Ergenlik Dönemi

Ergenlik genel kabule göre yaşamın 12-21 yaş aralığını kapsayan kısmıdır. Bu dönemde birey önemli bilişsel, duyuşsal, fiziksel ve sosyal değişimler geçirerek çocukluktan sıyrılmakta ve yetişkinliğe atım atmaktadır.

Ergenlik süreci iç salgı bezlerinden salgılanan hormonlar tarafından başlatılır ve sürdürülür.

Ergenliğin başlangıç ve bitiş yaşları cinsiyete, iklime, beslenme tarzına ve bireysel özelliklere göre farklılık gösterebilmektedir. Örneğin sıcak iklimlerde yaşayan bireyler ergenliğe daha erken girebilmektedir. Yetersiz beslenme ise ergenliği geciktirmektedir. Kızlar erkeklere göre ergenliğe daha erken girmektedir.

Ergenlik döneminin kendine özgü özellikleri bulunur Ergenlik döneminin kendine özgü özellikleri bulunur. Bunlardan başlıcaları şöyledir:

Ergenlik döneminde bireyler önemli fiziksel değişimler yaşanır Ergenlik döneminde bireyler önemli fiziksel değişimler yaşanır. Hormonların etkisiyle erkekler daha kaslı ve erkeksi bir görünüme, kızlar ise daha kadınsı bir görünüme sahip olmaya başlarlar. Bu dönemde karşı cinse ilgi artar.

Fiziksel değişimler ergen bireylerde sevinç ya da kaygı kaynağı olabilmektedir. Örneğin erkekler bedenlerinde meydana gelen değişimlerden memnun olurken kızlar bundan kaygı duyabilmektedir. Gerçekleşen hızlı fiziksel büyüme sonucu ergenler bazı sakarlıklar yaşayabilir.

Ergenlik gerek anne baba gerekse ergenin kendisi açısında zor bir dönemdir. Bu dönemde ergenler anlaşılmadıklarına inanırlar. Ergenlik döneminde bireyler kendi kimliklerini oluşturmaya çalışmaktadır. Bazı durumlarda toplumun onaylamadığı kimlikler benimsenebilir.

Ergenler başkalarının kendilerini izlediğini düşünerek dış görünümlerine çok önem verirler. Saatlerce ayna karşısında zaman harcayabilirler. Ergen kendini çok önemsediğinden kendini dünyanın merkezinde görebilir.

Ergenler duygularını dolu dolu ve coşkulu yaşarlar. Ergenlerin duygu durumları inişli çıkışlı olabilmektedir. Olur olmaz durumlardan rahatsız olabilir, önceden kestirilemez tepkiler verebilirler. Ergenlikte derse yönelik ilgi azalabilir. Ergenin ilgisi spor, müzik, sosyal etkinlikler gibi başka alanlara kayabilir.

Boşanma, ölüm gibi benlik saygısını azaltan durumlarda ergenlerin genel tepkisi umursamama olabilmektedir. Böyle durumlarda ergenler derslere devam etmeme, zamanının çoğunu gezerek ya da müzik dinleyerek geçirme gibi davranışlar sergileyebilmektedir.

Ergenlikte sergilenen şiddete yönelme gibi davranış bozukluklarının temelinde anlaşılmama, değer görmediğini düşünme gibi etmenlerin yer aldığı düşünülmektedir. Sigara ve alkole başlama genellikle ergenlik döneminde olmaktadır. Ergenin çevresindeki yetişkinlerin ve arkadaşlarının sigara ve alkol kullanıyor olmaları ergenlerin bu alışkanlıkları edinme durumunu etkilemektedir.

Ergenlik döneminde intiharlar görülebilmektedir Ergenlik döneminde intiharlar görülebilmektedir. Uzun süren aile içi sorunlar, ailede iletişimin olmaması, cinsel sorunlar, sosyal ilişkilerde yaşanan sorunlar gibi etmenler ergenleri intihara sürükleyen etmenlerin başlıcalarıdır.

