YARA İYİLEŞMESİ Tıbbın/Hekimliğin en eski, en temel, en önemli konusu Prof.Dr. Muzaffer Altındaş C.T.F. Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi A.D. YARA İYİLEŞMESİ Tıbbın/Hekimliğin en eski, en temel, en önemli konusu

- doku bütünlüğünün bozulması Kronik yara: Yara İyileşmesi Yara nedir ? - doku bütünlüğünün bozulması - dokuların tahrip olması Kronik yara: - 3 aydan uzun sürede iyileşmeyen yara - kronik yaraların %70’i -- bası (dekübit) yaraları -- venöz ülserler -- diabetik yaralar - kronik ülserlerde yarada defekt önplandadır

Yara İyileşmesi Deri : Vücudu zarf gibi sarar Sidirim, solunum, ürogenital sistemlerle epitel-mukoza devamlılığı vardır Bariyerdir -- bakteri geçemez -- oksijen geçer(cilt solunumu) Isı ve sıvı regülasyonunda rol oynar Yaralanmada ilk hedef organdır

Derinin Histopatolojik Yapısı Dermis: - Papiller dermis - Retiküler dermis Dermoepidermal pleksus Bağ dokusu Duyu sinirleri Epidermis ekleri Kıl folikülleri Ter bezleri Yağ bezleri Epidermis - Str. Gernimatum - Str. Spinosum - Str. Granulosum - Str. Lucidium - Str. Korneum

Yara İyileşmesi Yara iyileşmesi, hücre üremesi hücre hareketi içiçe geçmiş ahenk içinde kollejen sentezi kollajen çarpaz bağ oluşumu hücresel, biyokimyasal dinamik olaylar sürecidir

Yara İyileşmesi İyileşmenin evreleri: 1- İnflamasyon fazı (1-4 gün) (substrat-hazırlık fazı) 2- Proliferasyon faz (2-22 gün) (kollejen yapım fazı) 3- Maturasyon (remodelizasyon fazı)-(6-12 ay)

Yara İyileşmesi 1. faz: İnflamasyon fazı - yaralanma .. fizyolojik, biyokimyasal yanıt .. zararlı etkenlerin yok edilişi .. toksik maddelerin nötralizasyonu - Cerrahi(aseptik) yarada, kirli ve kontamine yarada inflamasyon her zaman vardır - inflamasyonun bulguları -- kızarıklık -- şişlik -- sıcaklık -- ağrı

1. faz: İnflamasyon Evresi Yaralanma: Eritrosit ve trombositlerin hasarlı endotel ve kollejenle teması Arteriol ve kapillerde vazokonstriksiyon Kanamanın azalması Yaralı endotele lökosit hücumu Doku mast hücrelerinden histamin ve serotonin serbestleşmesi Vazodilatasyona dönüş ve damar içi hidrostatik basınç artısı Kan akımının hızlanması Damar geçirgenliğinin artması İntertisiyel alana lökosit ve sıvı geçişi ÖDEM

1. faz: İnflamasyon Evresi -İnflamasyonun hücresel evresi Nötrofil Monosit Lenfosit Bağ dokuyu istila ederler Bazofil Trombosit - marjinasyon - adezyon Lökosit aktiviteleri - kemotaktik ajana doğru göç - fagositoz ve intrasellüler yıkım - lökosit ürünlerinin ekstrasellüler alana geçişi

1. faz: İnflamasyon Evresi Nötrofiller: - endoteli ilk geçen hücrelerdir - ilk 24 saatte daha çok görülürler - yabancı cisim fagositozu yaparlar - nekrozu elimine ederler - iyileşmeye katkıda bulunurlar Monositler: - ilk 24 saatten sonra nötrofillerin yerini alırlar - “scavenger” (çöpçü, leş yiyen) olarak adlandırılrılar - monokin ve biyolojik medyatörlerin salınımı - fibroblastları uyarırlar kollejen sentezi

2. faz: Proliferatif Evre Yara primer olarak kapatılmışsa, 2 gün içinde başlar Bu evrede 4 ana olay gerçekleşir: 1- Epitelizasyon 2- Fibroplazi 3- Anjiogenezis 4- Kollejen sentezi

2. faz: Proliferatif Evre Epitelizasyon: -Hücreler: ayrışır (detaşe olur) ürer (proliferasyon) farklılaşır (differansiasyon) göç eder (migrasyon) 2. Fibroplazi

