İŞLETME YÖNETİMİNDE KÜRESEL VE MAKRO EKONOMİK VİZYON OLUŞTURMA Prof. Dr. Yaşar UYSAL Dokuz Eylül Üniversitesi EBSO 21 KASIM 2013

İÇERİK Giriş-Amaç A1. KAVRAMSAL ZEMİN A2. MİKRO ZEMİN VE MEZO ZEMİN A3. MAKRO ZEMİN 1.1. MAKRO ZEMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER 1.2. MAKRO ZEMİNDEN ETKİLENEN ARAÇ VE AMAÇ DEĞİŞKENLER A4. KÜRESEL ZEMİN B1. KÜRESEL-MAKRO-MİKRO ETKİLEŞİM KANALLARI VE DEĞİŞKENLERİ C1. TAKİP EDİLMESİ GEREKEN MAKRO DEĞİŞKENLER VE WEB SİTELERİ D1. İŞLETMELER İÇİN 2014 YILI MAKRO VİZYONU NE OLMALIDIR? 1.1. Küresel iklim 1.2. Türkiye’nin genel koşulları 1.3. Orta Vadeli Programın hedefleri 1.4. IMF’nin Türkiye Tahminleri SONUÇ YERİNE; BAŞLARKEN

AMAÇ Öncelikle makro ve küresel ekonomik gelişmelerin hangi kanallar ve değişkenler aracılığıyla işletmeleri etkilediğini tespit etmek, Sonra da makro ve küresel ekonomik gelişmeler karşısında alınabilecek önlemleri değerlendirmek, Ve böylece reaktif değil, proaktif hareket yeteneği kazanmak, (idare etmekten yönetmeye geçmek).

1.3. Analitik düşünme(E, S, P, K) 1.4. Ekip ve değeri KAVRAMSAL ZEMİN 1.1. Numen-Fenomen 1.2. Akıl-Dil ilişkileri 1.3. Analitik düşünme(E, S, P, K) 1.4. Ekip ve değeri 1.5. Karar süreci 1.6. Teori-politika, amaç-araç 1.7. Mikro, Mezo, Makro, Mezoküresel, Küresel

2.1. Talebi anlamak (istek, ihtiyaç, talep) MİKRO VE MEZO ZEMİN 2.1. Talebi anlamak (istek, ihtiyaç, talep) QxD =f (PX, I, PS, PC, PE, Z, N) Ve Esneklikler (fiyat, çapraz, gelir) 2.2. Arzı anlamak (üretim, arz) QxS = f(PX, PD, TG, GS, TEC, NF) Ve Esneklikler 2.3. Piyasa dengesini ve değişimlerini anlamak (Firmanız bunlardan nasıl etkileniyor) 2.4. Hedef Kitleyi Anlamak (Tüketici Kararları ve Arkaplanı) (fiyatlar ve fayda maksimizasyonu) 2.5. Firmayı İyi Yönetmek (Firma Kararları ve Arkaplanı) (kar stratejileri; hasılat maksimizasyonu ve maliyet minimizasyonu + TKY)

FİYAT ETKİLEŞİMLERİ; ESNEKLİKLER A malının fiyatı(TL) A malının talep miktarı(kg) B malının talep Miktarı(kg) C malının talep miktarı(kg) 50 600 200 400 60 450 150 500 FİRMANIN FİYAT POLİTİKASI DOĞRU MU? FİRMA RAKİP VE TAMAMLAYICI MAL ÜRETENLERİ DE İZLEMELİ Mİ? MEZO, MAKRO, MEZOKÜRESEL VE KÜRESEL ETKİLEŞİMLER VE ESNEKLİK BAĞLANTILARI FİRMANIZ ÖZELİNDE NASIL?

