SİGARAYI BIRAKMA TEDAVİSİ ULUSAL KANSER HAFTASI Ankara, 1-3 Nisan 2008 SİGARAYI BIRAKMA TEDAVİSİ Prof.Dr. Celal Karlıkaya Trakya Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları AD. TTD Tütün Kontrolü Çalışma Grubu Başk. Plan: Bacground Kanser ilişkisi ve ben ve dava Türkiye’de hastalık yükü ve ölümler Gelecek projeksiyonlar (E Dağlı 2007 kongreye bak) Sigara içme sıklığı Çözüm Başlamanın önlenmesi Tedavi Pasif zararın önlenmesi Zarar azaltma Çözüm nasıl ve kim tarafından zorlaşıyor/zorlaştırılıyor Çare sizsiniz Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com

Türkiye’de her yıl 100,000 insan sigaradan ölmektedir Türkiye’de her yıl 100,000 insan sigaradan ölmektedir. Bu rakam önlem alınmazsa 2025 yılında 250,000 insana ulaşacaktır.

MARUZİYET İÇİN KABUL EDİLEBİLİR EŞİK DEĞER YOKTUR! Klas A Karsinojen ABD Çevre Koruma ajansı (EPA) ÇSD yi 1992’de A sınıfı karsinojen ilan etti Sadece 15 diğer madde Klas A: ör asbestos, radon, benzene, arsenic, ve hardal gazı READ SLIDE Carcinogen means a cancer causing substance. The EPA came to this conclusion after reviewing all the prominent studies on SHS. The italicized words are also in SHS (asbestos, benzene, arsenic) With Class A Carcinogens, there is no acceptable level of exposure. MARUZİYET İÇİN KABUL EDİLEBİLİR EŞİK DEĞER YOKTUR!

Yeni CalEPA raporu ve Meme Kanseri En az 1,000 çalışmaya dayanarak hazırlanan California EPA raporu Dünya Kongresinde de gündeme gelmiştir Bu rapora göre ÇSD genç kadında meme kanseri riskini %68-120 arttırıyor. Ayrıca erken doğum ve düşük doğum ağırlığı kanıtlanıyor On January 26, 2006, the California Air Resources Board adopted a regulation adding secondhand smoke (environmental tobacco smoke) to the state’s list of “toxic air contaminants.” Other toxic air contaminants include diesel particulate exhaust, benzene, formaldehyde, and PAHs. The Board unanimously approved this regulation based on a report that assessed the exposures and health effects of secondhand smoke. This report, an update of the widely praised 1996 report CalEPA published (and that NCI republished in 1997 as Smoking and Health Monograph 10) was developed beginning in 2001 by the CalEPA Air Resources Board and Office of Environmental Health Hazard Assessment. http://www.arb.ca.gov/toxics/ets/finalreport/finalreport.htm

Genç bayanlardaki meme kanserine dair kanıtlar 1986’daki akciğer kanseri kanıtlarından daha güçlü 11/13 risk artışı 5 anlamlı Kohort çalışmlarının 1/3’ü anlamlı Hirayama*, Garfinkle,Gillis Toksikolojik çalışma yok Moleküler ep çalışması yok Meme Kanseri 2006 13/14 risk artışı 7 anlamlı Kohort çalşmalarının 1/3’ü anlamlı Hanaoka*, Reynolds, Wartenberg Toksikoloji pozitif Moleküler epi var The evidence that SHS causes breast cancer today is stronger and more consistent than the evidence that SHS caused lung cancer back in the 1986 Surgeon General’s Report. The epi data are comparable; however, there is a wealth of toxicological and molecular epi data to support the population-based epi studies. Are people who refuse the accept the CalEPA conclusions applying a double standard to lung and breast cancer? http://www.arb.ca.gov/toxics/ets/finalreport/finalreport.htm

