TÜRKİYE’DE ULAŞIM İnsanın hem kendisi, hem de ürettiği çeşitli eşya ile ham maddelerin bir yerden başka yere taşınmasına ulaşım ya da ulaştırma denir. Türkiye ekonomisinde yeri büyük olan ulaşım faaliyetleri üzerinde aşağıdaki faktörler etkili olmuştur. Yer şekilleri: Ülkemizin dağlık ve engebeli olması yol yapım maliyetlerini arttırmıştır. Karayolları dağların uzanışına göre doğu batı doğrultudadır. İklim: Kış şartları ülkemizde ulaşımı olumsuz yönde etkilemektedir. Ulaşım üzerinde etkisi gözlenen diğer faktörler; Sermaye, teknik eleman gibi beşeri ve ekonomik etkenler.

Cumhuriyet’in ilk yıllarına kadar ulaşım demiryolu ve denizyolu ile yapılmakta idi; kara ulaşımı da hayvan gücüne dayanmakta idi. Cumhuriyet’in kurulması ile başta demiryoluna ağırlık verilmiştir. 1940’lı yıllardan itibaren karayolu ulaşımında, eskiye oranla ilerlemeler olmuştur. 1950’li yılların başından itibaren ülkemizde karayolu yapımı hızlandırılmış, deniz ve havayolu ulaşımında önemli sayılabilecek gelişmeler kaydedilmiştir.

Yolcu taşımacılığı Yük taşımacılığı Karayolu % 97.2 Karayolu % 91.2 Demiryolu % 2.3 Demiryolu % 5.4 Denizyolu % 0.30 Denizyolu % 3.2 Havayolu % 0.02

DEMİR YOLU ULAŞIMI İlk demiryolu, 1856’da İngilizler tarafından İzmir-Aydın arasında yapılmıştır ve ilk şehir banliyösü de İzmir-Buca arasında inşa edilmiştir. Fransızlar; İzmir-Manisa-Afyon, Mudanya-Bursa, Adana-Mersin demiryolunu döşemişlerdir. Almanlar; Anadolu’yu baştan başa geçerek Bağdat’a varacak ve oradan Basra körfezine ulaşacak demiryolunu yapmaya girişmişlerdir. Osmanlı Devleti, İstanbul-Mekke arasında Hicaz demiryolunun önemli bir bölümünü inşa edebilmiştir. 1856-1918 yılları arasında tamamen yabancılar tarafından 4100 km uzunluğunda demiryolu inşa edilmiştir. Cumhuriyet döneminin ilk 15 yılında, yapılan demiryolunun uzunluğu 300 km olmuştur.

Cumhuriyetin ilk yıllarından sonra demiryolu yapımı askıya alınmıştır. Demiryolu uzunluğu; 1963-8008 km, 1994-8430 km, 2008-8699 km, 2011-12000 km 1963 sonrası planlı dönemde kömürle çalışan lokomotiflerin yerini dizel lokomotifler almaya başlamıştır Başta Eskişehir’de olmak üzere yeni vagonlar ve lokomotiflerin yapımına hız verilmiştir. 2010’da Ankara-Eskişehir arası hızlı ulaşım sağlanmıştır.

Ülkemizde yük ve yolcu taşımacılığında karayolundan sonra en fazla paya sahip ulaşım biçimi demiryoludur. Karayoluna göre daha ucuz ve güvenli bir ulaşım biçimidir. Daha çok maden, gübre, tarım ürünleri, askeri araçlar, akaryakıt taşınmaktadır. Karadeniz yer şekilleri nedeniyle demiryolunun en az geliştiği bölgedir.

Demiryolu Ağının Genel Özellikleri: Demiryolları, önemli şehirleri birbirine bağlamaktadır. Anadolu’yu çevreleyen denizlerle bağlantı sağlamaktadır. Doğu-batı yönünde özellikle akarsu vadileri ve ova yüzeylerini izledikleri, kuzey-güneydeki dağ kuşaklarını yine vadiler boyunca aştıkları, bazı kesimlerde tünele girdikleri, ancak yüksek dağlara sokulamadıkları görülmektedir.

