ekler sorular

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde altı çizili sözcük yapım eki almıştır? A) Sen yoktan anlamaz mısın? B) Gürel, bu karışık işi yoluna koyar. C) Dikkatli sil de yırtma kâğıdı. D) Kimi böceklerin kıskaçları çok güçlü oluyor.

Cevap d Kök ve gövdelere eklenerek onlarla anlamca ilgili başka sözcükler türeten eklere yapım eki denir. Kökün ne olduğunu söylemiştik, gövdeyse bir ya da birden fazla yapım eki almış sözcük demektir. Bu seçeneklerde yalnızca “kıskaçları” sözcüğünde yapım eki vardır. “kıs-” eylemi “-kaç” ekini alarak hem isme dönüşmüş hem de yeni bir anlam kazanmıştır. Diğer seçeneklerdeki altı çizili sözcükler hep çekim eki almıştır.

"–men" yapım eki, aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde farklı bir görevde kullanılmıştır? A) Gözetmen, öğrencisini sert bir dille uyardı. B) Dün yazısını okuduğum eleştirmen güzel bir konuya değinmiş. C) O evcimen bir insana benziyor. D) Yönetmen, oyunun kurallarını aktörlere anlatıyordu.

Cevap c Yapım ekleri her zaman eklendiği sözcüğün anlamını değiştirir; ama bazen bunun aynı sıra sözcü- ğün isim ve eylem oluşunu, yani türünü de değiştirir. Yapım ekinin farklı işlevde kullanıldığına dair sorularda bu bilgi yoklanır. A’da “–men” yapım eki gözetmek eyleminden gözetmen ismini türetmiştir. B’de eleştirmek, D’de yönetmek, E’de seçmek eylemlerinden ad gövdeleri türetmiştir. Ancak C’de “evci” eylem değil, addır; “–men” eki de ad kökünden ad gövdesi türetmiştir, diğerlerinden farklı işlevde kullanılmıştır.

Aşağıdaki dizelerde altı çizili sözcüklerin hangisinde, birden çok yapım eki kullanılmıştır? A) Kara gözlüm çok özledim ben seni B) Varlığımı yalnız ona verdim ben C) Hava keskin bir kömür kokusuyla dolar D) Gözleri yaş dolu yorgun bulutlar E) Bir med zamanı gökyüzü kurşunla örtülü

Cevap e Bazen sözcükler birden fazla yapım eki alarak türer.“gözlüm” sözcüğünde göz kökü –lü yapım eki almış, daha sonra –m iyelik ekini, yani bir çekim eki almıştır. “Varlığımı” sözcüğünde sadece –lık eki yapım eki, geri kalanlar çekim ekidir. “kokusuyla”sözcüğünde –u eylemden ad türeten bir yapım ekidir, öbür ekler çekim ekidir. “yorgun” sözcüğünde zaten tek ek var, o da –gun yapım eki. “örtülü” sözcüğü örtmek eylem köküne –ü yapım ekini alıp önce bir ad gövdesine dönüşmüş, sonra –lü yapım eki de eklenerek ikinci bir ad gövdesi elde edilmiştir.

Türemiş sıfatlar, adlarla fiillerin kök ya da gövdelerine yapım ekleri getirilerek oluşturulur. Aşağıdaki atasözlerinin hangisinde bu yolla yapılmış bir sıfat vardır? A) Güneş balçıkla sıvanmaz. B) Korkunun ecele faydası yoktur. C) Her ağacın meyvesi olmaz. D) Mızrak çuvala sığmaz. E) İşleyen demir pas tutmaz.

Cevap e Sıfatlar bir adın önüne konup o adda belirtilen varlığın niteliğini, sayısını, hangi varlık olduğunu söleyen ya da o varlıkla ilgili soru soran sözcüklerdir.Bu soruda sadece iki cümlede sıfat vardır. C’de “her” “ağaç” isminin belgisiz sıfatı, D’de “İşleyen” “demir” isminin niteleme sıfatıdır. “Her” basit sözcüktür, “İşleyen” sıfatı türemiştir, iş adı önce –le ekiyle eylem olmuş, sonra da –en ekiyle türemiştir.