Türkiye’de kanser Fidaner, Eur J Cancer 2001; 37(1): 83-92 Erkeklerde kanser % 1-Akciğer 38.6 2-Deri 7.1 3-Larinks 6.9 4-Mesane 6.8 5-Mide 5.2 6-Prostat 3.1 Kadınlarda kanser % 1-Meme 26.7 2-Deri 8.8 3-Uterus 6.5 4-Over 6.4 5-Serviks 5.9 6-Akciğer 5.2

Sigara ile mücadelede başarılı olacağımızı bildiğimiz stratejiler İyi bilinmediği toplumlara sigaranın zararlı etkileri bilgisini yaymak Fiyatların arttırılması Sigara içimine dair düzenlemeler (yasak ve kısıtlamalar) Doktorları sigarayı bırakma sürecine dahil etmek 1. to 4: see Levy et al (2005) Addiction, 100, 1526-36 5. Lancaster & Stead (2004) Cochrane Database Syst Rev

Tütün kullanımı bir hastalıktır WHO – ICD-10 F17.0 Akut Zehirlenme F17.1 Zararına Kullanım F17.2 Bağımlılık Sendromu F17.3 Yoksunluk Durumu F17.8 Diğer Mental ve Davranış Bozukluğu F17.9 Sınıflandırılmamış Mental ve Davranışsal Bozukluk Z72.0 Tütün Kullanımı (F17.2 Tütün Bağımlılığı Hariç) FDA APA (American Psychiatric Association) – DSM III, DSM-IV …

SİGARA BIRAKMA HAYAT KURTARIR! Sigara bırakma tütün mücadelesinde en hızlı ve muhtemelen en büyük yarar sağlayan yöntemlerden biridir 50 yaşından önce bırakanlar sonraki 15 yılda sigaraya bağlı hastalıklardan ölme risklerini %50 azaltmış olurlar. California Department of Health Services. October 1998. Pierce JP, et al. JAMA 1998;280(10):893–9. Hu T-W, et al. Am J Public Health 1995b;85(9):1218–22.

Sigara bırakma akciğer kanserinde ana tedavidir Küçük hücreli olmayan akciğer kanserinde, sağkalımı arttıran faktörler: + % 50 sigara bırakma + % 7 kemoterapi + % 0 radyoterapi Küçük hücreli akciğer kanserinde sigara bırakma: 2. yılda sağkalım x2 5. yılda sağkalım x5 Kaynak: ENSP

Sigara bırakma akciğer hastalıklarında ana tedavidir Cerrahi sonrası küçük hücreli olmayan akciğer kanseri: sigara bırakma > radyoterapi > kemoterapi KOAH: sigara bırakma > rehabilitasyon > inhale steroid > bronkodilatator Kaynak: ENSP

Koroner kalp hastaları için ana tedavi sigara bırakmadır Kalp krizi geçiren bir kişi sigarayı bırakırsa sonraki bir yılda ölüm riskini %50 azaltır. Sigara bırakmanın etkinliği şu tedavilerden daha etkilidir: beta-adrenergik reseptör blokeri ilaçlar Salisilik asid, antikoagülasyon, ACE inhibitörler Kaynak: UDSHHS 1990 http://sgreports.nlm.nih.gov/NN/B/B/C/T/_/nnbbct.pdf

Ulusal Tütün Kontrol Programı Ülkemizde sigara içme prevalansı çok yüksektir. Erkek nüfusta % 50’nin üzerinde olan, kadın nüfusta % 30’a yaklaşan prevalans yüksekliğinin nedenlerinden birisi de bırakma oranlarının düşük olmasıdır Sigarayı bırakmış olanların oranı yerel çalışmalara göre % 20 civarındadır UTKP (9 Ekim 2006)

UTKP Hedefler 1. 2007 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını tespit etmek 2. 2010 yılına kadar toplumda sigara bırakma oranını % 40’ın üzerine çıkarmak 3. 2008 yılı sonuna kadar sağlık personelinde bırakma oranlarını %50’nin üzerine çıkarmak 4. 2010 yılına kadar öğretmenler, din adamları ve yönetici, görevle bağlantılı meslek mensuplarında sigara bırakma oranlarını % 50’nin üzerine çıkarmak 5. 2008 yılına kadar hamilelik döneminde sigarayı bırakmış olma oranını % 90’nın üzerine çıkarmak