KARA YOLU ULAŞIMI Anadolu’da karayolu ağı Hititler dönemine kadar dayanır. İran Devleti döneminde, İran’ın başşehri olan Susa’yı Ege kıyılarına bağlayan ve günümüzde Salihli batısındaki Sart şehrinden geçen bir yol mevcut idi Roma Devleti dönemi Anadolu’da güvenli ve düzenli yollar, Selçuklular döneminde açılmıştır. Anadolu’dan geçerek Ege ve Akdeniz’e açılan yollar, Doğu ve Güneydoğu Asya ile Avrupa ve Afrika ülkeleri arasında ticari bağlantıyı gerçekleştirmiştir.

Cumhuriyetin ilanı ile yol yapımı ilerlemeye başlamış. 1923’te karayolu uzunluğu – 18.3 bin km 1948 yılından itibaren stabilize yol inşasına başlanmış, 1950’de karayolu uzunluğu 47000 km’ye ulaşmıştır. 1963 – karayolu ağının her tarafını saracak şekilde kurulmuş 1965’ten itibaren – modern köprüler yapılmış, otoban yapımına geçilmiş 30 Ekim 1973 – I. Boğaziçi Köprüsü 1988 – Fatih Sultan Mehmet Köprüsü

Ankara-İstanbul; Edirne-İstanbul; Mersin-Adana-Gaziantep; Pozantı-Tarsus; İzmir-Aydın otobanları 2004’ten itibaren çift şeritli (duble) yollar yapılmaya başlanmıştır. 2014’te : Devlet yolu – 31 341 km İl yolu – 32 155 km Otoyol – 2 127 km Toplam – 65 623 km

Toplam karayolu ağı içinde en fazla paya köy yolları sahiptir. Karayolları ağı içinde en az pay ise otoyollara aittir. Ülkemizde en gelişmiş ulaşım biçimi kara yoludur. Günümüzde yük ve yolcu taşımacılığında kara yolunun büyük bir üstünlüğü vardır. Ülkemizde kıyı bölgeler ile iç bölgeler arasındaki ulaşım geçitlerle sağlanmaktadır.

DENİZ YOLU ULAŞIMI Osmanlılar döneminde deniz ulaşım ve ticareti önemli bir yer işgal etmemiştir; ancak denizden gelecek saldırılara korunmak ve fetihler yapmak için askeri amaca yönelik donanmalar kurulmuştur. 1926’ya kadar deniz taşımacılığı yabancıların elinde kalmıştır. 1933-1939 arasında deniz yolu işletmeciliğinde devlet sektörü hakim olmuştur. 1947’den itibaren özel sektörün de devreye girmesiyle ticaret filomuz artmıştır.

Planlı döneme geçilmesi ile birlikte, ülkemizde deniz taşımacılığı ele alınmış ve hedefleri belirlenmiştir. Bu hedeflerin başlıcası; ithal ve ihraç ürünlerimizin Türk gemileri ile taşınarak yabancı bandıralı gemilere daha az döviz ödenmesi. 1997’de tanker kapasitesinin artış göstermesinin nedeni; rafinerilerimizin kurulması ve ham petrol ihtiyacımızın artmasıdır. Başlıca konteyner limanlarımız: İskenderun, Haydarpaşa, İzmir, Mersin, Samsun, Derince ve Bandırma limanları

Dış ticarette kendi deniz filomuz ile yapılan taşımacılık gittikçe azalmakta ve dolaysıyla yabancı gemilere taşımacılık için ödediğimiz döviz miktarı da artmaktadır. Deniz yolu taşımacılığında Türk bayraklı gemilerin payının düşük olmasının sebebi; ülkemizin karışık eşya kapsamındaki yükler için çeşitli özelliklerde gemi tiplerine az sayıda sahip olmasıdır. İzmir-İstanbul, İstanbul-Karadeniz seferleri, Mersin-Gazimağusa, Taşucu-Girne, Barcelona-İstanbul, İstanbul-Mısır, İstanbul-Hayfa limanları Yolcu taşımacılığında en işlek olan limanlar: İstanbul, Kuşadası, İzmir.

