Niteleme Sıfatları Belirtme Sıfatları

NİTELEME SIFATLARI Varlıkların biçimini, durumunu, rengini bildiren sözcüklerdir. Örnekler: Yuvarlak masa. Kırmızı kalem. Sessiz adam. Sözcük gruplarında yuvarlak biçimini, kırmızı rengini, sessiz durumunu bildirdiği için niteleme sıfatıdır.

BELİRTME SIFATLARI Sayı sıfatları: Belgisiz sıfatlar: Asıl sayı sıfatları Kesir sayı sıfatları: Sıra sayı sıfatları: Üleştirme sayı sıfatları: Belgisiz sıfatlar: İşaret sıfatları:

Sayı Sıfatları: Varlık adlarının sayısını belirten sözcüklere sayı sıfatları denir. Dört bölümde incelenir. Asıl sayı sıfatları. Kesir sayı sıfatları. Sıra sayı sıfatları. Üleştirme sayı sıfatları.

Asıl Sayı Sıfatları: “Üç gün içinde orada olurum.” Cümlesindeki gibi sayı sıfatlarının yalın olarak kullanılmış biçimi asıl sayı sıfatı adını alır. “Beş arkadaş, sessice bahçedeki kuşları izlediler.” “Yedi çocuk derslerinde çok başarılı.” “Yirmi öğrenci geziye katıldı.”

Kesir Sayı Sıfatları: “Yemekte ona yarım ekmek az geliyor.” Örneğinde ekmek, kesirli bir sayı olan “yarım” sözcüğü ile belirtilmiştir. Böyle sıfatlara kesir sayı sıfatları denir. “Filmin başlamasına çeyrek saat kaldı.” “Yarım elma ona az geldi.” “Fenerbahçe yarım düzine gol attı.”

Sıra Sayı Sıfatları: “Berkay, beşinci sınıfı başarı ile bitirdi.” Cümlesinde “beşinci” sözcüğü “sınıf” adını derecelendirilmiş sayı olarak belirtmektedir. Böyle sıfatlara sıra sayı sıfatları denir. “Altıncı gol Ogün’den geldi.” “Şampiyon Fenerbahçe dördüncü golle coştu.”

Üleştirme Sayı Sıfatları: “Yedişer gün tatil yaptık.” Cümlesinde “yedişer” sözcüğü “gün” adını eşit şekilde paylaşılan bir sayı olarak belirtiliyor. Bu tür sıfatlara üleştirme sayı sıfatları denir. “Üçer üçer ceviz paylaşıldı.” “Hepimize ikişer portakal düştü.”

Belgisiz Sıfatlar: “Güç durumda olan bazı insanlara yardım etmeliyiz.” “Sizin de birkaç dostunuz vardır.” Cümlelerindeki “bazı” ve “birkaç” sözcükleri “insan” ve “dost” adlarını belirtmektedir. Ancak tam belirginlik yoktur. Varlıkları belli belirsiz bildiren sıfatlara belgisiz sıfatlar denir.

Belgisiz Sıfatlar: Bazı, Kimi, Birkaç, Herhangi bir...” Sözcükleri bir adla birlikte kullanılırsa belgisiz sıfat olur.

İşaret Sıfatları: “Bu dostların sıcak davranışları beni mutlu ediyor.” “Davranışı, o arkadaşını sevindirdi.” Cümlelerindeki “bu” sözcüğü “dost” adını, “o” sözcüğü “arkadaş” adını göstererek belirtmektedir. Varlık adlarını göstererek belirten böyle sıfatlara işaret sıfatı denir.

İşaret Sıfatları: Bu, Şu, O, Sözcüklerinin işaret sıfatı olabilmesi için bir addan önce kullanılmaları gerekir.

Soru Sıfatları: “Hangi davranışı güzeldi?” “Ne kadar para biriktirdin?” “Oyunda kaç kişi vardınız?” Cümlelerinde olduğu gibi “hangi?”, “Ne kadar?”, “Kaç?” Sözcükleri “davranış”, “para”, “kişi” adlarının önünde yer alıp onları soru yoluyla belirtmektedirler. Böyle sıfatlara soru sıfatları denir.

Soru Sıfatları: hangi, kaç, neredeki, ne kadar, ne biçim... Sözcükleri bir adla kullanıldığında soru sıfatı olur.