1. Ekonomik konjonktürü anlamak 2. Ekonomik büyümeyi anlamak MAKRO ZEMİN 1. Ekonomik konjonktürü anlamak 2. Ekonomik büyümeyi anlamak 3. İstihdam ve işsizliği anlamak 4. Fiyat istikrarını (parayı) anlamak 5. Gelir dağılımını anlamak 6. Devleti anlamak 7. Ekonomi politikalarını anlamak

MAKRO ZEMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER A1. Maliye politikaları 1. Gelir (vergi) politikaları (fiyatları, talebi ve arzı etkiler) 2. Harcama politikaları (talebi, arzı ve fiyatları etkiler) 3. Borçlanma politikaları (faizi, mevduatları, kredileri, talebi, kurları etkiler) A2. Para politikaları 1. Reeskont (beklentileri, faizi ve talebi, arzı etkiler) 2. Açık piyasa işlemleri (Para miktarını, faizleri, talebi ve arzı etkiler) 3. Zorunlu karşılık oranları (kredi hacmini, faizleri, talebi ve arzı etkiler) 4. İnterbank faizleri (faizleri, kredileri, talebi ve arzı etkiler) A3. Kur politikaları 1. Gerçekçi değerlenmiş (kurları, dış ticareti, cari dengeyi, enflasyonu etkiler) 2. Aşırı değerlenmiş (kurları, rekabet gücünü, dış ticareti, cari dengeyi, enflasyonu etkiler) 3. Eksik değerlenmiş (kurları, rekabet gücünü dış ticareti, cari dengeyi, enflasyonu etkiler) B1. Ulusal siyasi koşullar (Beklentileri, sermaye hareketlerini, faizleri, kurları … etkiler) C1. Küresel gelişmeler(Dış talebi, faizleri, kurları, rekabet gücünü, üretimi, istihdamı) 1. Küresel konjonktür (ve krizler) 2. Küresel sermaye hareketleri 3. Küresel rekabet koşulları 4. Çapraz kur değişmeleri 5. Enerji fiyatları 6. Küresel siyasi koşullar

MAKRO ZEMİNİN ETKİLENENLERİ: ARAÇ VE AMAÇ DEĞİŞKENLER A- Araç göstergeleri Para miktarı Faiz oranları Döviz kurları Vergi oranları Rekabet gücü B- Amaç göstergeler Büyüme İstihdam ve işsizlik Enflasyon Dış denge

TÜRKİYE’NİN MAKRO EKONOMİK KOŞULLARI I YILLAR İHRACAT İTHALAT DIŞ TİCARET DENGESİ CARİ DENGE PORTFÖY YAT. DOĞRUDAN Y. SERMAYE YAT. DIŞ BORÇ (Stok-Mn $) 1980 2.910 7.909 -4.999 -3.408 --- 18 15.734 1990 12.959 22.302 -9.343 -2.625 547 700 52.381 1995 21.637 35.709 -14.072 -2.339 237 772 75.948 2000 27.775 54.503 -26.728 -9.920 1.022 112 118.602 2005 73.476 116.774 -43.298 -21.449 13.437 8.723 170.571 2012 152.561 236.537 -83.976 -46.935 38.132 12.387 336.863 1980-1995 10.717 16.690 -5.973 -1.244 1.189 368 40.778 1996-2003 30.683 49.447 -18.763 -2.293 -337 882 108.625 2004-2012 107.172 169.683 -62.512 -36.149 11.637 12.313 252.753

TÜRKİYE’NİN MAKRO EKONOMİK KOŞULLARI II YILLAR Hazine Faizi % Büyüme hızı % TÜFE ENF. (%) GSYİH (Mn $) KBDG ($) S/Y (%) İŞSİZLİK ORANI % BÜTÇE DENGESİ (Bin TL) İÇ BORÇ (Stok-Mn TL) 1980 --- -2,4 115,6 90.679 2.041 12,8 8,3 - 166 0,7 1990 54,0 9,3 60,4 200.555 3.639 24,7 8,2 -11 955 57,2 1995 121,9 7,2 76 225.941 3.781 24,6 7,6 -316 150 1.361,0 2000 38,2 6,8 39,0 265.384 4.130 18,4 6,5 -13 726 002 36.420,6 2005 17,4 8,4 7,7 481.497 7.022 15,9 10,3 -8.116.573 244.781,9 2012 8,8 2,2 6,2 786.293 10.504 14,3 9,2 -28.790.950 386.541,7 1980-1995 76,3 4,2 61,2 140.818 2.619 21,6 8,1 -44.564 186 1996-2003 91,6 3,3 59,1 251.640 3.947 20,1 8,0 -17.765.345 68.350 2004-2012 15,0 5,0 632.899 8.845 15,2 10,7 -13.918.158 298.782

