Prof. Dr. F. Kemal SÖNMEZ 17 KASIM 2009 METEOROLOJİ Prof. Dr. F. Kemal SÖNMEZ 17 KASIM 2009
Rüzgarların Sınıflandırılması Düzgün ve devamlı rüzgarlar Düzgün olmayan ve devamsız rüzgarlar
Düzgün ve Devamlı Rüzgarlar Alize rüzgarları 30 o enlem üzerinde bulunan yüksek basınç kuşaklarından ekvator üzerindeki düşük basınç kuşaklarına akan hava kütleleridir. Kontr-Alize rüzgarları Atmosferin üst katmanlarında ekvatordan kutuplara doğru olan rüzgarlardır.
Alize Rüzgarları
Alize Rüzgarları
Alize Rüzgarları
Düzgün ve Devamlı Rüzgarlar Muson rüzgarları Tropikal ve subtropikal bölgelerde, özellikle de asyanın güneyinde etkili olan rüzgarlardır. Meltem rüzgarları Gece ve gündüz oluşan sıcaklık farkından dolayı oluşan rüzgarlardır. Bunlar atmosferin alt katmanlarında 150 – 200 m de kendilerini hissettirirler.
Muson Rüzgarları
Muson Rüzgarları
Meltem Rüzgarları
Meltem Rüzgarları
Meltem Rüzgarları
Meltem Rüzgarları
Düzgün ve Devamlı Rüzgarlar Fön rüzgarları Hava kütlelerinin dağ engeliyle karşılaştığında yükselerek nemini kaybetmesi ve dağın diğer yanında aşağılara sıcak ve kuru olarak esmesi şeklinde oluşan rüzgarlardır. Sirokko Hamsin Bora Mistral Krivetz
Fön Rüzgarları
Fön Rüzgarları
Fön Rüzgarları
Bora
Mistral
Sirokko, Hamsin, Krivetz
Düzgün Olmayan ve Devamsız Rüzgarlar Antisiklonik rüzgarlar Siklonik rüzgarlar Bu tip rüzgarlarda alçak basınç merkezdedir. Antisiklonik rüzgarlara göre daha etkilidirler.
Düzgün Olmayan ve Devamsız Rüzgarlar Hurricane Tayfun Tornado Hortum
Tornado
Tornado
Hurricane
Hurricane
Hurricane
Rüzgarların Yararları Birçok bitkide tozlanma ve döllenme olayına yardım eder. İlkbaharda nemli arazileri daha çabuk kuruturlar. Böylece toprak erken işlenebilir. Çevre havasını temizlerler
Rüzgarların Zararları Fırtına şeklinde esen rüzgarların mekanik zararları oluşur. Rüzgarlar önlerindeki nemli havayı sürüklerken yerine kuru hava gelir. Bitkiler bu durumda daha fazla transportasyon yapar ve daha fazla su kullanma durumunda kalırlar. Kış aylarında esen kuvvetli ve soğuk rüzgarlar bitkileri dondurabilir.
Rüzgarların Zararları Yaz aylarında yüksek sıcaklıklarla esen rüzgar bitkileri yakabilir. Tütün zararlısı mavi küf, bağlarda floksera, tahıllarda pas ve kınacık mantarları rüzgarla birlikte yayılır. Üzerinde bitkisel üretim yapılmayan boş arazilerde en önemli zararı erozyondur.
Rüzgara Karşı Önlem İki türlü önlemden bahsedilebilir Doğal Yapay
Rüzgarkıranlar Kökleri yanlara değil, derinlere giden ağaç türleri ve çeşitleri seçilmeli, Toprak tabanının gevşetilerek ağaç köklerinin daha derinlere gitmesini sağlamalı, Ağaç şeritlerinin çevresi derin sürülerek yan kök gelişimi engellenmelidir.
Hidrolojik Döngü Su yeryüzünde sıvı halde bulunduğu gibi, buzullarda katı ve su buharı şeklinde de gaz fazında bulunmaktadır. Yeryüzündeki suyun toplam miktarı 1,35 Milyar km3 dür. Bunun % 97.9’u okyanuslarda % 1.5 kadarı kutuplarda ve kıta buzulları şeklinde, kalan % 0.6 ise tatlı su olarak bulunmaktadır.
Hidrolojik Döngü Bu % 1’den küçük dilimin de % 80’i derin katmanlarda ve kullanılamayacak durumdadır. Pratik olarak çok az bir miktar – ki % 0.014’den fazla değildir = 180 bin km3 – kullanılabilir durumdadır. Bu miktar su da dağılım açısından çok düzensizdir ve giderek kirlenmektedir.
Hidrolojik Döngü Bütün bunlar suyu yeryüzünün en bereketli ve hem de en çok korkulan elemanı yapmaktadır. Su, hidrolojik çevrim içerisinde bir çok farklı durumlarda bulunabilmekte ve sürekli değişiklik gösterebilmektedir.
Hidrolojik Döngü Herhangi bir bölgedeki su dengesi aşağıdaki basit formül ile açıklanabilir. P + Qi = ET + Dr + Ru + Qf P : yağış, Qi: gözlem başlangıcında toprak nemi, ET: evapotranspirasyon, Dr: drenaj, Ru: yüzey akış, Qf: gözlem sonunda toprak nemi.
Hidrolojik Döngü Sulama şartlarında eşitlik şu hale dönüşür : I + P + Qi = ET + Dr + Ru + Qf I : Sulama