KİMYASAL BAĞ

Farklı yüke sahip iyonların ve moleküllerdeki atomların birbirine yakın durmasını sağlayan çekim kuvveti kimyasal bağ olarak adlandırılır. Kararlı atomların elektron dizilimine sahip olmayan atomlar, onların elektron dizilimine ulaşmak için birbiriyle etkileşir. Çevremizde gördüğümüz maddeler elementlerle sınırlı değildir. Fakat element atomlarının birbiriyle etkileşmeleri sonucunda, farklı kimyasal özelliklere sahip, yeni maddeler oluşur.

Bu maddeler oluşurken atomlar arasında bağlar meydana gelir. Örneğin; yemeklerimizde kullandığımız tuz bir bileşiktir. Tuz sodyum ve klor elementlerinden oluşan iyonların bir araya gelmeleri sonucunda oluşur.

Tuzun nasıl oluştuğunu, sodyum ve klor atomlarının birbirine nasıl yaklaştığını inceleyelim Nötr halde 11 elektronu olan sodyum atomunun ilk katmanında 2, ikinci katmanında 8 ve üçüncü katmanında 1 elektronu vardır. Sodyum atomu, son katmanında bulunan 1 elektronu verirse kararlı atomların elektron dizilimine ulaşır. Nötr halde 17 elektronu olan klor atomunun ilk katmanında 2, ikinci katmanında 8 ve üçüncü katmanında ise 7 elektronu vardır. Klor atomu, son katmanına 1 elektron alırsa kararlı atomların elektron dizilimine ulaşır.

Klor atomu, sodyum atomunun son katmanındaki bir elektronu alarak negatif yükle yüklenir. Böylece klor anyonu oluşur. Sodyum atomu ise bir elektronu eksildiği için pozitif yükle yüklenerek sodyum katyonunu oluşturur. Oluşan anyon ve katyon zıt yüklere sahip oldukları için birbirini çeker. Anyon ve katyon arasındaki bu çekim kuvveti bir kimyasal bağdır ve bu kimyasal bağ iyonik bağ olarak adlandırılır. İyonik bağ içeren yapılar moleküllerden oluşmaz, iyonlardan oluşur.

İyonik bağ, sadece bir sodyum iyonu ve bir klor iyonu arasında gerçekleşmez. Her bir iyon, zıt yüklü iyonlar tarafından sarılır ve yığınlar oluşur. Örneğin; tuzun yapısında sodyum iyonları klor iyonları ile; klor iyonları ise sodyum iyonları ile sarılmıştır ve bu iyonlar yığın halini almıştır. Böylece klor ve sodyum elementlerinden tamamen farklı kimyasal özelliklere sahip yeni bir madde oluşur. Sodyum klorür olarak adlandırılan bu yeni madde günlük hayatımızda kullandığımız yemek tuzudur.

Atomlar arasındaki kimyasal bağ, her zaman elektron alışverişi ile olmaz. Elektron almaya yatkın atomlar, elektronlarını ortaklaşa kullanarak da birbiri ile bağ oluşturabilir. Klor atomunu elektron dizilimini inceleyelim; İki tane klor atomu alalım ikisi de kararlı olmaya ihtiyaç duyacaklardır. Bu atomlar kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmak için birbirlerine yeterince yaklaşır, böylece son katmanları örtüşür.

Bu durumda her iki klor atomu da birer elektronlarını ortaklaşa kullandıkları için, kararlı atomların elektron dizilimine ulaşmış olur. İhtiyaç duyulan elektron iki atom tarafından ortaklaşa kullanıldığı için, iki atom bir arada bulunur. Elektron ortaklaşması sonucu oluşan kimyasal bağa, kovalent bağ adı verilir. Bağda ortaklaşa kullanılan elektron çifti her iki klor grubuna da aittir. Klor atomları bağ oluşturarak ikili halde bulunduklarında Cl₂ şeklinde gösterilir. Bu ikili yapı, klor molekülü olarak adlandırılır.