HADİS TARİHİ

KONULAR 1. Hz. Muhammed Devrinde Hadis 2. Sahabe Döneminde Hadis 3. Tabiîn Döneminde Hadis 4. Hadislerin Tedvini ve Tasnifi 5. Hadis Usulünün Oluşum Dönemi 6.Hadiste Şerh ve Yorum Dönemi 7. Kütüb-i Sitte Müellifleri 8. Türkçeye Çevrilen Temel Hadis Kaynakları   Okuma Metni: Ahlakla İlgili Hadis Metinleri

Hz. Muhammed Devrinde Hadis Sahabe hadislerin sonraki nesillere aktarılmasında büyük gayret göstermiş. Mescidi Nebi de nöbetleşe ilim meclislerine katılmışlardır. Ashab-ı Suffe’nin hadislerin aktarılmasında önemi büyüktür. Bu dönemde sözlü kültürün yaygınlığı sebebiyle ezber metodu hadislerin korunmasında önemli bir role sahiptir. İlk dönemlerde Kur’an’la karışabilir endişesiyle yazılan hadislerin imha edilmesi istenmiş, daha sonraları sahabenin Kur’an’ın üslubunu iyice kavramasıyla hadislerin yazılması teşvik edilmiştir. «Burada bulunanlar, buraya gelmeyenlere de duyursunlar. Olur ya burada bulunan, tebliğ ettiğini kendisinden daha iyi anlayıp kavrayacak birilerine nakleder. Hadis yazan sahabeler: Abdullah b. Amr el-As (Sahife-i Sadıka), Cabir b. Abdullah, Ali b. Ebi Talib Bazı sahabelerin kendilerine ait sahifelerinin olduğu kaynaklarda geçmiştir. Bu sahifelerin bir hadis kitaplarında geçmektedir.

Hadislerin Tespitinde Rolü Olan Siyasi Vesikalar A) Medine Vesikası Hicretten sonra Medine’de yaşayan topluluklar arasında Hz. Peygamber önderliğinde imzalanan 50’den fazla maddesi bulunan, anayasa özelliği taşıyan bir anlaşmadır. Bu anlaşmada toplulukların birbirlerine karşı sorumlulukları ve temel hak ve özgürlüklerin garanti altına alınması konu edinilir. B) Dine Davet Mektupları Hz. Peygamber, Bizans, İran, Habeş, Mısır gibi ülkelerin liderlerine İslam’a davet mektupları göndermiştir.

C) Çeşitli Siyasi Vesikalar Komutanlara mektuplar, barış antlaşmaları, emanlar, asker kayıtları, nüfus sayımı gibi siyasi vesikalar Hz. Peygamber döneminde yazılmıştır. D) Dini ve Hukuki Bildirimler Hz. Peygamberin dini-hukuki konularda kabilelere yazdığı mektuplardır. E) Dini Gruplarla Mektuplaşma Hz. Peygamberin çeşitli konularda Yahudilere ve diğer dini gruplara yazdığı mektuplardır.

Sahabe Döneminde Hadis Sahabe, her türlü soru ve problemini Hz. Peygambere sorup çözümleyebiliyordu. Sahabeler hadisleri bizzat kaynağından dinliyor, doğru ve yanlışlarını teyit edebiliyorlardı. Sahabe Hz. Peygamberin vefatından sonra hadis sünneti tespit çalışmaları artarak devam etmiştir. Çünkü ortaya çıkan yeni sorunları çözebilmek için Hz. Peygamberin uygulamalarını bilmek gerekiyordu. Sahabeler Hz. Peygamberden gelen rivayetler hususunda çok titiz davranmışlardır. Özellikle ilk dört halife rivayetlerin kabul edilmesi için şahit istemişlerdir. Hz. Ömer rasgele hadis rivayet edilmesini yasaklamıştır.

«Kim bana yalan isnad ederse cehennemdeki yerini hazırlasın «Kim bana yalan isnad ederse cehennemdeki yerini hazırlasın.» (Buhari, İlim, 39) hadisine binaen bazı sahabeler hadis rivayetini terk etmişler veya az hadis rivayet etmişlerdir. Hz. Peygamber döneminde başlayan hadis yazma faaliyetleri sahabe döneminde de devam etmiştir. H.1. asırda hadis yazdıran sahabelerin sayısı 50’ye ulaştığı belirtilir. Yemen valisi Amr b. Hazm Hz. Peygamberin talimatlarını bir araya getirmiştir. Cabir b. Abdullah hac ile ilgili küçük bir risale yazmıştır. Hadis yazan sahabeler arasında semüre b. Cündeb, Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Ömer ve Enes b. Malik gibi sahabeler yer almaktadır. Günümüze ulaşan en eski hadis mecmuası Ebu Hureyre’nin Hemmam b. Münebbih’e yazdırdığı 138 hadisi içine alan Sahife-i sahiha’dır.

