TÜRK DİL BAYRAMI 26 EYLÜL

TÜRK DİL KURUMU Türk Dil Kurumu, Türk Dili Tetkik Cemiyeti adıyla 12 Temmuz 1932'de Atatürk'ün talimatıyla kurulmuştur. Cemiyetin kurucuları, hepsi de milletvekili ve dönemin tanınmış edebiyatçıları olan Sâmih Rif'at, Ruşen Eşref, Celâl Sahir ve Yakup Kadri'dir.

TÜRK DİL KURUMU Kurumun ilk başkanı Sâmih Rif'at'tır. Türk Dili Tetkik Cemiyetinin amacı, "Türk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini meydana çıkarmak, onu yeryüzü dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe eriştirmek" olarak tespit edilmiştir.

TÜRK DİL KURUMU Atatürk'ün sağlığında, 1932, 1934 ve 1936 yıllarında yapılan üç kurultayda hem Kurumun yönetim organları seçilmiş, hem dil politikası belirlenmiş, hem de bilimsel bildiriler sunulup tartışılmıştır.

TÜRK DİL KURUMU 26 Eylül-5 Ekim 1932 tarihleri arasında Dolmabahçe Sarayı'nda Birinci Türk Dili Kurultayı yapılmıştır. 1934'te yapılan kurultayda Cemiyetin adı, Türk Dili Araştırma Kurumu; 1936'daki kurultayda ise Türk Dil Kurumu olmuştur.

TÜRK DİL KURUMUNUN AMAÇLARI    Türk Dil Kurumu başlangıçtan beri çalışmalarını iki ana eksen üzerinde yürütmüştür:          1. Türk dili üzerinde araştırmalar yapmak, yaptırmak;          2. Türk dilinin güncel sorunlarıyla ilgilenerek, bu sorunlara çözüm yolları bulmak.

TÜRKÇE KONUŞALIM TÜRKÇE Oynanmasın lisanımla  Oynanmasın insanımla  Gece gündüz her anımla  Meşgalemdir gündüz gece  Her kelime hece hece  Türkçe konuşalım Türkçe 

TÜRKÇE KONUŞALIM TÜRKÇE İki dil iki insanmış  Bazıları böyle sanmış  Biri Hans biri Hasanmış  Biri cüce biri yüce  Adam gibi Türk ol önce  Türkçe konuşalım Türkçe 

TÜRKÇE KONUŞALIM TÜRKÇE Türkçe benim anadilim  Yok olmasın dilim dilim  Canım,cananım, sevgilim  Hem manaca hem şekilce  Denebilir hangi dilce?  Türkçe konuşalım Türkçe 

TÜRKÇE KONUŞALIM TÜRKÇE Türkçe benim anadilim  Sahip çıktım sana dilim  Gönlüm senden yana dilim  Dinle, kültürüm iç içe  Kayıp eden hâli nice  Türkçe konuşalım Türkçe 

TÜRKÇE KONUŞALIM TÜRKÇE Mikdat der ki sanat dilim  Din, kültüre kanat dilim  Bir çoğuna inat dilim  Önce Türkçe, sonra Türkçe  Savunurum seni Türkçe  Türkçe konuşalım Türkçe! Mikdat BAL

BİRİNCİ TÜRK DİL KURULTAYI Birinci Türk Dil Kurultayının toplandığı gün olan 26 Eylül, kurultayda alınan kararla Dil Bayramı olarak kutlanır. Bu kurultay, Atatürk’ün kurduğu Türk Dil Kurumu’nun (o zamanki adıyla Türk Dili Tetkik Cemiyeti) ilk kurultayıdır.

BİRİNCİ TÜRK DİL KURULTAYI      Atatürk, dil konusundaki çalışmalara halkın katılması gerektiğini düşünüyordu. Birinci Tarih Kurultayı çalışmalarının sürdüğü 10 Temmuz 1932 gecesi, Çankaya Köşkünde birlikte olduğu dil ve tarih uzmanlarına, “Dil işlerini düşünecek zaman da gelmiştir. Ne dersiniz?”diye sordu. Bu öneri sevinçle karşılanınca Atatürk düşüncesini şu sözlerle açıkladı:      

BİRİNCİ TÜRK DİL KURULTAYI       “Öyle ise Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti gibi bir de ona kardeş dil cemiyeti kuralım. Adı Türk Dili Tetkik Cemiyeti olsun.”        Hükümete başvuru yapıldı ve 12 Temmuz 1932’de Türk Dil Kurumu kuruldu. Kurumun başkanı Samih Rıfat, genel yazmanıRuşen Eşref Ünaydın oldu; Yakup Kadri Karaosmanoğlu ileCelal Sahir Erozan da kurucu üyelerdi.