Destek ve farmakolojik girişim en yüksek bırakma oranlarını sağlar 12 aylık bırakma hızı Sadece istenç……………………………. 3% * Kişisel yardım materyalleri……………… 4% * Kısa (3 dk) doktor tavsiyesi…………….. 5% ** Kısa (3 dk) doktor tavsiyesi + NRT…….. 8% * Willpower alone is the most widely used method; however, as the slide shows, it is the least effective.1 Self-help materials are a useful source of information but their effectiveness has not been extensively studied. Advice from a GP can increase quit rates—even very brief advice can result in 2% more smokers stopping (over no intervention), bringing 12-month cessation rates up to about 5%.1,2 In general, the more intensive the overall intervention, the greater the likelihood of its success. Thus, the use of a pharmacological treatment in combination with some form of motivational support provides better cessation rates than either component alone and appears to be the most effective way of helping smokers to stop.1 The Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians has recently supported this complementary approach to treating nicotine addiction.3 * Parrot et al, Thorax 1998. ** Richmond, Int J Tuberc Lung Dis 1999. 1. Parrott S, Godfrey C, Raw M et al. Thorax 1998; 53 (Suppl 5): S1-38. 2. Richmond, RL. Int J Tuberc Lung Dis 1999; 3: 100-12. 3. Royal College of Physicians of London. Nicotine addiction in Britain: A report of the Tobacco Advisory Group of the Royal College of Physicians. London: Royal College of Physicians, 2000.

SİGARA BIRAKMAK İSTEYEN HASTAYA YAKLAŞIM Kısa klinik görüşme Yoğun klinik görüşme İkinci Basamak Tedavi Bireysel tedavi “Sigara bırakma sınıfı” Grup terapisi Üçüncü basamak

Tedavilerin etkinliği Difference between active and placebo/control and 95% CI Note: direct comparisons should not be made between different treatments

Bırakma evreleri Düşünmüyor nüks Hazırlanıyor Eskiye dönüş kayma Döngü Harekete geçmiş- bırakıyor Kısa süreli idame Sürekli idame

SİGARA BIRAKMA Her hangi bir doktor hasta ortamında kısa (3 dk) bir konuşma bir mucize yaratabilir!!

Uzun süreli başarı Bırakmayı düşünmüyor Kısa süreli başarı Bırakmış Kararlı Bırakmış Kısa süreli başarı Toplumsal bilgi düzeyi Hekim ve diş hekimlerinin riskler konusunda uyarıcılığı İyi örnek olma Bağımlılık hakkındaki düşünce Negatif imaj Kişisel ve çevresel stres Bağımlılık Akran ve ailede sigara içme durumu İş yerinde sigara içmenin kabul edilirliği Doktorun izlemesi Sigara bırakma programlarının idame ile ilgili komponentleri Kendine yardım programları Telefon hatları Nikotin bant ve sakızları Maliyet Akut hastalık Medya kampanyaları Sosyal baskı Bırakma kampanyaları Hekim/diş hekimi bırakma önerisi Sigara içme yasakları Sigara-bırakma kliniği temelli programlar Sigara yasakları Sosyal normlar Uzun süreli başarı

Girişime göre başarı hızı % Hasta başına 1 saat Hasta başına 3 saat Hasta başına 5 dk

50 Saatlik girişime göre uzun dönemli başarı hızları

50 Saatlik girişime göre uzun dönemli başarı hızları Hasta başına 1 saat Başarı %15 Hasta başına 3 saat Başarı %25 =/< 5 dk / hasta Başarı %8

