- Dünyanın mahiyeti - Ruh-i insanînin mahiyeti - Dinin mahiyeti - Dinsiz insanın en bedbaht mahluk olması - Kelime-i tevhidin şu alemin tılsımını açması - Kelime-i tevhidin ruh-u beşerîyeyi zulümattan kurtarması

seyahate beraber giderler İki kardeş uzun bir seyahate beraber giderler

Gitgide yol ikileşti SAĞ YOLDA SOL YOLDA KANUN VE NİZAMA TABİ OLMAK MECBURİYETİ VAR FAKAT O KÜLFET İÇİNDE EMNİYET VE SAADET VAR. SOL YOLDA SERBESTLİK VAR AMA O SERBESTLİK İÇİNDE TEHLİKE VE SIKINTILAR VAR.

Sol yola giden kötü huylu kardeşi takip ediyoruz

Hâli bir sahraya girdi, birden bir aslana rastladı, ona hücum ediyor!

susuz bir kuyuya rast geldi. 60 arşın uzunluğunda susuz bir kuyuya rast geldi.

Korkusundan kendini içine attı

elleri bir ağaca rast geldi Yarısına kadar düşüp elleri bir ağaca rast geldi

Biri beyaz biri siyah iki fare Ağacın iki kökü var. Biri beyaz biri siyah iki fare köke musallat olmuş.

Aşağıda dehşetli bir ejderha!

Kuyunun duvarı, ısırıcı muzır haşarat ile dolu!

Ağacın başına baktı, bir incir ağacıdır, fakat çok ağaçların meyveleri başında var

Kuyunun başında aslan, aşağıda ejderha, iki fare ağacın kökünü kesiyor, duvarlarda haşarat, O ise meyvelerle lezzetlenmeye çalışıyor!

Sağ yola giden ikinci kardeşi takip edelim!

murdar şeylere hiç bakmadan iyi şeylerden istifade etti Bir bahçeye rast geldi, murdar şeylere hiç bakmadan iyi şeylerden istifade etti

Kardeşi gibi bir sahraya girdi

Bir aslana rast geldi. Kendi kendine dedi ki: Şu sahranın bir hakimi var. Bu aslan o hakimin hizmetkarı olabilir.

Kaçtı ve bir kuyuya rast geldi

60 arşın derinliğindeki kuyuya atladı

Ortasındaki bir ağaca eli yapıştı

İki fare ağacın kökünü kesiyor

Yukarıya baktı aslan!

Aşağıya baktı ejderha!

Bu işlerde bir tılsım var… Düşünmeye başladı… Bu işlerde bir tılsım var…

Bu acayip işler birbiriyle alakadardır, Bir emir ile hareket ederler, Bu işlerde bir tılsım var, Gizli bir hakimin emriyle hareket ederler, Ben yalnız değilim, O gizli hakim beni tecrübe ediyor, ACABA BU ZAT KİMDİR? Sonra duaya başladı…

Birden kuyunun duvarı yarılıp güzel bir bahçeye döndü

İki munis hizmetkara döndüler Aslan ve ejderha İki munis hizmetkara döndüler

TEMSİLDEKİ İKİ KARDEŞİN MUKAYESESİ

SOL YOLUN YOLCUSU HER VAKİT EJDERHANIN AĞZINA GİRMEYE HAZIR, BU YÜZDEN KORKUYOR TİTRİYOR. SAĞ YOLUN YOLCUSU İSE CENNET GİBİ BİR BAHÇEYE DAVET EDİLİYOR.

SOL YOLUN YOLCUSU BÜYÜK BİR KORKU İÇİNDE DEHŞET ALIYOR VE KALBİ PARÇALANIYOR. SAĞ YOLUN YOLCUSU İSE LEZİZ BİR İBRET, TATLI BİR HAVF, MAHBUB BİR MARİFET İÇİNDE GARİP ŞEYLERİ TEMAŞA EDİYOR.

SOL YOLUN YOLCUSU VAHŞET, MEYUSİYET VE KİMSESİZLİK İÇİNDE AZAP ÇEKİYOR SAĞ YOLUN YOLCUSU İSE ÜNSİYET, ÜMİD VE İŞTİYAK İÇİNDE TELEZZÜZ EDİYOR

SOL YOLUN YOLCUSU KENDİNİ VAHŞİ CANAVARLARIN HÜCUMUNA MARUZ BİR MAHKUM GİBİ GÖRÜYOR. SAĞ YOLUN YOLCUSU İSE AZİZ BİR MİSAFİRDİR Kİ, EV SAHİBİ OLAN ZATIN HİZMETÇİLERİ İLE EĞLENİYOR.