PARASAL-FİNANSAL GELİŞMELER   BORSANIN GETİRİSİ % HAZİNE FAİZİ GETİRİSİ % Büyüme hızı % ÜFE ENF. (%) TÜFE ENF. (%) Emisyon artışı YIL Cari Reel (Tüfe) Dolar bazında 1980 --- -2,4 98,8 115,6 -- 1990 46,8 -13,6 23,9 54,0 -6,4 31,1 9,3 48,6 60,4 68,2 1994 31,8 -93,7 -138,1 164,4 38,9 -5,5 149,6 125,5 84,2 2000 -37,9 -76,9 -86,4 38,2 -0,8 -10,3 6,8 32,7 39,0 57,8 2001 46,0 -22,5 -50,5 99,6 3,1 -5,7 88,6 68,5 40,0 2009 96,6 90,1 76,9 11,6 5,1 -8,1 -4,8 5,9 6,5 17,7 2012 39,8 38,7 8,8 2,6 1,5 2,2 2,5 6,2 11,3 1980-1989 247,4 196,6 202,3 53,3 2,4 8,2 4,1 47,3 50,8 47,6 1990-1999 142,6 63,8 69,6 108,5 29,8 35,6 4,0 73,8 78,8 76,4 2000-2012 22,5 4,8 8,0 29,1 11,4 14,6 4,4 18,4 29,4 2003-2012 31,0 21,7 28,9 17,8 8,5 15,7 8,6 24,0 1980-2012 94,7 48,4 61,5 15,3 20,1 4,2 43,9 46,3 49,2

YABANCILARIN PORTFÖY TERCİHLERİ (Milyon $)   Hisse senesi DİBS Eurobond Mevduat TOPLAM 2002 Aralık 3.450 2.995 2.737 9.182 2003 Aralık 8.691 3.895 1.293 3.024 16.903 2004 Aralık 15.408 12.570 1.135 3.696 32.809 2005 Aralık 33.812 20.370 634 3.434 58.250 2006 Aralık 34.774 26.019 555 4.073 65.421 2007 Aralık 69.943 31.586 373 4.947 106.849 2008 Aralık 27.273 19.859 609 6.553 54.294 2009 Aralık 55.558 20.685 825 7.782 84.850 2010 Aralık 70.944 31.806 1.109 8.637 112.496 2011 Aralık 45.580 35.751 406 13.219 94.956 2012 Aralık 78.540 57.222 458 18.844 155.064

ULUSLAR ARASI YATIRIM POZİSYONU (Milyon $)   (Milyon ABD Doları) 1996 2000 2001 2002 2008 2009 2012 Uluslararası Yatırım Pozisyonu, net -54.767 -98.281 -85.369 -85.509 -199.958 -276.585 -414.715 A. Varlıklar 27.616 53.166 52.218 62.270 186.428 181.007 214.211 1. Yurtdışında doğrudan yatırımlar n.a. 3.668 4.581 5.847 17.846 22.250 30.471 2. Portföy yatırımları 5 4 550 809 1.954 1.923 1.545 3. Diğer yatırımlar 9.909 26.169 27.126 27.529 92.393 81.998 63.032 4. Rezerv varlıklar 17.702 23.325 19.961 28.085 74.235 74.836 119.163 B. Yükümlülükler 82.383 151.447 137.587 147.779 386.386 457.592 628.926 Yurtiçinde doğrudan yatırımlar 18.812 20.316 18.803 80.383 143.736 181.066 16.273 35.862 24.710 23.883 68.802 91.186 178.996 2.1 Hisse senetleri 3.085 7.404 5.635 3.450 23.196 47.248 70.616 2.2 Borç senetleri 13.188 28.458 19.075 20.433 45.606 43.938 108.380 66.110 96.773 92.561 105.093 237.201 222.670 268.864