Bırakmayı düşünüyor mu? Sigara içiyor mu? Evet Düzenli kayıt tut Hayır Bırakmayı düşünüyor mu? Bırakmış Hayır Evet Hayır Evet Tedavi seçenekleri Motivasyon Nüksü önle Bir şey yapma Bırakma süreci

KISA KLİNİK GÖRÜŞMELER Sigara içen ve bırakma denemesi konusunda istekli olan içiciler Sigara içen, ancak bırakma denemesi konusunda istekli olmayan olgular Önceden içip sigarayı yeni bırakmış içiciler

BIRAKMA DENEMESİ KONUSUNDA İSTEKLİ OLGULAR Beş basamakta 5A uygulaması önerilmektedir Sor (Ask) Bırakmasını öner (Advice) İlk bir ay içindeki sigarayı bırakma isteğini değerlendir (Assess) Tedaviyi planla ve yardım et (Assist) Nüksü önlemek için izle (Arrange)

Sigara Bırakma Süreci (6-12 ay) ÖNER Sigara bırakmanın sağlığa Yararları ve sağlık için riskleri kişiselleştirerek bırakmayı öner SOR Sigara içenleri belirle BELİRLE Bırakma gayretini belirle Yardım et Bırakmaya yardım et İZLE Mutlaka kontrole çağır !

SOR Sigara içip içmediğinin sorulması Her hastaya kliniğe her başvurusunda sigara içme durumunun sorulması ve kaydedilmesi

ÖNER Sigarayı bırakmasının önerilmesi Her sigara içicisine açık bir şekilde, ısrarla ve kişinin kendi özelliklerini de ele alarak (hastalık/sağlık durumu, sosyal durumu, sigaranın ekonomik yükü, evdeki diğer bireylerin dumana maruz kalmalarının getirdiği riskler gibi) sigarayı bırakmasının önerilmesi

DEĞERLENDİR Hastanın durumunun değerlendirilmesi Kliniğe başvurduğu sırada sigarayı bırakma konusundaki istek durumunun değerlendirilmesi, hazırsa destek sağlanması ya da sigara bırakma polikliniklerine yönlendirilmesi

YARDIM ET Hastaya destek olunması Sigarayı bırakması için bir plan hazırlanmasına yardım edilmesi ve pratik sorun çözme önerileri getirilerek, tedavi süresince sosyal destek sağlanması Bırakma süreci içinde her türlü problemi ile ilgilenileceği konusunda bilgilendirilmesi

YARDIM ET Tedavi dışı sosyal destek alması için yardım edilmesi ve yakın çevresinden destek almasının önerilmesi Tıbbi tedavi protokolü anlatılarak tavsiye edilmesi

İZLEM Hasta takip programının düzenlenmesi Takip programının, mümkünse ilk bir ay içinde iki kez olacak şekilde düzenlenmesi Görüşmeler sırasında, başarılı ise övgüde bulunulması, motivasyonun sürdürülmesi Başarısız olmuşsa neden olan sorunların ele alınması Sorunlar ve tıbbi tedavi açısından değerlendirilmesi veya daha yoğun tedaviler için sevk edilmesi

BIRAKMA DENEMESİ KONUSUNDA İSTEKSİZ OLGULAR 5R olarak adlandırılan bir basamak uygulaması geliştirilmiştir: Kişiye özel hastalık durumunu veya riskleri, ailesel ve sosyal durumu ele alarak bırakmaya cesaretlendir (Revalence): Kişiye özel durumun ele alınması Kişinin o anki durumunun (hastalık, aile, çocuk, ekonomik durum, yaş, cinsiyet, sağlık endişeleri gibi) ele alınarak neden bırakması gerektiği konusunda cesaretlendirilmesi

BIRAKMA DENEMESİ KONUSUNDA İSTEKSİZ OLGULAR 5R olarak adlandırılan bir basamak uygulaması geliştirilmiştir: Sigara içmeye bağlı gelişebilecek olumsuz sonuçları vurgula (Risks): Sigara içmenin sonuçlarının vurgulanması Olguların sigaranın özellikleri ve zararları konusunda bilgilendirilmesi