SOL YOLUN YOLCUSU ZAHİREN LEZİZ, MANEN ZEHİRLİ YEMİŞLERİ YEMEKLE AZABINI TACİL EDİYOR. SAĞ YOLUN YOLCUSU İSE ANLAMIŞ Kİ: BUNLAR NUMUNELERDİR, TATMAYA İZİN VAR, DOYMAYA YOK. BU SEBEPLE YEMESİNİ TEHİR EDER.

SOL YOLUN YOLCUSU KENDİNE ZULMETMİŞ, GÜNDÜZ GİBİ PARLAK BİR HAKİKATI KENDİNE KARANLIK VE ACI BİR HALE GETİRMİŞ. SAĞ YOLUN YOLCUSU İSE HAKİKATİ GÖRÜR, HAKİKAT SAHİBİNİN KEMALİNE HÜRMET EDER, RAHMETİNE MÜSTEHAK OLUR.

TEMSİLDE GEÇEN HAKİKATLERİN KARŞILIKLARI

MÜ'MİN KAFİR

SOL YOL SAĞ YOL İSYAN VE KÜFÜR YOLU KUR’AN VE İMAN YOLU

BAHÇE İSE: TOPLUMSAL HAYATTIR

SAHRA İSE: ŞU DÜNYADIR.

ASLAN İSE: ÖLÜM VE ECELDİR.

KUYU İSE: BEDEN-İ İNSAN VE ZAMAN-I HAYATTIR

ALTMIŞ ARŞIN DERİNLİK İSE: ÖMR-Ü VASATÎ OLAN 60 SENEYE İŞARET EDER.

SİYAH VE BEYAZ FARE İSE: GECE VE GÜNDÜZE İŞARET EDER

EJDERHA AĞZI İSE: KABİRDİR.

DÜNYEVİ MUSİBETLERDİR. MUZIR HAŞERELER İSE: DÜNYEVİ MUSİBETLERDİR.

AĞAÇTAKİ MEYVELER İSE: DÜNYEVİ NİMETLERDİR.

AĞACIN BİRLİĞİ İLE MUHTELİF MEYVELER VERMESİ İSE: KUDRET-İ SAMADANİYENİN SİKKESİ, RUBUBİYET-İ İLAHİYENİN HÂTEMİ, SALTANAT-I ULUHİYETİN TURRASINA İŞARETTİR. ŞÖYLE Kİ…

TILSIM İSE: SIRR-I İMAN İLE AÇILAN SIRR-I HİKMET-İ HİLKATTİR. ANAHTARI İSE: YA ALLAH VE LA İLAHE İLLALLAH’DIR

KABRİN YARILIP BAHÇEYE İNKİLAP ETMESİ İSE:

EHL-İ DALALET İÇİN KABİR: VAHŞET VE NİSYAN İÇİNDE, EJDERHA KARNI GİBİ DAR BİR MEZARA AÇILAN KAPIDIR.

İMAN EHLİ İÇİN KABİR: - ZİNDAN-I DÜNYADAN BOSTAN-I BEKAYA; - MEYDAN-I İMTİHANDAN RAVZA-İ CİNÂNA; - ZAHMET-İ HAYATTAN RAHMET-İ RAHMANA AÇILAN BİR KAPIDIR.

ASLANIN ATA DÖNMESİ İSE:

EHLİ DALALET İÇİN ÖLÜM Bütün mahbubatından elim bir firak-ı ebedidir. Cennet-i kazibe-i dünyeviyesinden ihraçtır. Vahşet ve yalnızlık içinde zindan-ı mezara idhaldir. Bir hapistir.

EHL-İ HİDAYET İÇİN ÖLÜM Öteki aleme gitmiş eski dost ve ahbaplara kavuşmaya vesiledir. Hakiki vatanlarına ve ebedi makam-ı saadetlerine girmeye vesiledir. Zindan-ı dünyadan bostan-ı cinâna bir davettir. Hizmetine mukabil ahz-ı ücret etmeye bir nöbettir. Vazife-i hayat külfetinden bir terhistir. Ubudiyet ve imtihanın talim ve talimatından bir paydostur.

VE HER KİM HAYAT-I BAKİYEYE SAADET-İ DAREYNE MAZHARDIR. HER KİM FANİ HAYATI ESAS MAKSAT YAPSA, ZAHİREN BİR CENNET İÇİNDE OLSA DA MANEN CEHENNEMDEDİR. VE HER KİM HAYAT-I BAKİYEYE CİDDİ MÜTEVECCİH İSE, SAADET-İ DAREYNE MAZHARDIR.