Psikolojik Danışman ve Rehb. İLETİŞİM ENGELLERİ Murat BAKIRCI Psikolojik Danışman ve Rehb.

İLETİŞİM NEDİR? Genel anlamda ifade edildiğinde, “İletişim iki birim arasındaki bilgi, duygu ve düşünce alışverişidir.” “Kişilerarası iletişim bir kişinin bir başkasına ya da başkalarına bilinçli ya da bilinçsiz olarak mesajlarını iletmesi ve onların mesajlarını almasıdır.”

İLETİŞİMSİZLİK “İnsanların duygu, düşünce ve bilgilerini diğer insanlarla paylaşmalarında kendilerinden, karşıdaki kişilerden ya da çevresel koşullardan kaynaklı olumsuzluklar sonucunda iletişimin kurulamaması durumuna iletişimsizlik diyebiliriz.”

İLETİŞİM ENGELLERİ Kişinin kendinden yada karşıdaki kişiden kaynaklanan iletişim kurmayı engelleyen bazı tutum ve davranışları iletişimin kopmasına ve yanlış anlamalara neden olur; iletişimi bozan tutum ve davranışları iletişim engelleri olarak ifade edebiliriz.

EMİR VERMEK, YÖNLENDİRMEK Bu tür mesajların kullanımı karşıdaki bireye duygularının, ihtiyaçlarının ve sorunlarının sizin için önemsiz olduğu kanısı uyandırır. Kendisini anlamadığınızı ve işlerine karıştığınızı söyleyebilir. İnatlaşma, direnme, düşmanca duygular geliştirme ve karşılık verme davranışlarına yol açar. O kalemi elinden bırak!* O oda toplanacak! Çabuk bilgisayarı kapat! Kalemle uğraştığın zaman benim dikkatim dağılıyor ve söyleyeceğim şeyleri unutuyorum.*

EMİR VERME , YÖNLENDİRME

UYARMAK, GÖZDAĞI VERMEK Karşımızdaki kişiye «senden daha güçlüyüm ve sana istediğim her şeyi yaptırırım» mesajını verir. Düşmanlık duyguları geliştirip imkan bulduklarında sizi denemek isteyebilirler. Karnen gelince ben ne yapacağımı biliyorum!* Bekle birazdan ne olacak görürsün! Karnenin kötü olmasının sana neler kaybettireceğini düşündün mü?*

UYARMAK, GÖZDAĞI VERMEK

AHLAK DERSİ VERMEK Dış otorite ve zorunluluğu temsil eden –meli –malı içeren mesajlar karşısında gençler kendilerini savunmaya geçerek, kendisine güvenilmediği ya da kendisinin doğruyu bilemediği gibi bir hisse kapılırlar. Onu anlamaya yönelik sorular sormak daha etkili bir yaklaşımdır. Hadi dürüst ol ve doğruyu söyle!* Arkadaşlarına küsmen doğru değil!** Acaba unuttuğun bir ayrıntı var mı?* Arkadaşlarına küsmene sebep olan durumu merak ediyorum.**

AHLAK DERSİ VERMEK

ÖĞÜT VERMEK, ÇÖZÜM ÖNERMEK Öneri ve öğüt verme, üstünlük tavrı olarak algılanır ve gencin bağımlı kişilik geliştirmesine sebep olur. Genç, kendi fikirlerine önem verilmediğini düşünür. Ona fikirlerine güvenildiği ve saygı duyulduğu söylenerek hata yapması ve doğruyu bulması beklenebilir. Bana sorma, aç interneti, araştır, bul!* Bence öyle yapmamalıydın.** Sana yardımcı olmak isterdim ama şu an hiç müsait değilim.* En azından bu şekilde olmadığını görmüş olduk **

NUTUK ÇEKMEK, ÖĞRETMEK Bir soruna yönelik böyle bir yaklaşım sergilenmesi; gencin içine kapanmasına, anlaşılmadığını düşünmesine ve küsmesine sebep olur. Dinliyormuş gibi görünüp dinlememe ve üstünlük sergileme tavrına girebilirler. Çözüm olarak kendi duygularınızı anlatmak yerinde olur. Biz çocukluğumuzda babamızın yanında gülemezdik bile!* Zamane gençlerinin bunu anlaması çok zor! Bir büyüğün yanında gülmek bize saygısızlık olarak öğretildi bu nedenle hala öyle hissediyorum.*

NUTUK ÇEKMEK, ÖĞRETMEK

YARGILAMAK, SUÇLAMAK, ELEŞTİRMEK Kişinin benlik saygısını en fazla etkileyen iletişim engelidir. Karşı tarafı savunmaya iter ve yoğun kızgınlık ve öfke duygusu ortaya çıkarır. Kişi sizden uzaklaşarak kendisini eleştirmeyecek ve yargılamayacak kişilere yakınlaşır. Ne zaman verdiğin sözde durdun ki! Bunu yapmış olduğuna inanamıyorum.* Bu yaptığın beni gerçekten üzdü ve sana olan güvenimi yitirmek istemiyorum.*