KREDİ GELİŞMELERİ (Milyon TL)  Yıl Ticari Tüketici Kredi Kartı TOPLAM 2000 14.279 4.487 2.203 25.749 2001 22.722 2.323 2.488 31.652 2002 21.674 2.262 4.261 32.204 2003 30.028 6.048 6.578 48.019 2004 70.880 12.925 13.753 77.628 2005 101.865 28.474 17.034 148.913 2011 421.858 168.429 54.999 645.286 2012 481.277 194.034 70.435 805.684

Y = C + I + G + ( X - M ) DIŞ TİCARET AÇIĞI (M > X) TASARRUF AÇIĞI (I > S) BÜTÇE AÇIĞI (G > T) DIŞ KAYNAK İHTİYACI ÖZELLEŞTİRME DOĞRUDAN YABANCI YATIRIM GİRŞİ SERMAYE HAREKETLERİNİN SERBESTLEŞTİRİLMESİ YÜKSEK FAİZ PORTFÖY YATIRIMI GİRİŞİ DIŞ KAYNAK GİRİŞİ DÖVİZ BOLLUĞU REZERV ARTIŞI REZERV MALİYETİ AŞIRI D. TL DIŞ TİCARET AÇIĞI DIŞ KREDİ KULLANIMI (CARRY- TRADE) PORTFÖY KAZANÇLARI KAR TRANSFERLERİ ARTAN DIŞ FAİZ ÖDEMELERİ Y = C + I + G + ( X - M )

KÜRESEL VİZYON Teknolojik gelişmelere paralel çeşitli mal, hizmet, sermaye-para, emek ve bilgi gibi akımların hızlı bir şekilde hareket ederek, sınırları aşmaları sonucu ekonomik, politik ve kültürel ilişkilerin değişime zorlandığı bir süreçtir.

ESKİ YENİ Küreselleşmenin Yarattığı Kurumsal Değişim 1. Piyasa Yapısında Değişim Sermaye Bilgi Üretici Tüketici Atlantik Pasifik Japonya Çin Uluslararası ticaret Elektronik ticaret Bilgisayar Internet Para İnsan 2. Örgütsel Yapılanmada Değişim Mekanik Organik Mühendislik Ekoloji Şirketler Bireyler ve network Yatay ve dikey entegrasyon Sanal entegrasyon İş süreçleri Kültür 3. Bireysel Kişilikte Değişim Çok çalışma Hiper etkinlik Güvenlik Belirsizlik Mevcut kariyer Gelecek kariyer İtimat Ümit (Beklenti) Sadakat Cesaret Kaynak: Morrison, 1996:15

Küreselleşmenin Girişimcilik ve Yönetim Anlayışında Yarattığı Değişim

FARKLI BİR SOLUK…

AB VE DÜNYA NÜFUSU(Bin kişi) ÜLKE 1995 2000 2012 DEĞİŞİM(%) PAY(2012-%) Dünya 5.692.352,60 6.085.572,40 7.051.884 23,9 100 AB 25 447.526,00 452.779,20 490.386 9,6 7,0 AB 15 372.262,10 377.852,10 420.655 13,0 6,0 Fransa 58.202,70 59.278,00 65.475 12,5 0,9 Almanya 81.661,00 82.344,40 81.990 0,4 1,2 Yunanistan 10.657,40 10.975,00 11.418 7,1 0,2 İtalya 57.301,10 57.714,80 60.964 6,4 Birleşik Krallık 57.670,30 58.669,70 63.036 9,3 Yeni 10 Üye 75.264,00 74.927,10 69.731 -7,4 1,0 G Kıbrıs 731 786,3 805 10,1 0,0 Türkiye 62.620,40 68.234,40 74.509 19,0 1,1 Bulgaristan 8.296,70 7.996,70 7.397 -10,8 0,1 Hırvatistan 4.669,00 4.505,40 4.387 -6,0 Romanya 22.681,00 22.117,00 21.387 -5,7 0,3

