasına yönelik finansal yapılanma arayışı o denli güçlü olacaktır. 5) Finansal Yenilikler Kurumlar piyasaya yeni araçlar sunarken faiz ve düzenlemelere ilişkin beklentilerden etkilenirler. Örn: i↑ beklentisi →değişken faizli mortgage kredileri ↑ Politika otoritesi düzenlemeleri piyasanın reaksiyonunu hesaba katarak yapar. Beklentiler düzenlemeyi etkiler. Örn: Hedge fonlara sınırlama getirilmesinde piyasaların sert reaksiyon göstermesi kaygısı.

Ekonomik Faaliyetlerde Beklentilerin Rolü 6) Bankaların Varlık ve Yükümlülük Yönetimi Bankalar elde tutacağı varlıkları getiri beklentilerine göre seçer. Yükümlülükler de beklentiler doğrultusunda oluşturulur. Dolar ile borçlanma tercihi vs. 7) Para Arzının Belirlenmesi Para arzının belirlenmesinde bankaların mevduat sahiplerinin davranış ve beklentileri önemlidir. Bireylerin nakit ya da vadesiz-vadeli mevduat tercihleri alternatif getiri beklentileri ve geri ödeme riskine dair beklentileri ile yakından ilişkilidir. Bankaların serbest rezervleri veya MB’dan borçlama miktarı beklentiler (kredilerin getirileri) tarafından belirlenir. Banka paniklerinde Ms hızla daralır.

Ekonomik Faaliyetlerde Beklentilerin Rolü 8) Merkez Bankası Enflasyon ve büyüme beklentisi doğrultusunda para politikası belirler. 9) Para Talebi Diğer aktiflere oranla para tutmanın beklenen getirisi. 10) Toplam Talep Tüketim harcamaları gelecekteki gelir, finansal sıkıntı olasılığı vs. İlişkin beklentilerden etkilenir. Yatırım harcamaları kar beklentileri doğrultusunda şekillenir. 11) Toplam Arz Enflasyonist beklentiler ücretleri yukarı çeker ve arz eğrisi sola yukarı kayar.

Rasyonel Beklentiler Teorisi Uyumcu Bekleyişler (1956,Cagan): Geçmişteki verilere dayalı yavaş değişim. - Örn.: Enflasyon %5→%10, beklentiler ilk yıl %6, ikinci yıl %7..... Rasyonel Beklentiler (1961,John Muth): Yalnız geçmişteki veriler değil eldeki tüm bilgilerin kullanılması ile gerçekleştirilecek optimal tahminlerdir.Hızlı uyum. Xe =Xof Piyasadaki aktörler geleceği daha iyi tahmin ederek karlarını maksimize ederler. Rasyonel bekleyişlerin finans piyasalarına uygulanması Etkin Piyasalar Hipotezi.

Beklentinin Rasyonel Olamamasının Nedenleri 1)Tüm bilgilere erişim olsa dahi bu bilgilerin tamamında kullanılmasındaki tembellik. 2) Bazı mevcut verilerin farkında olunmayabilir.

Etkin Piyasalar Hipotezi Rasyonel beklentiler ve menkul kıymetlerin (hisse senedi, tahvil) fiyatlanması: Pet+1 – Pt + C RETe = Pt Rasyonel Beklentilere Göre: Pet+1 = Poft+1  RETe = RETof (1) Piyasa Dengesi Fiyatlar beklentiye yönelik hareket edecektir RETe = RET* (Mevcut denge getiri düzeyi) (2) (1) ve (2) bir araya getirildiğinde: Etkin Piyasalar Hipotezi RETof = RET* C: Kupon ödemesi (başlangıçta bilinmektedir ya da temettü (bilinmediği durumda beklentiye dahildir)

Etkin Piyasalar Hipotezi Eğer RETof > RET*  Pt , RETof  - Hisse senedinin mevcut getirisi optimal tahmin edilen getirinin gerisinde kaldıysa, hisse senedine talep artar ve bugünkü fiyatı yükselir. Eğer RETof < RET*  Pt , RETof  - Hisse senedinin mevcut getirisi optimal tahmin edilen getirinin üstündeyse satış yaşanır hisse senedinin bugünkü fiyatı düşer. Sonuçta → RETof = RET*

Etkin Piyasalar Hipotezi Lehine Kanıtlar 1) Yatırım fonlarının performansı:Tesadüfi, maymun dart örneği. Bir dönem en iyi durumda olan yatırım fonu sonraki dönem çok kötü performas gösterebiliyor. İstisnalar: İçeriden bilgi, (yatırımcılarda) ölçek etkisi. 2) Fiyatlar mevcut tüm bilgiyi yansıtır mı? Herkesçe önceden elde edilebilen bir bilginin duyrulması fiyatları yükseltmeyecektir. 3) Rassal Yürüyüş: Beklentiler önceden fiyatlandığı için gelecekteki değişiklikler rassaldır, önceden belirlenemez. 4) Teknik Analizin Başarısızlığı: Geçmiş fiyat hareketleri geleceği tahmin etmekte yardımcı olmaz. Not: tümüyle başarısız olduğu argümanı sorgulanabilir. Tüm aktörler aynı araçları kullandığında kendi kendini doğrulayan bir süreç ortaya çıkacaktır.

Etkin Piyasalar Hipotezi Aleyhine Kanıtlar 1) Küçük firma etkisi: Küçük firmalar yüksek riske karşın aşırı getiriler sunmaktadır. Eksik bilgi ön plana çıkmaktadır (hisseler kolay yönlendirilebilir, derinlik az). 2) Ocak etkisi: Hisse senedi piyasalarında Ocak ayındaki anormal fiyat artışları. 3) Piyasanın aşırı tepkisi: Bilançoda zarar açıklandığında aşırı düşüş ve sonrasında toparlanma→ büyük kar olanağı. 4) Aşırı dalgalanma: Schiller- sürü etkisi, kar paylarından bağımsız. 5) Ortalamaya dönüş eğilimi: Bugün düşük getiri veren kağıtlar gelecekte daha yüksek getiri vermektedir. Rassal yürüyüşü yanlışlamaktadır.