Çalışma ve Etik

Etik sözcüğünün kökeni Etiği, bir felsefe alanı olarak ele alan ilk kişi Aristo Ethos Töre, görenek, alışkanlıklara uyan kişi Eylemlerini sorgulayarak uygulayan kişi Ahlak Hulk (“huy”, “karakter” “mizaç”)

Ahlâk Bağlayıcı olduğu kabul edilerek belirlenmiş olan norm ve değerlerin soyutlamasıdır… …melisin, …malısın (buyruklar) …memelisin, …mamalısın (yasaklar)

Ahlâk Türleri Değişik toplumların/toplulukların ahlâkı “Her şeyden önce değerlendirmeyi bilmeyen bir halk yaşayamaz; ama varlığını sürdürmek istiyorsa komşusu gibi değerlendiremez o.” Nietzsche Meslek ahlâkı Dinler Değişik gruplar (çeteler, oyun grupları vb.)

Hukuk Hukuk, insan eylemlerini yasalara uygunluk açısından inceler. Hukuk düzeni ahlâki normlar (özgürlük, adalet, eşitlik) üzerine kuruludur.

Etik Pratik ahlakın teorik irdelenmesi Ahlak üzerine düşünebilme etkinliği Düşünce ile eylem ilişkisi

Foucault’ya göre; etik insanın kendi kendisiyle ilişkisinin incelenmesidir.

Etik Yalnızca var olanın anlaşılması değil, geleceğin biçimlenmesine hizmettir.

Etik yaklaşımlar

ERDEM ETİĞİ Eylemde bulunan kişinin erdemleri önemlidir. Erdem “içten geliyorsa” erdemdir. Aristo Platon

ÖDEV ETİĞİ Ödev, temelini, ahlak yasalarına saygıda bulur. Eylemin iyiliği dayandığı ilkelere, niyete ve ödeve göredir. Kant

YARARCILIK Kişiler için en büyük yararın en az külfetle sağlanması temeldir. Amaçlar araçları haklı kılar. John Stuart Mill Jeremy Bentham

HAKLAR ETİĞİ Bireye bağlı değerler en yüce değerlerdir. Özerklik ilkesi Çocuk hakları Aquino’lu Thomas Thomas Hobbes

İLKECİLİK Normatif düzenlemelerin dayandırılabileceği mutlak olmayan ilkeler temeldir. Beauchamp ve Childress

4 TEMEL İLKE Zarar vermeme Yarar sağlama Özerklik Adalet

İLKELERİN ÇATIŞMASI Bir ilkeyi çiğnenirken geçerli neden olmalıdır. İlkelerden birini gerçekleştirmek için diğerini çiğnemek gerekiyorsa bu kaçınılmaz olmalıdır. İlke kişiye en az zarar verecek biçimde çiğnenebilir. İhlalin olumsuz etkileri en aza indirilmelidir.

Etiği Temellendirmek

Neden böyle yaptın? Ahlâki temellendirmeler Kadının gözleri görmüyordu, trafik çok yoğundu. (somut gerçek-somut olgu) Zenci olduğu için. (somut gerçek-somut olgu) Kendimi kötü hissettim. (Duygu) Tüm geleceğim mahvolacaktı. (Olasılık) Dürüstlük bir erdem olduğu için. (Ahlâk) Dinimiz böyle buyurduğu için. (Din) Babam bunun iyi olduğunu söylediği için. (Ahlâki yetke) Vicdanımın sesini dinledim. (Vicdan)

Etik karar verme süreci tutarlılık sonuçlar önemseme Borrom düğümü (Lacan)

Çalışma ve Etik Çalışma sağlığı ve etik Meslek etiği (Deontoloji) İş etiği

Meslek ahlakı (Deontoloji) Meslek düzeyinde üyelerin davranışlarını düzenlerler. Toplum, meslekler üzerindeki denetimini meslek örgütlerine devreder. Meslek üyeleri için pratik bir kılavuz oluşturur. Meslek üyelerine, uyulduğu takdirde koruyucu zırh olabilir. Meslek ahlakı ya da meslek etiği eğitimi gereklidir. ABD’de federal araştırma fonlarından yararlanabilmek için deontoloji eğitimi koşul olarak öne sürülmektedir.

MÜHENDİSLİK ETİĞİ İLKELERİ Mesleki Gelişme İçin Mühendisler Birliği.5 Ekim 1977 Temel İlke: Mühendisler, mühendislik mesleğinin doğruluğunu, onurunu ve değerini • insanlığın refahının artması için kendi bilgi ve becerilerini kullanarak, • dürüst ve tarafsız olarak halka, kendi işverenlerine ve müşterilerine sadakatle hizmet ederek, • mühendislik mesleğinin yeteneğini ve prestijini artırmaya çabalayarak, • kendi disiplinlerinin mesleki ve teknik birliğini destekleyerek, yüceltir ve geliştirirler.

Mühendislik Etiği İlkeleri

Mühendisler, mesleki görevlerini yerine getirirken, toplumun güvenliğini, sağlığını ve refahını en önde tutacaklardır.

2. Mühendisler, sadece kendi uzmanlık alanlarındaki hizmetleri vermelidirler.

3. Mühendisler, yalnızca objektif ve gerçek resmi raporlar yayınlayacaklardır.

4. Mühendisler, mesleki konularda, her işveren veya müşteri için güvenilir vekil olarak davranacaklar ve çıkar çatışmalarından kaçınacaklardır.

5. Mühendisler, hizmetlerinin geçerliliği konusunda mesleki itibarlarını oluşturacak ve diğerleriyle haksız rekabete girmeyeceklerdir.

6. Mühendisler, mesleki doğruluğunu, onurunu ve değerini yüceltmek ve geliştirmek için çalışacaklardır.

7. Mühendisler, mesleki gelişmelerini kendi kariyerleriyle devam ettirecekler ve kendi kontrolleri altındaki mühendislerin mesleki gelişmeleri için olanaklar sağlayacaklardır.

İş Sağlığı Çalışanları İçin Etik Kurallar International Commission on Occupational Health (ICOH) İş Sağlığı Uluslararası Komisyonu Onay Tarihi: 1992 İlk Güncelleme: 2002

İş Sağlığı Çalışanları İçin Etik Kurallar NEDEN? İş sağlığı çalışanlarının; işveren, işçi, toplum, halk sağlığı, sosyal güvenlik ve adalet makamları vb arasında karmaşık, kimi zamanda birbirleriyle çelişen sorumluluklar İş sağlığı alanında çalışanların sayısının artışı İş sağlığı alanının çok bilimli bir yapıya dönüşmesi

İş sağlığı çalışanlarının işlevlerinin yürütülmesine ilişkin koşullar Yeterlilik, doğruluk, tarafsızlık Profesyonel bağımsızlık Eşitlik, ayrım gözetmeme ve iletişim İş sözleşmelerinde etik hüküm Kayıtlar Tıbbi gizlilik Toplu sağlık verileri Sağlık çalışanlarıyla ilişkiler

İş etiği /İşletme Etiği İşletme için öncelikli olan Kazanç mı? Çalışanlar mı?

İş iştir, etik de bir iş değildir… İş mi etik mi? İş iştir, etik de bir iş değildir… Ekonomist Milton Friedman: Şirketlerin işi iş yapmaktır. Ona göre şirketlerin tek bir sorumluluğu vardır: Hissedarları için kar etmek…

İşletme ve Çevre Union Carbide adlı şirkette metil izosiyanad sızıntısı 6 bin kişi yaşamını yitirdi. 200 bin kişi yaralandı. 6 bin kişi sakat kaldı.