GSYİH GELİŞMELERİ Ülke 1970 1990 2000 2004 2011 Sıra Pay Bulgaria 9 21 13 25 54   0,08 Czech Republic 59 114 216 0,31 Denmark 17 136 160 245 330 0,47 France 147 1.247 1.329 2.060 2.775 5 3,98 Germany 1.714 1.886 2.726 3.573 4 5,12 Greece 94 127 230 298 0,43 Hungary 6 37 46 102 140 0,20 Ireland 48 98 187 220 0,32 Italy 109 1.133 1.097 1.728 2.190 7 3,14 Netherlands 35 295 385 610 836 1,20 Poland 28 65 171 253 514 0,74 Portugal 8 78 117 185 238 0,34 Romania 41 76 0,27 Spain 40 521 581 1.044 1.497 2,15 United Kingdom 124 1.013 1.477 2.201 2.419 3,47 EU (European Union) 868 7.266 8.476 13.170 17.546 25,17 Euro area 620 5.658 6.246 9.755 13.084 18,77 World 3.288 22.234 32.287 42.275 69.712 100,00 United States 1.030 5.787 9.968 11.881 15.121 1 21,69 China 92 404 1.193 1.943 7.063 2 10,13 Japan 203 3.058 4.667 4.606 5.832 3 8,37 Turkey 24 267 392 778 (7-16) 1,12

DIŞ TİCARETE İLİŞKİN GELİŞMELER(Milyon Dolar) EXPORT 1995 2000 2004 2008 2009 2010 2011 World 5.123.350 6.368.096 9.121.283 16.107.667 12.506.535 15.213.876 18.087.096 EU (E. Union) 1.412.159 1.607.617 2.501.125 3.960.405 3.026.693 3.329.971 3.869.925 Intra-EU 65,9 67,5 68,1 67,0 66,3 64,8 64,4 Euro area 883.483 956.746 1.491.273 2.309.939 1.791.332 1.945.733 2.243.062 Intra-Euro 51,7 51,6 50,0 50,1 48,7 48,2 EU/WORLD 27,6 25,2 27,4 24,6 24,2 21,9 21,4 Euro/World 17,2 15,0 16,3 14,3 12,8 12,4 IMPORT 5.192.078 6.567.164 9.370.685 16.400.963 12.621.505 15.305.250 18.285.477 1.329.511 1.504.272 2.339.452 3.683.900 2.786.299 3.069.440 3.557.359 63,8 61,8 63,7 59,7 60,3 58,5 58,2 819.093 879.586 1.368.888 2.107.690 1.614.594 1.749.246 2.001.859 50,3 47,9 49,7 45,5 46,2 44,4 43,6 25,6 22,9 25,0 22,5 22,1 20,1 19,5 15,8 13,4 14,6 12,9 11,4 10,9

Sosyo-ekonomik gelişme düzeyi(2012) sıra Ülke İnsani gelişme endeksi Ortalama yaşam süresi ortalama yaşam süresi 10 Japan 0.912 83.6 29 Greece 0.860 80.0 3 United States 0.937 78.7 21 Slovenia 0.892 79.5 58 Cuba 0.780 79.3 43 Portugal 0.816 79.7 1 Norway 0.955 79.6 31 Cyprus 0.848 79.8 7 Ireland 0.916 80.7 28 Czech Rep. 0.873 77.8 Sweden 81.6 32 Malta 0.847 4 Netherlands 0.921 80.8 37 Hungary 0.831 74.6 Finland 80,1 39 Poland 0.821 76.3 26 Luxembourg 0875 80.1 33 Estonia 0.846 75.0 17 Belgium 0.897 41 Lithuania 0.818 72.5 18 Austria 0.895 81.0 35 Slovakia 0.840 75.6 15 Denmark 0.901 79.0 44 Latvia 0.814 73.6 20 France 0.893 81,7 57 Bulgaria 0.782 25 Italy 0.881 56 Romania 0.786 74.2 United ingdom 0.875 80.3 90 Turkey 0.722 74,2 23 Spain 0.885 47 Croatia 0.805 76.8 5 Germany 0.920 80.6  