BIRAKMA DENEMESİ KONUSUNDA İSTEKSİZ OLGULAR Sigarayı bırakmanın erken ve geç dönemindeki yararlarını anlat (Rewards): Sigarayı bırakmanın yararlarının anlatılması Olguların sigara bırakıldıktan sonra erken ve geç dönemde ortaya çıkacak olumlu değişiklikler konusunda bilgilendirilmesi

BIRAKMA DENEMESİ KONUSUNDA İSTEKSİZ OLGULAR Olgunun sigarayı bırakmasını engelleyen faktörleri belirle ve çözüm yolları geliştir (Roadblocks): Sigarayı bırakmayı engelleyen sorunların saptanması Engellerin(yoksunluk belirtileri, başarısızlık korkusu, kilo alma, destekten yoksunluk, depresyon, sigara içmekten hoşlanmak gibi) belirlenmesi Motivasyonel desteği, olgunun her poliklinik başvurusunda tekrarla (Repetition)

BIRAKMA DENEMESİ KONUSUNDA İSTEKSİZ OLGULAR Motivasyonel desteği, olgunun her poliklinik başvurusunda tekrarla (Repetition): Her başvuruda motivasyonun tekrarlanması Motivasyonu tam olmayan olguların kliniğe her başvurusunda onları motive edecek görüşmenin tekrarlanması

SİGARAYI YENİ BIRAKMIŞ OLGULAR Hedef, nüksü önlemek olmalıdır Sigarayı bırakmaya bağlı ortaya çıkabilecek sorunlar ve nükse neden olabilecek faktörlerin belirlenmesi ve bunlara yönelik çözüm önerilerinin getirilmesi planlanmalıdır

ÖZEL YAKLAŞIM (Uzman Desteği) Yoğun Klinik Görüşmeler Konuyla özel olarak uğraşan sigara bırakma polikliniklerinde uygulanması beklenen işlemleri içerir

Tanı Sigara dumanına maruziyetin ölçümü (CO analyser) Tütün bağımlılığının testi (Fagerström test, kan nikotin düzeyi) Bırakmaya hazır olup olmama Bırakma motivasyonunun ölçümü Sigaraya bağlı vücuttaki etkilenmelerin, hastalıkların tanısı Sigaraya bağlı vücuttaki etkilenmelerin, hastalıklara ait risklerin tanısı Bırakma sonrası izlem için bazal SFT

YOĞUN KLİNİK GÖRÜŞMELER Program 4 veya daha fazla seanstan oluşmalıdır Görüşme süreleri 10 dakikadan az olmamalıdır Hastalar bırakma gününden sonraki ilk 15 gün içinde en az bir kere görülmelidir İzleyen 3 ay, ayda 1 kez ve daha sonra 3 ayda bir görüşmelerle 1 yıllık izlem tamamlanmalıdır

YOĞUN KLİNİK GÖRÜŞMELER Görüşmeler, hem bireysel hem de grup görüşmeleri şeklinde yapılabilir Ayrıca telefon görüşmeleri etkili bir uygulamadır Telefon görüşmeleri, olgular kontrole gelmediği zaman ve poliklinik kontrol tarihleri arasında izleyen hekimin belirlediği tarihlerde ve sıklıkta yapılabilir

YOĞUN KLİNİK GÖRÜŞMELER Destek ve davranış tedavileri, pratik öneriler (sorun çözme, beceri geliştirme) ile tedavi sırası ve sonrasındaki sosyal desteği kapsamalıdır İlaç tedavisi, fiziksel bağımlılığı saptanan her sigara içicisine (eğer bir kontrendikasyon yoksa) önerilmelidir İlaç tedavisinin sigarayı bırakma başarısını arttırdığı ve yoksunluk belirtilerini azalttığı olgulara açıklanmalıdır