1000’den Fazla Rivayeti Olan Sahabeler Ebu Hureyre Abdullah b. Mesud Abdullah b. Ömer Abdullah b. Amr Enes b. Malik Hz. Ömer Hz. Aişe Hz. Ali Abdullah b. Abbas Müksirûn: 1000’den fazla rivayeti olan sahabelere müksirûn denir. Cabir b. Abdullah En son vefat eden sahabe: Ebu’t-Tufeyl Âmir el-Leysi (ö. 100/719) Ebu Said el-Hudri

Tabiin Döneminde Hadis Bu dönemde sahabenin hadislerin korunmasında gösterdiği titizlik, tabiin tarafından devam etmiştir. Özellikle isnad araştırması nedeniyle rıhleler artmıştır. Medine dışındaki sahabelere ulaşılmıştır. Hadislerin ezber veya yazı yoluyla aktarılması hususunda tabiiler arasında ihtilaf vardır. Tabiilerin bir kısmı, Kur’an’la karışma korkusu, ezberin zayıflayıp hafızaların tembelleşmesi ve ehli kitap kültürünün İslam’a girmesi endişesiyle hadislerin yazımına karşı çıkmışlardır.

Said b. Müseyyeb, Said b. Cübeyr, Şa’bi, gibi tabiiler hadisleri yazmışlar ve yazılmasını teşvik etmişler. Hasan el-Basri bu dönemde ulema arasında dolaşan hadis mecmualarından bahseder. Tabiin neslinin ilim yolculukları, ezberleyerek ya da yazarak yaptıkları bütün hadis çalışmaları hadislerin yaygınlaşmasına ve korunmasına büyük katkı sağlamıştır.

Kelime anlamı: Bir araya toplayı kitap haline getirmek Hadislerin Tedvini ve Tasnifi Tedvin ve Tasnif Faaliyetleri Tabiin döneminde h.2. asırda hadislerin tamamının sözlü ve yazılı kaynaklardan resmi olarak bir araya toplanıp kitaplar halinde yazılması faaliyetine hadislerin tedvini denir. Tedvin Kelime anlamı: Bir araya toplayı kitap haline getirmek H.1. asrın sonlarında hadislerin tedvini zorunluluğu ortaya çıkınca Ömer b. Abdülaziz, valilere hadislerin tedvini için emir göndermiştir.

İbn-i Şihab ez-Zühri ve başka alimler ulaşabildikleri hadisleri derleyerek mecmualar oluşturmuşlar ve bunları Ömer b. Abdülaziz'e sunmuşlardır. Said b. Cübeyr, Said b. el-Müseyyib, Şu’be b. el-Haccac’ın hadislerin tedvininde önemli katkıları vardır. Hadislerin tedvin faaliyetlerinde kadın sahabeler de büyük katkı sağlamışlardır. Özellikle Hz. Aişe’nin bu hususta gayretleri meşhurdur. Hz. Aişe’nin terbiyesinde yetişmiş Amre binti Abdurrahman ondan pek rivayette bulunmuştur. Zühri, Hz. Aişe’nin rivayetlerini ondan öğrenmiştir. Ömer b. Abdülaziz, Medine valisi İbn-i Hazm’a öncelikle Amre’nin rivayetlerinin yazılmasını emretmiştir.

Kelime anlamı: sınıflamak, sınıflara ayırmak Tasnif Daha önce sıhhat durumu ve içeriği dikkate alınmadan yazıya geçirilmiş karmakarışık hadis malzemesinin kullanımını kolaylaştıracak şekilde konularına yada ravilerine göre yeni düzenlemelere tabi tutulması ve sistemleştirilmesine hadislerin tasnifi denir. Kelime anlamı: sınıflamak, sınıflara ayırmak Tedvinden sonra h.2. asırdan itibaren hadislerin sistemli birer kitap haline getirilmesi ve böylece aranan hadisleri kolayca bulmaya imkan verecek usullerin geliştirilmesi yönündeki çalışmalar ağırlık kazanmıştır. Basra’da Said b. Ebi Arube ve Hammad b. Seleme, Kufe’de Süfyan es-Sevri, Horasan ve Merv’de Abdullah b. Mübarek, Rey’de Cerir b. Abdulhamid, Şam’da Velid b. Müslim tasnif çalışmasını yapan ilk alimlerdir.