BİRİNCİ TÜRK DİL KURULTAYI  Türk Dil Kurumu’nun Türkçe Kurultay adı verilen ilk genel kurulu 26 Eylül 1932 günü Dolmabahçe Sarayında başladı. Daha önce yapılan çağrının da etkisiyle kurultaya 814 üyeyle birlikte katılanların sayısı 917’ye ulaştı. Katılanlar arasında saz şairleri ile yeldirmeli köylü kadınların sergiledikleri görüntü toplantının ulusal niteliğinin simgesi sayılabilir.

BİRİNCİ TÜRK DİL KURULTAYI       Başkan Samih Rıfat, kurultayın açılış konuşmasında, amacın Türkçeyi ulusal dil düzeyine çıkarmak, yazı dili ile halk dili arasındaki ayrılığı gidermek olduğunu belirtmiş, bu amaca da ancak halkın katılımıyla ulaşılabileceğini söylemişti.

KARAMANOĞLU MEHMET BEY KİMDİR? Karamanoğlu Mehmet Bey Karamanoğulları'nın ikinci beyi Kerimü’d-din Karaman’ın oğludur. Doğum tarihi belli olmayıp ölümü 1280’dir. Mehmet Bey askerî ve idarî yönden bilgili bir devlet adamı idi. Bilim adamlarını etrafına toplayıp onlara büyük önem vermiştir. Dil Devriminde Atatürk'e ilham kaynağı olmuştur.

KARAMANOĞLU MEHMET BEY KİMDİR? 13. yüzyıl ortalarında Selçuklular, genellikle edebi dil olarak Farsçayı, devlet işlerinde Arapçayı kullanırlardı. Halk ise öz dilleri olan Türkçeyi kullanıyordu. Mehmet Bey millet olarak birlikte yaşamanın ilk şartı olan dil birliğinin sağlanmasının gerekliliğine inanıyordu. Bu birliği gerçekleştirmek için Toroslar üzerinde yaşayan bütün Türkmen boylarını çevresinde toplayarak bir ordu oluşturdu.

KARAMANOĞLU MEHMET BEY KİMDİR? Karamanoğlu Mehmet Bey'in Türkçe kullanımı ile ilgili sözünü konu alan Milli Piyango Bileti. "Şimden gerü hiç gimesne divanda, dergahda, bergahda ve dahı her yerde Türk dilinden özge söz söylemeye." Günümüz Türkçesi ile "Bugünden sonra hiç kimse divanda, dergahta, bergahta, mecliste ve meydanda Türkçeden başka dilde söz söylemesin." 13 Mayıs 1277

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM Göreniniz, bileniniz, duyanınız var mı? Bir ferman yayınlamıştı: Bu günden sonra, divanda, dergâhta, bârgâhta, mecliste, meydanda Türkçeden başka dil konuşulmaya diye Hatırlayanınız var mı?

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM Dolanın yurdun dört bir yanını, Çarşıyı, pazarı, köyü, şehri, fermana uyanınız var mı? Nutkum tutuldu, şaşırdım Merak ettim, Dolandığımız yerlerdeki Türkçe olmayan isimlere, Gördüklerine, duyduklarına üzüleniniz var mı?

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM Tanıtımın demo, sunucunun spiker, Gösteri adamının showmen, radyo sunucusunun diskjokey, Hanım ağanın, firstlady olduğuna Şaşıranınız var mı? Bırakın eli, özün bile seyrek uğradığı, Beldelerin girişinde welcome çıkışında goodbye Okuyanınız var mı?

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM Korumanın, muhafızın, body guard, Sanat ve meslek pirlerinin duayen, İtibarın, saygınlığın, prestij olduğunu Bileniniz var mı? Yol üstü lokantamızın fast food, Yemek çeşitlerimizin menü, Hesabını, adisyon diye Ödeyeniniz var mı?

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM İki katlı evinizi dubleks, Üç katlı komşu evini ripleks, Köşklerimizi villa, eşiğimizi antre, Bahçe çiçeklerini flora diye Koklayanınız var mı? Mesireyi, kır gezisini picnic, Bilgisayarı computer, hava yastığını air bag, Eh pek olasıcalar, oluru, pekalayı, okey diye Konuşanınız var mı?

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM Toprağımızı, bayrağımızı, İnancımızı çaldırmayalım derken, Dilimizin çalındığına, talan edildiğine, Özün el diline özendiğine, İçi yananınız var mı?

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM Masallarımızı, tekerlemelerimizi, Ata sözlerimizi unuttuk, Şarkılarımızı, türkülerimizi, Ninnilerimizi kaybettik, Türkçemiz elden gidiyor, Dizini döveniniz var mı?

KARAMANOĞLU MEHMET BEY’İ ARIYORUM Karamanoğlu Mehmet Beyi arıyorum, Göreniniz, bileniniz, Duyanınız var mı? Bir ferman yayınlamıştı ... Hayal meyal hatırlayıp da, Sahip çıkanınız var mı?