FARMAKOTERAPİ Tütün, psikolojik ve fiziksel bağımlılık yapan bir maddedir Bağımlı bir kişide sigaranın bırakılması yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır

FARMAKOTERAPİ Nikotin bağımlılığı sigarayı bırakmaya çalışan kişilerin başarısızlığında en önemli rolü oynamaktadır

NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİ (NRT) Nikotin yerine koyma tedavisinin onaylanmış olan 4 formu vardır Nikotin sakızı Nikotin bandı Nikotin nazal sprey Nikotin inhaler

Plazma nikotin düzeyleri 30 Sigara Nikotin sakızı(2mg) 25 Nikotin nazal sprey (2mg) Plazma Nikotin (ng/ml) 20 15 10 5 10 20 30 40 50 60 Zaman (dk) Russell et al (1983) Br Med J, 286: 1782-1785 30 25 Nikotin bantı (15mg) 20 Plazma Nikotin (ng/ml) 15 10 5 5 10 15 20 25 Zaman (saatler) Benowitz (1993) Drugs, 45: 157-170

NİKOTİN SAKIZI 2 ve 4 mg’ lık olmak üzere iki formu vardır Günde 25 adetten az sigara içenlerde 2 mg’lık formun, günde 25 adet ve daha fazla sigara içenlerde 4 mg’lık formun günde en fazla 24 adet çiğnenmesi önerilmektedir

NİKOTİN BANDI 24 saatte bir ve 16 saatte bir kullanılan iki formu vardır Ülkemizde nikotin bandının Nicotinell adıyla (30, 20,10 TTS’lik sırasıyla 21,14, 7 mg salan, 3 ayrı tip) 24 saatte bir kullanılan formu bulunmaktadır

NİKOTİN BANDI Günde 15 adetten fazla sigara içenlerde 21 mg başlanması, bu dozda 4 hafta devam edilmesi, daha sonra da 2’ şer hafta süreyle sırayla 14 mg ve 7 mg olarak tedavinin 8 haftaya tamamlanması önerilmektedir 10-15 adet/gün içenlerde düşük dozlarda başlanabilir

NİKOTİN BANDI Kanda nikotin 2-4 saatte tepe değere ulaşır ve 24 saat boyunca sabit düzeyde kalır Bant tercihen sabah, üst kola veya gövde ön yüzünde tüysüz bir bölgeye uygulanmalıdır ve her gün uygulama yerinin değiştirilmesi gereklidir Tedaviye hedeflenen bırakma gününde başlanır Tedavi ile birlikte sigara içilmemesi gerektiği konusunda hasta uyarılmalıdır

NİKOTİN BANDI Bantların yan etkileri genellikle hafif ve geçicidir, nadiren tedavinin kesilmesine neden olur Uygulama yerinde alerjik reaksiyon, aritmi, taşikardi, baş ağrısı, soğuk algınlığı benzeri semptomlar, uykusuzluk, bulantı, kas ağrısı, sersemlik, daha nadir olarak karın ağrısı, dispepsi, öksürük, anormal rüya görme, artrit, anksiyete, emosyonel değişiklikler, kabızlık ya da ishal, eklem ve sırt ağrısı görülebilir

NİKOTİN NAZAL SPREY Bir doz, her iki burun deliğine bir püskürtmedir Her püskürtme 0,5 mg nikotin içerir Saatte 1-2 doz, azami 5 doz önerilmektedir Maksimum günlük doz 40 mg’ dır 3-6 ay süreyle kullanılabilir

NİKOTİN NAZAL SPREY En yüksek plazma düzeyine 5-10 dakikada ulaşır En sık karşılaşılan yan etkileri burun ve boğaz irritasyonu, öksürük, aksırık, sürekli göz ve burun akıntısı, sinüzit, çarpıntı ve bulantıdır

