“Öfke”

“Sana şimdi gününü gösteririm ben!” “Gürültüyü kesin maçı izleyemiyorum!’ “Şu baş ağrısından nefret ediyorum!” “Benimle böyle konuşamazsın!” Bu cümlelerin hepsi, bazı öfkelenmiş kişilerin sözleri. Peki nedir bu öfke, niçin öfkeleniriz?

Öfke; gerçek yada algısal bir tehlike anında ortaya çıkan, mücadele etme davranışını tetikleyen, nahoş bir duygudur. Öfke duygusunun kendine özgü yüz ifadesi ve ses tonu vardır. Yaşamın 3.-5. aylarından itibaren gözlenir.

Öfke ifadesi yetişkinlerde daha komplike olmakla beraber aynı formdadır.

Öfke anında; enerjiyi arttıran adrenalin salgısı artar, nefes alıp verme sıklaşır, kalp atışları hızlanır, kan basıncı artar savaşmak yada kaçmak için hazır hale gelir

Gerçek Tehdit/ Tehlike Bireysel Kaynaklar Fizyolojik Rahatsızlık Öfke Kaynakları Gerçek Tehdit/ Tehlike Bireysel Kaynaklar Fizyolojik Rahatsızlık Araçsal Öfke Nahoş Uyarıcılar Sınırlanma/ Kısıtlanma

Gerçek Tehdit/ Tehlike Gerçek tehdit/tehlike: Kişinin fizyolojik varlığına kast eden durumlardır. Fiziksel şiddet, saldırı bu durumlara örnektir.

Bireysel Kaynaklar Bireysel kaynaklar: kişinin psikolojik varlığına yani benliğine kast eden durumlardır. Aldatılma, adaletsizlik, ihmal, haksızlığa uğradığını düşünme gibi durumlar örnek gösterilebilir. Bireysel kaynaklara dayalı öfke, daha çok yoruma, algıya dayalıdır ve herkeste oluşmayabilir. Örnek; şaka, espri.

Sınırlanma Kısıtlanma Sınırlanma/kısıtlanma: Kişinin istediği bir şeyi elde etmesinin, ona ulaşmasının engellenmesi, bir haktan mahrum edilmesi durumunda öfke ortaya çıkabilir. Örnek; otobüsün geç gelmesi.

Nahoş Uyarıcılar Nahoş uyarıcılar: Kişinin maruz kaldığı, ama tam olarak tehdit içermeyen çevresel veya psikolojik uyarıcılardır. Çevresel olan; gürültü, kirlilik.. Psikolojik olan; şahsa olmayan müstehcen fıkralar anlatılması

Fizyolojik Rahatsızlık Fizyolojik rahatsızlıklar: Kişinin bir hastalıktan dolayı acı çekmesi, açlık, yorgunluk, stres gibi faktörler örnek verilebilir.

Araçsal Öfke Araçsal öfke: bu öfke kaynağı diğerlerinden farklı olarak, farklı duyguların ifadesinde, farklı amaçlara hizmet etmede ortaya çıkar. Karakterin parçası, başkalarını kontrol amaçlı, erkeklerde çaresizlik hissi  güçlü görünebilmek

Öfke İfadesinde Cinsiyet Farkları Kadın ve erkekler diğer tüm duygularda olduğu gibi, öfke deneyimini benzer biçimde yaşar fakat ifade etmeleri farklıdır. Bunun temel sebebi toplumsal cinsiyet rolleridir: Erkek güçlü Kadın naif

Saldırganlık; başkalarını incitmeyi amaçlayan her türlü davranış ya da eylemdir. öfkeyle doğrudan ilişkili değildir. Öfke+korku Öfke evrensel ve doğuştan gelen bir duygu olmakla beraber, saldırganlık bir davranıştır ve çoğunlukla öğrenilir.

Öfke kontrolü Öfkeyi doğru ifade etme becerisini kazanmaya denir. Öfkeyi bastırmak yada boşaltmak değildir. Öfke kontrolünde temel amaç; saldırganlıktan uzak, şiddet içermeyen, kişinin kendisine ve çevresindekilere zarar vermeyecek şekilde duygusunu ifade etme becerisini kazanmasıdır.

Öfke kontrolünde faydalı teknikler öfke konrolü günlük tutma listeleme iletişim becerileri "ben" dili mola verme gevşeme/ nefes

günlük tutma Duygularınızı anlattığınız bir günlük tutun. Duyguları ve tepkileri tanıma. Hataları görme Öfkelendirebilecek durumların listesini yapın. Günlük tutmaya benzer Kendini tanıma ve sorunlara çözüm bulma listeleme

İletişim becerilerinizi geliştirin. 2 fayda: 1) Yanlış anlama, derdini anlatamama gibi iletişim bozuklukları önlenir 2) Öfke anında saldırganlık, fiziksel yada sözlü şiddet önlenir.

"ben" dili mola verme Olayı/duyguyu kendi üzerinden ifade etme “böyle yaparak beni sinir ediyorsun” sen dili yerine, “bu davranışlarından ötürü şuan öfkeliyim” ben dili Mola verme; Kişinin tepki vermeden önce neye kızdığını ve niçin öfkelendiğini düşünmesi, anlamaya çalışması Ufacık bir zamanın ayrılması bile çok etkili mola verme

Gevşeme ve nefes alma egzersizleri gevşeme/nefes Gevşeme ve nefes alma egzersizleri hızlı soluk alıp vermeyi ve kan basıncının artmasını kontrol etmek Sakinleşmeyi sağlamak

Etkinlik Bir kağıda sizi son zamanlarda en çok öfkelendiren 3 durumu yazınız ve bu durumlara göre aşağıdaki soruları cevaplayınız. a) Öfkelendiğinizde vücudunuzda ne gibi değişimler, hisler meydana geldi? b) Bu durum sizi niçin öfkelendirmiş olabilir? Öfke kaynaklarından hangisine dahil edilebilir? c) Öfkelendiğinizde öfke kontrolü tekniklerinden birine dahil olabilecek bir davranışta bulundunuz mu?