YARGILAMAK, SUÇLAMAK, ELEŞTİRMEK

ÖVMEK, OLUMLU DEĞERLENDİRMEK Olumlu da olsa bu yaklaşım da bir yargılama biçimidir. Kişi söylediğimize inanmayabilir ve onu başımızdan atmaya çalıştığımızı düşünebilir. Sürekli övülme beklentisi geliştirebilir. Tamam kızım, bu kıyafet yakışmış işte! Oğlum çalışınca başaracağını biliyorsun! Ben bu kıyafetin sana yakıştığını düşünüyorum istersen bir de annenin (arkadaşlarının) fikrini alabilirsin.

ÖVMEK, OLUMLU DEĞERLENDİRMEK

AD TAKMAK, ALAY ETMEK Gençte hayal kırıklığı ve özgüven eksikliğine neden olur. Ani çıkışlar olabilir ya da sizden zamanla uzaklaşabilir. Ad takmak yerine düşüncemizi uygun kelimelerle ifade etmek yerinde olur. Tıpkı bir bebek gibi davranıyorsun!* O kıyafetle soytarıya dönmüşsün!** Senden daha olgun bir tavır beklerdim.* Bu kıyafetin sana pek yakışmadığını düşünüyorum.**

AD TAKMAK, ALAY ETMEK

YORUMLAMAK, TANI KOYMAK Bu mesajlar karşısında, kişi anlaşılmadığını düşünür ve konuşma isteği ortadan kalkar. Yapılan yorum doğru olduğunda rahatsızlık duyabilir çünkü insanlar eksikliklerinin bilinmesini istemezler. Eğer ortada bir sorun varsa suçlu aramak yerine çözüme yardımcı olmak daha iyidir. Ben senin neden böyle davrandığını biliyorum. Senin sorunun ne biliyor musun?* Tamam ben seni anladım!** Bana yaşadığın sorunu anlatır mısın?* Sana yardımcı olmak istiyorum.**

YORUMLAMAK, TANI KOYMAK

GÜVEN VERMEK, DESTEKLEMEK Bunların hepsi geçecek.* Zamanla bunu da aşacaksın. Üzülme bu kadar, başa gelen çekilir.** Bazen tüm sorunların üst üste geldiğini düşünürüm.* Üzgünsün!** Başlangıçta kişinin yararına gibi gözükse de abartı anlamı içerir ve kişi anlaşılmadığını düşünür. Duygu bildiren geribildirimler etkili olur.

GÜVEN VERMEK, DESTEKLEMEK

SORU SORMAK Okuldan çıkar çıkmaz eve geldin değil mi?* Okuldan sonra bilgisayarı açtın mı?** Canım eve kaç gibi geldin?* Bugün bilgisayarda herhangi bir işin var mıydı?** Üst üste sorular sormak kişide kendisine güvenilmediği ve yalan söylediği hissine neden olur. Yaptığı davranışın sorgulandığını düşünüp ani tepkiler verebilir.

SORU SORMAK

EMPATİ   Empati, bir başkasının duygularını, içinde bulunduğu durum ya da davranışlarındaki motivasyonu anlamak ve içselleştirmek demektir. Empatinin Üç Kuralı; Bir insanın kendisini karşısındaki kişinin yerine koyarak, olaylara onun bakış açısıyla bakmak, Karşıdakinin duygu ve düşüncelerini doğru olarak anlamak ve hissetmek, O kişiyi anladığını ona ifade etmek.

BEN DİLİ KULLANIMI ’Sen Dili’ --Hatalısın! Çok yanlış davranıyorsun! ’Ben Dili’ --Bu davranışın beni incitti, üzüldüm! ‘Sen Dili’ --Çok kabasın! Her zaman sözümü kesiyorsun! ’Ben Dili’ Bir şey söylemeye başlayıp ta bir türlü sonunu getiremediğim zaman çok rahatsız oluyorum. Bireyin tepkisini, kendi duygu ve düşüncelerini açıklayarak ifade ettiği iletişim şeklindir. 1. Savunmaya itmez. 2. Suçluluk hissettirmez. 3. Duygunun nedeni anlaşıldığı için iletişim sağlıklı olur. 4. Ben iletisi alan kişi başkalarını düşünmeyi de öğrenir. 5. Yakınlaşmayı sağlar. 6. Anlaşmazlıkları azaltır. 7. Konuşan kişiyi rahatlatır.

DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜRLER