KİMYASAL REAKSİYONLARLA İLGİLİ HESAPLAMALAR

DENKLEMLİ BASİT MİKTAR GEÇİŞLERİ ARDIŞIK REAKSİYONLARDA MİKTAR GEÇİŞLERİ AŞIRI MADDE PROBLEMLERİ KİMYASAL REAKSİYONLARIN VERİMİ ARI OLMAYAN MADDE İÇEREN PROBLEMLER DENKLEMLİ KABA FORMÜL VE MOLEKÜL FORMÜLÜ PROBLEMLERİ KİMYASAL TEPKİMELERDEN YARARLANILARAK MOL KÜTLESİ HESABI BULMA PROBLEMLERİ KİMYASAL REAKSİYON OLAN KARIŞIM PROBLEMLERİ

1.DENKLEMLİ BASİT MİKTAR GEÇİŞLERİ TANIM: Bir kimyasal tepkimede maddelerden birinin hacmi, kütlesi veya tanecik sayısı verilir ve tepkimedeki başka bir maddenin kütlesi, hacmi veya tanecik sayısı istenir.

YÖNTEM: Verilen nicelik mole çevrilir. İstenilen niceliği mol sayısı tepkime denklemi yardımıyla hesaplanır İstenilen molü istenilen birime çevrilir

m =n.M n =m/M m n = V/ 22,4 (NKA) V =n.22,4 mol mol V n = PV/ RT Kütle (m) n =m/M m n = V/ 22,4 (NKA) V =n.22,4 mol Hacim (v) mol V n = PV/ RT V= nRT/P Verilen madde İstenen madde Tanecik (n) N = n. NA N n = N /NA 1.adım 2.adım 3.adım

2.ARDIŞIK REAKSİYONLARDA MİKTAR GEÇİŞLERİ Tanım: Bir maddeyi elde etmek için birden fazla art arda gerçekleşen reaksiyonlar dizisine ardışık reaksiyonlar denir.

Yöntem: Denklemlerdeki giren ve çıkan (aynı maddenin) katsayılarının eşitlenmesi için gereli katsayılarla bütün denklem çarpılır. Daha sonra daha kolay görmek için taraf tarafa toplanabilir.

1.YOL x4 A + B C + D x2 2D + E F + 2G x1 4G + H E + Y 4A + 4B + E + H 4C + 2D + 2F + Y 4mol 4mol 1mol 1mol 4mol 2mol 2mol 1mol

3.AŞIRI MADDE PROBLEMLERİ Tanım: Bu problemde reaksiyona giren maddelerin ikisinin de miktarı verilir. Reaksiyona giren maddelerden biri tamamen tükenirken diğerinin tamamı reaksiyona girmez, bir kısmı artar. Artan bu miktar aşırıdır.

Yöntem: Tamamen kullanılan madde esas alınarak istenilenin hesaplanması gerekir.

Verilen miktarlar: 4mol 3mol ---- Tepkimeye giren: 4mol 2mol 6mol Tepkime 2A + B 3C Verilen miktarlar: 4mol 3mol ---- Tepkimeye giren: 4mol 2mol 6mol Tepkime sonucu: ----- 1mol 6mol A maddesi için; B maddesi için; C maddesi için Verilen: 4mol verilen: 3mol verilen: ---- Tepkiyen: 4mol tepkiyen: 2mol reaksiyon sonucu Artan : yok artan: 1mol oluşan : 6mol

4.KİMYASAL REAKSİYONLARIN VERİMİ Tanım : Bir kimyasal tepkimenin teorik olarak verimi; tepkime denklemine göre beklenildiği ve hesaplandığı miktarda ürün elde edilmesidir. Verilen tepkimede aksi belirtilmezse %100 verim elde edilir, diye kabul edilir.

Yöntem : Verilen denkleme göre verilen madde miktarları karşılaştırılır. Oluşan madde miktarının olması gereken madde miktarına oranının yüzde olarak hesaplanması bize o tepkimenin verimini verir.

Denklem: 2A 3B + 3C Veriler : 0,4mol 0,15mol %100 verimde: 0,4mol 0,6mol Oran: 0,6mol oluşması gerekirken 0,15mol oluşuyorsa 100mol “ “ x mol oluşur x = 25 Buna göre tepkimenin verimi % 25 tir.

5.ARI OLMAYAN MADDE İÇEREN PROBLEMLER Tanım : Doğada hatta neredeyse laboratuarlarda bile %100 arı madde yoktur. Bu gibi maddelerle yapılan tepkimelerin hesaplanmasına denir.

Yöntem : Verilen miktar ve yüzde arılıktan ne kadar arı madde bulunduğu hesaplanır. Denkleme göre işlem yapılır.

2-Denkleştirilmiş tepkimede; 1-Verilen miktar . Arılık yüzdesi / 100 = arı madde miktarı 2-Denkleştirilmiş tepkimede; Denklemdeki miktar istenen madde miktarı Arı madde miktarı X X: istenen maddeden oluşan miktar

6-DENKLEMLİ KABA FORMÜL VE MOLEKÜL FORMÜLÜ PROBLEMLERİ Tanım: Verilen denklemlerde belirtilmemiş maddenin formülünü isteyen problemlerdir

Yöntem: Verilen bilgilere göre denklem kurulur. Verilen madde miktarları en küçük tam sayı olacak şekilde sadeleştirilerek mol sayısına çevrilir. Tepkimedeki atom sayısı denkliğinden yararlanılarak formülü bilinmeyen bileşiğin kaba formülü bulunur.

2An +Bn 2A2B C2 3An 2D 2n=4 n=2 D 2CAз

KİMYASAL TEPKİMELERDEN YARARLANILARAK MOL KÜTLESİ HESABI BULMA PROBLEMLERİ Tanım: Verilen tepkimelerde bazı yasaları kullanarak miktarı belirtilmemiş olan maddenin mol kütlesini bulmamızı sağlar

Yöntem: Kimyasal tepkimede kütlenin ve atom sayılarının korunumu ilkesinden yaralanılarak istenilen bulunur.

A + B C + D 8 g 4g 3g X 8 + 4 = 3 + X X = 9g

KİMYASAL REAKSİYON OLAN KARIŞIM PROBLEMLERİ Tanım: En az iki maddeden oluşan karışım ile ayrı bir maddenin ortama ilave edilmesiyle oluşan kimyasal tepkimeler ve elde edilen sonuçlardır.

Yöntem: İlk önce karışımda hangi maddenin reaksiyona girdiği tespit edilir. Ayrı ayrı denklem yazılarak sonuç elde edilir.

Karışım İlave edilen Reaksiyon veren A ve B C A, B, C Denklemler: A + C D + E B + 2C E Denklemler denkleştirilir. Soruda verilenlere göre iki bilinmeyenli iki denklem kurulur.

NOT: BU YÖNTEMLERİN HEPSİ O KONULARIN EN GENEL YÖNTEM ŞEKİLLERİDİR. YÖNTEMLER HER SORUYA GÖRE DEĞİŞEBİLİR VE ÇOĞALTILABİLİR.