KÜRESEL-MAKRO-MEZO-MİKRO-FİRMA ETKİLEŞİM KANALLARI VE DEĞİŞKENLERİ

BU ÇERÇEVEDE Maliye politikaları ve devlet bütçesindeki gelişmeler (www.maliye.gov.tr ve www.hazine.gov.tr) Para politikaları ve parasal göstergelerdeki değişmeler (www.tcmb.gov.tr ve www.bddk.gov.tr) Ödemeler bilançosundaki gelişmeler ve döviz kurlarındaki (ve çapraz kur) değişmeler (www.tcmb.gov.tr ve dpt.gov.tr) BİST’deki gelişmeler(bist.org.tr) IMF’nin Dünya ekonomisine ilişkin tahminleri(imf.org) OECD’nin Dünya ekonomisine ilişkin tahminleri(oecd.org) Dünya ekonomisindeki gelişmeleri daha iyi takip etmek için (economist.com.uk/data) YAKINDAN TAKİP EDİLMELİDİR…

Kİ BÖYLECE; Vergiler Faizler Döviz kurları Krediler Fiyatlar (ürün ve girdi) Talep (iç ve dış) BOYUTUNDA ORTAYA ÇIKAN VE ÇIKABİLECEK GELİŞMELERİ ÖNGÖREREK FİRMAMIZIN; Fiyat, Üretim, arz ve stok, Piyasa yönelimi (iç-dış) POLİTİKALARINI DAHA SAĞLIKLI BELİRLEYELİM.

2014 YILINDA DÜNYA VE TÜRKİYE EKONOMİSİNE İLİŞKİN TAHMİNLER VE İŞLETMELER

IMF’NİN DÜNYA EKONOMİSİ TAHMİNLERİ GÖSTERGE 2012 2013 2014 BÜYÜME HIZI (%) Dünya 3,2 2,9 3,6 Gelişmiş ülkeler 1,5 1,2 2,0 ABD 2,8 1,6 2,6 Japonya Avrupa bölgesi -0,6 -0,4 1,0 Almanya 0,9 0,5 1,4 Fransa 0,0 0,2 Gelişmekte olan ülkeler 4,9 4,5 5,1 Çin 7,7 7,6 7,3 Rusya federasyonu 3,4 2,1 Hindistan 3,8 Dünya Ticaret Hacmi(%) 2,7 İTHALAT-Gelişmiş ülkeler 4,0 İTHALAT-Gelişmekte olan ülkeler 5,5 5,0 5,9 İHRACAT-Gelişmiş ülkeler 4,7 4,2 3,5 5,8 Petrol Dışı Mal fiyatlarının Değişimi(%) -9,9 -1,5 -4,2 Petrol fiyatlarında değişim (%) -0,5 -3,0

ORTA VADELİ PROGRAMIN HEDEFLERİ GÖSTERGE 2012 2013 2014 2015 2016 GSYH (Milyar Dolar) 786 823 867 928 996 Kişibaşına Gelir (Dolar) 10.497 10.818 11.277 11.927 12.670 Büyüme hızı % 2,2 3,6 4,0 5,0 Tasarruf oranı % 14,5 12,6 13,8 14,9 16 İstihdam (Bin Kişi) 24.821 25.692 26.257 26.901 27.525 İşsizlik Oranı (%) 9,2 9,5 9,4 8,9 İhracat (Milyar Dolar) 152,5 153,5 166,5 184 202,5 İthalat (Milyar Dolar) 236,5 251,5 262 282 305 İhracat / İthalat (%) 64,5 61 63,5 65,2 66,4 Cari Denge (Milyar Dolar) -47,8 -58,8 -55,5 -55 Cari Denge / GSYH (%) -6,1 -7,1 -6,4 -5,9 -5,5 TÜFE enflasyonu % 6,2 6,8 5,3