2. faz: Proliferatif Evre 3. Neoanjiogenez - kan pıhtılaşması ile kemotaktik faktörler açığa çıkar nötrofil ve makrofajları yaraya çeker fibroblast aktivasyonu kollejen yapımı kılcal damar oluşumu fonksiyonel kapiller oluşumu MATURASYON

2. faz: Proliferatif Evre 4. Kollejen sentezi: İnflamasyonun yatışmasıyla birlikte iğsi ve oval nükleuslu fibroblastların yara ortamında sayısı artar Fibroblastlar -- fibrin ağını parçalarlar -- kollejen depolanmasını sağlarlar - Tip 1 ve 3 kollejen dermis tamirinde, - Prokollejen, yara iyileşmesi erken evresinde, - Olgun kollejen, 72. saatte, - Tip 1 kollejen, liften zengin nedbe dokusunda yer alırlar

3.faz: Maturasyon/Remodelizasyon evresi Frajil kollejen, emilmeyen güçlü kollejene dönüşür Kollejen lifler arasında çapraz bağlar oluşur Görevi biten ve artmış hücre ve dokuların azalması Dokuların daha iyi anatomik ve fonksiyonel özelliklere kavuşması Yırtılma gücü: Yara dudaklarını ayırmak için gereken güçtür 7. haftada normal yırtılma gücünün %70 12. ayda normal yırtılma gücünün % 90 mevcuttur

Yara iyileşmesinin tipleri Primer iyileşme Gecikmiş primer iyileşme Sekonder yara iyileşmesi Parsiyel deri kayıplı yara

Parsiyel deri kayıplı yaraların iyileşmesi

Yara iyileşmesi sonuçları Hipetrofik nedbe Yara iyileşmesi klinik olarak tamamlanmıştır Yarada pembelik ve doku artışı vardır Maturasyonun tamamlanması için 1 yıl geçmelidir Bir yıl sonunda yarada atrofi ortaya çıkar

Keloid

Keloid Yara iyileşmesinin 2. evresinin anormal uzun sürmesi ve yaranın matırasyona geçmemesidir Aşırı kollejen yapımıyla karekterizedir Sağlam dokuya uzantılar gösterir Presternal alan, kulak lobulü ve omuzda sık görülür Genetik yatkınlık gösterir Tedavi: Tek başına cerrahi fibroplaziyi reaktive eder Steroid enjeksiyonu Cerrahi ve perioperatif steroid kombinasyonu Slikon tabaka uygulamaları Basınç uygulamaları (eldiven, elastik çorap, yelek,korse …)

Keloid Tedavisi

Keloid Tedavisi

Keloid Tedavisi

Keloid Tedavisi

Keloid Tedavisi

Tedavi Örnekleri

Tedavi Örnekleri

Tedavi Örnekleri

Tedavi Örnekleri

Tedavi Örnekleri

Pansuman nedir ? “ I dressed the wound, god healed” Amroise Paré – 16. yy. Bugün: Optimum çevre = optimum iyileşme Nemli bir ortam sağlayan Isı kaybını engelleyen Fiziksel etkilerden, travmadan koruyan Oksijen geçişine imkan veren Enfeksiyonu azaltan veya önleyen Otolitik debridmanı hızlandıran Granülasyon dokusunu artıran Ağrıyı azaltan ve ucuz olan bir pansuman hedefimizdir

Pansuman nedir ? Islak pansuman Nemli emici pansuman Pansuman ürünleri: Filmler (yarı geçirgen) Hidrokolloidler Hidrojeller Emici ürünler Alginatlar

Islak pansuman

Islak pansuman

Bakteri-Konak ilişkisi Bakteri sayısının önemi (1. dünya savaşı) 1956 - Elek, püstül için gerekli bakteri – 7,5x106 1964 – Bend et. al. -dekübit yarası <106 – iyileşme tam >106 – iyileşme bozuk -yanık yarası >105 – sepsis 1968 – Ronson et. al. gecikmiş primer sutur - <105 - %94 başarı - >105 - %19 başarı

Yarada 1gr/doku - >105 bakteri varsa: - açık yarada epitelizasyon bozuktur yara kontraksiyonu - direkt kapama (primer iyileşme) - gecikmiş sutur komplikasyon - greft ve fleple onarımda başarısızlık