Başlıca Liman ve İskeleler Limanlar, genelde ulaştırma zincirinin bir halkası olup, ticari malların ekonomiye giriş-çıkış yaptığı bir kapı özelliğindedir. 222 adet kıyı tesisi 21’i – ana liman; 65’i – iskele; 12’si – turizm işletme belgeli yat limanı; 124’ü balıkçı limanı En işlek limanımız: İstanbul’daki Haydarpaşa ve Anbarlı limanlarıdır. Diğer önde gelen limanlarımız: Aliağa (İzmir), İskenderun, Mersin, Karadeniz-Ereğlisi (demir-çelik taşımacılığı) ve İzmir (2. ihracat kapımız). Karadeniz kıyısındaki diğer önemli limanlar: Trabzon, Giresun, Samsun, Ordu. Sinop, Hopa, Sürmene, Görele, Tirebolu, Fatsa, İnebolu, Ünye

İstanbul Limanı: En büyük İTHALAT limanımızdır. En işlek limandır İstanbul Limanı: En büyük İTHALAT limanımızdır. En işlek limandır. Demiryolu bağlantısı vardır. İzmit Limanı Gemlik Limanı Bandırma Limanı Tekirdağ Limanı İzmir Limanı: En büyük İHRACAT limanıdır. Demiryolu bağlantısı vardır. Kuşadası Limanı Bodrum Limanı Marmaris Limanı Üç liman da daha çok turizm amaçlı kullanılan limanlarımızdır.

Mersin Limanı: En büyük 2. İHRACAT limanımızdır Mersin Limanı: En büyük 2. İHRACAT limanımızdır. Demiryolu bağlantısı vardır. İskenderun Limanı: Demir- çelik… Demiryolu bağlantısı vardır. Antalya Limanı : Hinterlandı dardır, turizm ve tarım ürünleri hizmeti verir. Samsun Limanı : Karadeniz’in en büyük limanıdır. Hinterlandı geniş, demiryolu bağlantısı vardır. Trabzon Limanı: Doğu Karadeniz’in en büyük limanıdır. Demiryolu bağı yoktur. Zonguldak ve Ereğli Limanı: Taşkömürü ve demir çelik, Demiryolu bağı vardır. Turizm açısından önem kazanan limanlar: Edremit, Ayvalık, Dikili, Kuşadası, Marmaris, Kemer, Bodrum

Ülkemizde İstanbul ve Çanakkale boğazları stratejik öneme sahiptir Ülkemizde İstanbul ve Çanakkale boğazları stratejik öneme sahiptir. Yıllık geçen gemi sayısı ortalama 50.000 dir. (İstanbul boğazı 51,422- Çanakkale Boğazı 49,453) Ülkemizde denizyolu ile yapılan toplam yük taşımacılığında en büyük paya Marmara Bölgesi sahiptir.

HAVA YOLU ULAŞIMI Türkiye’de ilk sivil havacılık ulaşımı, 20 Mayıs 1933’te küçük ve pervaneli uçaklarla başlamıştır. 1938 – Devlet Havayolları Umum Müdürlüğü 1960’lı yıllarda – Türk Havayolları AŞ. 1996’da THY, Dünya’da birinci sınıf havayolu şirketleri arasına alınmıştır. İstanbul; Atatürk ve Sabiha Gökçen, Ankara; Esenboğa, İzmir; Adnan Menderes, Antalya hava limanları --- Boeing 747 ve Air Bus tipi modern uçaklar

Avrupa’nın büyük şehirleri, ABD, Orta Doğu, Uzak Doğu ülkeleri – uçak seferleri İstanbul’dan – Adana, Ankara, Antalya, Batman, Dalaman, Denizli, Erzurum, Gaziantep, İzmir, Malatya, Trabzon ve Van’a Ankara’dan – Adana, Muş, Siirt, Kahramanmaraş, Şanlıurfa, Trabzon, Antalya, Batman, Diyarbakır, Elazığ, Erzincan, İstanbul, Kars, Malatya, Denizli, İzmir, Kayseri, Konya, Samsun…

KAYDET!!! Türkiye’de yük ve yolcu taşımacılığında ilk sırada yer alan ulaşım biçimi kara yolu ulaşımıdır. Taşıma maliyeti en ucuz olan ulaşım biçimi deniz yoludur. Antalya, Sinop ve Trabzon limanlarının demiryolu bağlantısı yoktur. En büyük ithalat limanı İstanbul, en büyük ihracat limanı İzmir’dir. Limanın işlerlik kazanmasındaki en önemli unsur, hinterlandının geniş olmasıdır.