NİKOTİN İNHALER Her inhalasyon kartuşu 10 mg nikotin içerir Her bir inhalasyonla 13 mg nikotin alınır Bir kartuş ortalama 80 inhalasyon sağlar Başarılı bir sonuç için 6-16 inhalasyon kartuş/gün kullanılması önerilmektedir Özellikle elinde bir şeyler bulundurma ihtiyacı olan bağımlılar için en iyi seçenek olabilir, çünkü çok sık kullanım gerektirir

NİKOTİN İNHALER Büyük kısmı ağız mukozasından emilir 3-6 ay süre ile kullanılabilir 20 dakikada en yüksek plazma düzeyine ulaşır Genellikle iyi tolere edilir, geçici ağız ve boğaz irritasyonu, öksürük en sık görülen yan etkisidir

NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİ (NRT) Başlangıçta herhangi bir NRT seçilebilir Tedavi başarısızlığında ya da nikotin yoksunluk belirtileri yeterince kontrol altına alınamadığında, kombine tedavi kullanılabilir En çok tercih edilen bant ve sakız kombinasyonudur Bu kombinasyonda sakızı 2 mg’lık formunun kullanılması tercih edilmektedir

NİKOTİN REPLASMAN TEDAVİSİNİN KONTRENDİKE OLDUĞU DURUMLAR Gebelik Emzirme dönemi 18 yaş altı Son 6 hafta içinde geçirilmiş akut miyokard infarktüsü Unstabil anjina pektoris Ciddi aritmiler Serebrovasküler hastalıklar Bant formu, psöriazis ve egzema gibi inatçı deri hastalığı olanlarda önerilmemektedir

SİGARANIN BIRAKILMASINDA ETKİLİ ÖNERİ VE DAVRANIŞ TEDAVİLERİ

PRATİK ÖNERİLER (SORUN ÇÖZME) Kişinin kendine ait durumunu, sigara içmeyi sürdürme ya da nüks riskini artıran aşağıdaki etkenleri değerlendirmek Stres altında olmak Diğer içicilerle aynı ortamda bulunmak Alkol almak Acı, sıkıntı veren olay yaşamak

PRATİK ÖNERİLER (SORUN ÇÖZME) Sorun çözme becerileri geliştirmek. Bu beceriler, riskli durumların üstesinden gelmeye yönelik stratejilerdir Risk faktörlerini önceden belirlemek ve etkilemesinden kaçınmak Olumsuz ruh halini azaltacak strateji geliştirmek Yaşam kalitesini artırmak ve stresi azaltmak için davranış stratejileri geliştirmek (örneğin, dikkati başka yöne çekmek)

PRATİK ÖNERİLER (SORUN ÇÖZME) Sigara içme ve başarılı bırakma hakkında temel bilgiler vermek Bir nefes sigara içmekle bile nüks ihtimali artar Yoksunluk belirtileri sigarayı bıraktıktan sonra 1-3 hafta içinde en üst düzeye ulaşır Yoksunluk belirtileri, depresif ruh hali, aşırı içme isteği, konsantrasyon güçlüğü gibi değişikliklerden oluşur

TEDAVİ DIŞI DESTEK GÖRÜŞMELERİ Olguların destek isteme konusunda eğitimi: Kitaplar, internet siteleri Video-kaset gösterimi (destek davranış modelleri) Ailesi, arkadaşları ve iş arkadaşlarından sosyal destek istemesi Toplantılara katılma Evde sigara içilmemesinin sağlanması

TEDAVİ DIŞI DESTEK GÖRÜŞMELERİ Klinisyenin planladığı diğer destekler Mektupla destek olmak Telefonla arayarak destek olmak Sigara bırakma seanslarına çağırmak Bir başkasına destek olmasını sağlamak

İyi şanslar !

Dr. Celal Karlıkaya Türk Toraks Derneği Tütün Çalışma Grubu Başkanı celalk@trakya.edu.tr http://sigarabirak.trakya.edu.tr/ (lütfen imza kampanyamıza destek veriniz!) www.toraks.org.tr Sağlık Slaytları http://hastaneciyiz.blogspot.com