I. Teyzelerin dün sinemaya gittiler. II I.    Teyzelerin dün sinemaya gittiler. II.  Çiçeklerine yazın bolca su vermelisin. III. Kalemlerini başka kutuya yerleştirdi. IV. Ceketimizi dolaba astım. V.   Evleri bize çok yakındır. Yukarıdaki cümlelerin hangilerinde altı çizili sözcüklerin aldığı ekler, onlara hem ikinci, hem de üçüncü tekil kişiye ait olma anlamı katmıştır? A) I. ve II. B) I. ve V. C) II. ve III. D) III. ve IV

Cevap c İyelik ekleri, o varlığın kime ait olduğunu gösteren çekim ekleridir. “benim, senin, onun, bizim, sizin, onların” anlamı sağlarken adların yerini de tutuklarından zamir de sayılırlar. İkinci tekil ve üçüncü tekil kişiye ait iyelik ekleri, bu eklerin ardından ünlüyle başlayan bir ek gelmesi durumunda birbirlerine karışır. İkinci tekil kişiye ait iyelik eki “–in”, üçüncü tekil kişiye ait iyelik eki “–i” dir. Üçüncü tekil kişi ekinden sonra ünlüyle başlayan ek gelecekse araya “n” kaynaştırma harfi girer; böyle durumlarda örneğin “çiçeklerine” sözcüğünden hem senin hem de onun anlamları çıkar. Bu durum “Kalemlerini” sözcüğünde de var.

"–men" yapım eki, aşağıdaki altı çizili sözcüklerin hangisinde farklı bir görevde kullanılmıştır? A) Gözetmen, öğrencisini sert bir dille uyardı. B) Dün yazısını okuduğum eleştirmen güzel bir konuya değinmiş. C) O evcimen bir insana benziyor. D) Yönetmen, oyunun kurallarını aktörlere anlatıyordu.

Cevap c Yapım ekleri her zaman eklendiği sözcüğün anlamını değiştirir; ama bazen bunun aynı sıra sözcü- ğün isim ve eylem oluşunu, yani türünü de değiştirir. Yapım ekinin farklı işlevde kullanıldığına dair sorularda bu bilgi yoklanır. A’da “–men” yapım eki gözetmek eyleminden gözetmen ismini türetmiştir. B’de eleştirmek, D’de yönetmek, E’de seçmek eylemlerinden ad gövdeleri türetmiştir. Ancak C’de “evci” eylem değil, addır; “–men” eki de ad kökünden ad gövdesi türetmiştir, diğerlerinden farklı işlevde kullanılmıştır.

‘-de/da’eki aşağıdaki cümlelerin hangisinde yapım eki olarak kullanılmıştır? A)sınıfın en gözde öğrencisiydi. B)huzuru ancak evimde bulabiliyorum. C)son yüzyılda teknoloji çok gelişti. D)topluma sevgi ve hoş görüyü yerleştirmeliyiz

Cevap a A seçeneğindeki –de –da eki sözcüğün anlamını değiştirdiği için yapım ekider

Aşağıdaki cümlelerin hangisinde ‘-dan/-den/-tan/ten’ eki farklı bir anlam katmıştır? A)karanlıktan önümü göremiyordum. B)hastalıktan iyice halsiz düşmüştü. C)gürültüden seni duyamıyorum. D)muayene için önceden randevü almalısınız.

Cevap d A,B,C seçeneklerinde –den –dan eki sebep anlamı katmış,D seçeneğinde zaman anlamı katmıştır.

‘-ler’ eki aşağıdakilerden hangisinde alçak gönüllülük ifade eder? A)Batı Toroslar,Dalaman Çayı’ndan başlar. B)Barışları müdür bey istiyor. C)bizler, emirlerinizi her zaman yerine getireceğiz. D)mehmetcikler kahramanca direniş gösterdiler.

Cevap c A ve B seçeneğinde çokluk anlamı vardır.D seçeneğinde –ler eki kelimeye kuvveti sağlar.C seçeneğinde bizler alçak gönüllülüğü ifade eder.

Aşağıdakilerden hangileri yapım eki değildir? A) –lı,-lık,-sız B)-ar –er –şer C)-m-in-den D)-cı –inci-sel

Cevap c A,B,D seçeneklerindeki ekler yapım eki C seçeneklerindeki ise çekim ekidir.