2014 YILINDA TÜRKİYE EKONOMİSİ A- ORTA VADELİ PROGAM NE SÖYLÜYOR? 1. Büyüme ve dolayısıyla talep artışı düşük kalacak. 2. TL, döviz karşısında değer kazanacak. 3. Dış ticaret açığı ve cari açık, mutlak olarak, artacak. 4. Enflasyon az da olsa düşecek. 5. İstihdam az da olsa artacak, işsizlikte önemli bir değişme olmayacak. 6. Kredi faizlerinde bir miktar daha gerileme olacak. 7. Halkın yerli malları satın alma gücünde değişiklik olmayacak. B- 2013 BÜTÇE HEDEFLERİ NE SÖYLÜYOR? Vergi gelirleri reel olarak artacak. ! Harcama artışı sınırlı kalacak. Küresel spekülatörlerin risk algısını artırmayacak şekilde dengeler (GSYİH’ya oranlar) korunacak.

IMF’NİN TÜRKİYE TAHMİNLERİ GÖSTERGE 2012 2013 2014 2015 2016 GSYİH (Sabit fiyatlarla %) 2,17 3,83 3,47 4,33 4,40 GSYİH (Cari fiyatlarla Milyon $) 788.299 821.798 851.434 941.925 1.042.781 GSYİH (Cari fiyatlarla, kbdg, $) 10.527 10.745 11.011 12.052 13.205 Toplam Yatırımlar / GSYİH % 20,07 20,01 20,10 20,57 20,95 Toplam Tasarruflar / GSYİH % 14,01 12,63 12,88 13,17 13,28 Enflasyon Oranı (TÜFE, Ortalama %) 8,91 6,64 5,30 5,00 Mal İthalatında Değişim % -0,48 9,84 5,49 11,46 11,16 Mal İhracatında Değişim % 16,30 2,81 6,25 6,21 4,25 İşsizlik Oranı % 9,21 9,38 9,47 Nüfus (Bin kişi) 74.885 76.484 77.324 78.152 78.967 Net Kamu Borç Stoku (Milyon TL) 389.125 436.882 452.448 476.640 509.575 Cari Denge (Milyon $) -47.750 -60.661 -61.508 -69.652 -80.018 Cari Denge/ GSYİH % -6,06 -7,38 -7,22 -7,40 -7,67

BU DEĞERLENDİRMELER SİZE; FİRMANIZA, SEKTÖRÜRÜNÜZE NE SÖYLÜYOR? SIRA SİZDE : )

SONUÇ YERİNE: BAŞLARKEN… İyi-değerli; analitik düşünen, kitap okuyan bir ekip ile çalışmalıyız. Ekipte vizyonu geniş, iktisat bilgisi çok iyi, firmadan küresel düzleme bütünsel bakabilen elemanlara mutlaka yer vermeliyiz. İşletmelerin yönetim birimleri yanında üretim birimlerindeki uzmanların da asgari iktisat bilgisine sahip olmasını sağlayın ki aynı dilden konuşan, ortaklaşa vizyon hazırlayabilen ve strateji geliştirebilen ekibiniz olsun. Firma özelinde hangi makro (küresel) ekonomik gelişmelerin ve değişkenlerin daha belirleyici olduğunu tespit edin. Ancak, bu değişkenlerdeki değişmeleri değil, değişkenleri etkileyen faktörleri yakından takip ederek proaktif davranın. Böylece; İDARE EDEN DEĞİL, YÖN VEREN VE YÖNETEN OLUN. Ya da, YOLDAN ÇEKİLİN…

İNANMAYACAKSINIZ AMA, BİTTİ…

SAĞLIK VE SEVGİYLE KALIN. TEŞEKKÜRLER SAĞLIK VE SEVGİYLE KALIN.

İyi "yolculuklar"...