Bu dönemde hayal kurma daha yoğun görülür Bu dönemde hayal kurma daha yoğun görülür. Kurulan hayaller gelecekle ilgili olabileceği gibi karşı cinsle de ilgili olabilmektedir. Bu dönemde saç biçimi, giyim tarzı gibi seçimlerde arkadaş çevresi belirleyici olmaktadır.

Ergenler en çok gelecekle ilgili kaygılar yaşarlar Ergenler en çok gelecekle ilgili kaygılar yaşarlar. Örneğin istedikleri okula gidip gidemeyecekleri ya da istedikleri mesleği yapıp yapamayacağıyla ilgili kaygılar bu dönemlerde hissedilmektedir.

Ergenler zaman zaman yalnız kalmak isterler Ergenler zaman zaman yalnız kalmak isterler. Bu dönemde kendi içlerine dönerek muhasebe yaparlar. Bu dönemde yeni yaşantılar deneyimleme istediği artmaktadır.

Ergenler daha önce benzer bir deneyim sahibi olmadıkları için yaşadıkları hızlı değişimle nasıl baş edebileceklerini bilemeyebilir. Ergenler anne babalarının değer sistemlerini önemli bir rehber olarak görmeye devam etseler de bu dönemde verilen nasihatler genellikle işe yaramamaktadır. Ergene öncelikle sevildiği ve anlaşıldığı hissettirilmelidir.

Ergenler kurallara cezadan çekindikleri için değil daha çok uyulmasını gerekli gördükleri için uymaya çalışmaktadır. Ergenlerde hak ve adalet kavramlarına önem verirler. Haksızlık karşısında tepki gösterebilirler.

Pek çok ergen zarar görmez olduğuna inanır, riskleri olduklarından düşük görür. Bu durum onların riskli ve tehlikeli (çok hızlı araba sürmek gibi) davranışlarda bulunmasına yol açabilir. Ergenler bazı toplumsal kuralları kendilerini sınırladığı algısıyla reddederek kendilerini gösterme yoluna gidebilir.

Bu dönemde ergenin fark edilme ve takdir görme ihtiyacı vardır Bu dönemde ergenin fark edilme ve takdir görme ihtiyacı vardır. Bu ihtiyacını aile içinde gideremeyen ergen, farklı arkadaş gruplarında bu ihtiyacını giderebilir.

Ergenlik fırtınalı dönem olarak da nitelendirilmektedir Ergenlik fırtınalı dönem olarak da nitelendirilmektedir. Bu dönemde gerek ebeveynlerin gerekse öğretmenlerin ergenlerle iletişim kurarken dikkat etmeleri gereken bazı noktalar bulunmaktadır:

Ergenler anlaşılmak ihtiyacı duydukları için yetişkinlerin onlara anlaşıldıklarını, değer gördüklerini hissettirmeleri gerekmektedir. Bu dönemde ergenleri sorgulamadan, tuzaklar kurmadan, iğnelemeden aktif dinleme yaparak dinlemek anlaşıldıklarını göstermek açısından faydalı olacaktır.

Ergenin arkadaşlarını doğrudan eleştirmek yerine onları tanıyarak sakıncalı durumlar varsa bunları ergenle paylaşmak daha etkili olacaktır. Ergenle fikir alışverişi yapılmalı, ergen aile ile ilgili konuların dışına itilmemelidir.

Ergenin kendini ifade etmesine fırsat verilmeli. Öfkeli iken önemli konular konuşulmamalı. Aşırı koruyucu davranışlardan kaçınılmalı.

Kaynaklar Derman, O. (2008). Ergenlerde Psikososyal Gelişim. Adolesan Sağlığı II Sempozyumunda Sunulan Bildiri. Gül, S. K. ve Güneş, İ. D. (2009). Ergenlik Dönemi Sorunları ve Şiddet. Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 79-101. Koç, M. (2004). Gelişim Psikolojisi Açısından Ergenlik Dönemi ve Genel Özellikleri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2): 231-256. http://www.odtugvo.k12.tr/ http://tr.wikipedia.org/ http://mebk12.meb.gov.tr/ http://www.psikoloji.com.tr/ http://www.okyanuskoleji.k12.tr/