Halktan Görüş Alma Yöntemleri

Haber paketinin bir parçası olarak başvurulan halktan görüş alma yöntemi, habere renk ve hareket katar, belli bir konuda halkın ne düşündüğünü anlamayı sağlar. Herhangi bir konuyla ilgili halktan alınan görüşlerin (vox pops) özelliği tesadüfi, rastgele olmasıdır. Başkalarının hayata doğal bakış pencerelerdir onlar.

Wox Pops’un Faydaları 1-Habere renk ve hareket katar, belli bir konuda halkın ne düşündüğünü anlamayı sağlarlar. Bu görüşler, birkaç dakika içinde farklı yaklaşımlara dair fikir verir, katmanlı bir anlatım olanağı sağlar. 2-Birçok radyo ve televizyon programında, herhangi bir konuyla ilgili uzun bir paket yerine halktan görüş alma yöntemine başvurmak daha dikkat çekici olabilir. 3-Özellikle gazetecilerle konuşmaktan çekinen durumlarda halkın görüşlerine başvurmak yararlı olur. Görüş alınan kişilerin isim vermesi, cevaplarını hazırlaması gerekmez; konuşmak zorunda da değildirler. 4-Böylesi bir baskı hissetmemeleri, sorulan konuda ne düşündüklerini rahatça söylemelerini sağlayabilir. Kimliği deşifre etmemesi bakımından böyle bir yöntem daha avantajlı olabilir.

İnsanlara Yaklaşım Nasıl Olmalı? Öncelikle gülümseyin. Kendinizi tanıtarak insanların rahat hissetmesini sağlayın. Bakanlıktan bir yetkili gibi resmi davranır ya da bir cihazla meşgul görünürseniz kimse sizinle konuşmak istemeyecektir.

Sorular Nasıl Olmalı?/1 1-Kısa ve ucu açık sorular sorun. Sorunuzu “İyi bir maliye bakanı mı?” şeklinde değil de “Yeni maliye bakanından ne bekliyorsunuz?” şeklinde formüle edin. Örneğin. O konudaki birkaç görüşü ortaya atın ve konunun grup içinde konuşulmasını sağlayın. (“Yani siz elektrik santralinin yeni iş alanları yaratacağını söylüyorsunuz… Ya siz? Siz de aynı fikirde misiniz?” gibi.) 2-Sorularınızı çeşitlendirin; aynı şekilde tekrarlanan sorular benzer cevaplar doğuracaktır. Tartışmanın gelişmesine imkan tanıyın. İnsanlar ilginç şeyler söylüyorsa, bırakın konuşsunlar…

Sorular Nasıl Olmalı?/2 3-İnsanları dinleyin! Onları filme çekmeye, tercüme etmeye ya da ses seviyesini ayarlamaya çalışırken dinlemeyi unutmak çok kolaydır. Oysa verilen cevaplara kulak kesilmek gerekir. Seçim sandığında henüz oy kullanmış bir grup örneğini ele alalım: Muhabir: Kime oy verdiğinizi sorabilir miyim? Seçmen: (gülerek) Emin değilim… Muhabir: Gerçekten mi? Oy pusulasındaki isimler kimlerdi? Seçmen-1: Bilmiyorum… Seçmen-2: Ben de bilmiyorum. Bu örnekte seçmenler sadece “vox pop” olarak değil, aslında daha derinlemesine bir konuyu gündeme getiriyorlar. Seçim öyle anlamsız ki seçmenler sandıktan ayrıldıktan sonra bile tercihleri konusunda karar veremiyor.

Kayıt Yaparken Nelere Dikkat Etmeli?/1 1-Halktan görüş almak için en uygun alanlar pazar yerleri ya da seçim sandıkları gibi insanların doğal toplanma merkezleridir. Ana caddeler ya da beklenmedik seslerin duyulacağı alanlardan kaçınmak gerekir. Kapalı ortamda görüş almak da ideal olabilir; ama ortam sesinin baskın gelmeyeceğinden emin olun. Görüş aldığınız sırada cihazınızın ses düzeyi konusunda endişelenmek yerine otomatik kontrole geçebilirsiniz. 2-Başlamadan önce, seçtiğiniz bölgeyi inceleyin ve güvenliğinizi gözden geçirin. Özellikle tartışmalı bir konuda görüş alıyorsanız kamera ya da kayıt cihazı etrafında insanlar hızla toplanabilir. Çıkış noktanızı daima açık tutun; kalabalık içinde ya da bir duvar dibinde sıkışıp kalmayacağınızdan emin olun. Kayıt yaparken güvenlik açısından yanınızda bir iş arkadaşınızı getirin. 3-Görüş almak için özel bir grubu hedef almıyorsanız kayıtlarınızın genç, yaşlı, kadın, erkek gibi farklı seslerden oluşmasına dikkat edin. Görüş aldığınız kişileri tanımayı sağlayacak bir-iki giriş sorusu iyi olacaktır. Kişilerin, yaşını, mesleğini ya da başka özelliklerini öğrenmek habere hayat verecek, derinlik katacaktır.

Kayıt Yaparken Nelere Dikkat Etmeli?/2 4-Yerel kural ve uygulamaları bilmek önem taşır. Yasal sınırlamalar olup olmadığını, mesela seçim döneminde kamu alanlarında kayıt yapma konusunda herhangi bir yasağın bulunup bulunmadığını öğrenmek sizin sorumluluğunuzdur. Eski Sovyet ülkelerinde kayıt yapmak için semt pazarının yöneticisinden izin almak gerekirdi. Askeri üslerde, sınır bölgelerinde ve diğer hassas noktalarda kayıt yapma konusunda sınırlamalar vardır. 5-Farklı bir dilde halktan görüş alıyorsanız aynı anda tercüme etmek çok iyi bir yöntemdir. Mesela Pakistan’daki sel baskını ile ilgili halkın görüşünü almak istediğinizde bir sürü insan yığını etrafınızda oluşacak ve gürültüler meydana gelecektir. O anda yerel dili bilen bir tercüman çok işe yarayacaktır.

Kayıtların Yayınlanması ve Saklanması 1-Kayıtları yayına hazırlarken kişilerin görüşünü çarpıtacak şekilde kesmemeye ya da tek yanlı görüşler sunmamaya özen gösterin. 2-Tüm röportajlarda arada bir güven ilişkisi vardır; sokak röportajları da farklı değildir. Görüş aldığımız kişilerin ismini bile bilmiyor olmamız ya da onları bir daha görmeyecek olmamız, yayına hazırlama sırasında daha az dikkat gösterebileceğimiz anlamına gelmez. 3-“Vox pop”ların nerede ve ne zaman kaydedildiğini not ederek dikkatli saklayın. Bunlar kısa sürede kaydedilmiş olabilir ama daha sonra daha büyük bir yapımda da kullanılabilir. Ya da aynı yerde başka bir zaman görüş alırsanız kıyaslama yapabilir, değişime dikkat çekebilirsiniz.

Kaynak Monica Whitlock, BBC muhabiri, BBC Türkçe Yayın Bölümü / Gazetecilik Okulu, Mart 2015, Londra journalism/article/art ?ocid=socialflow_twitter journalism/article/art ?ocid=socialflow_twitter