Cami Müsned Musannef Mu’cem Sünen HADİSLERİ TASNİF EDEN ESERLERİN YÖNTEMLERİ Konu Bablarına Göre Tasnif (Ale’l-Ebvâb)) Ravilerine göre Tasnif (Ale’l-Ricâl) Cami Müsned Musannef Mu’cem Sünen İleri

Geri Dön Cami İnanç, ibadet, ahlak, adap, tefsir, tarih, gelecek yerlerin ve kişilerin fazileti gibi konularda rivayetleri içeren hadis eserleri

Geri Dön Musannef Peygamberimiz, sahabe ve tabiinden gelen ahkamla ilgili bütün rivayetleri fıkıh konularına göre sınıflandıran eserler

Geri Dön Sünen Ahkama dair sadece peygamberimizden gelen rivayetleri fıkıh konularına göre tertip eden eserler. Sünenler çoğunlukla temizlik konusuyla başlar, sonra sırasıyla ibadet, muamelat ve ukubat konularına yer verirler.

Geri Dön Müsned Hadisleri ravilerine göre sıralayan eserler. Müsned tarzında sahabeler faziletlerine göre sıralanarak rivayet ettikleri hadisler isimlerinin altına yazılır.

Geri Dön Mu’cem Hadisleri ravi adlarına, ravilerin yaşadığı şehirlere, ravilerin kabilelerine ya da müellifin hocalarının isimlerine göre tertip edilmiş eserlerdir.

Tasnif döneminden günümüze ulaşan en eski hadis mecmuası, Yemenli Ma’mer b. Raşid’in el-Câmi adlı eseridir. Bu eserde; Peygamberimiz, sahabe ve tabiinden nakledilen 1600 civarında rivayet, konularına göre düzenlenmiştir. İlk hadis mecmualarından biri de Rebi b. Habib el-Basri’nin 1000 kadar rivayeti konularına göre düzenlediği el-Câmiu’s-Sahih adlı eseridir. İmam Malik’in derlediği el-Muvatta adlı eseri bu dönemde tasnif edilen eserlerdendir. İçinde Peygamberimiz, sahabe ve tabiinden nakledilen 1700 civarında rivayet bulunan bu eser, musannef türünün ilk örneği sayılmaktadır.

Ebu Hanife’nin görüşlerinin kaynaklarının gösteren ve onun iki öğrencisi Ebu Yusuf ve İmam Muhammed’in derledikleri Kitâbu’l-Âsâr olarak isimlendirilen iki eser bu dönemde tasnif edilmiştir. H.2. asrın sonlarından itibaren derlenen büyük hadis koleksiyonları mevcut bütün rivayetleri içermeyi hedeflemiştir. Böylece 20.000 civarında rivayeti içeren Abdurrezzak b. Hemmam ve Ebu Bekir b. Ebi Şeybe’nin el-Musannef adlı eserleri meydana gelmiştir. Müsned türündeki ilk eser Ebu Davud et-Tayalisi’nin el-Müsned adlı eseridir. Abdullah b. Zübeyr el-Humeydi el-Müsned Ahmed b. Hanbel el-Müsned (30.000 rivayet 900 sahabe adı altında verir.) Tabarani el-Mucem (Sağir, Vasit, Kebir hacminde 3 eser)

Temel Hadis Kaynaklarının Tasnifi el-Câmiu’s-Sahîh Muhammed b. İsmail el-Buhari el-Câmiu’s-Sahîh Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî es-Sünen Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as es-sicistânî Kütübü Sitte es-Sünen Muhammed b. İsa et-Tirmizî es-Sünen Kütübü Tis’a Ahmed b. Şuayb en-Nesâî es-Sünen İbn-i Mâce, Muhammed b. Yezid el-Kazvînî el-Muvatta İmam Malik b. Enes el-Müsned İmam Ahmed b. Hanbel es-Sünen Abdullah b. Abdirrahmen Darimî

Buhari ve Müslim’in el-Camiu’s-Sahih adlı eserleri, sahih hadisleri toplamayı amaç edinmişler ve sahihayn olarak adlandırılırlar. Sünenler, ahkam dair hadisleri fıkıh konularına göre tasnif ederler. Kütübü Sitte’de yer alan hadislerin sıhhat dereceleri aynı olmadığı gibi, bir kitap içinde de sıhhat derecesi farklı hadisler bulunabilir. Buhari, cerh ve tadil yöntemleri dışında ravilerin birbirleriyle görüşmüş olmalarını da şart koşmuştur. Bu nedenle en güvenilir hadis kitabı olarak kabul edilir. Kütübü Sitte müellifleri sahih hadisleri toplamayı hedeflemişlerdir. Ancak insan olmaları hasebiyle titiz davranmalarına rağmen hadisleri seçmede hata yapmış olabilirler.

Hadis Usulünün Oluşum Dönemi Hadis ve sünnet Hz. Peygamber döneminden itibaren sonraki nesiller aktarılırken bir kurala ihtiyaç duyulmamıştır. H.1. asrın ortalarında ortaya çıkan iç çekişmeler ve bazı kişilerin hadis uydurma gayretleri dört halifenin, ravilerin güvenilirliklerini sorgulamasına sebep olmuştur. Hz. Aişe’nin 20’ye yakın sahabenin rivayetini düzelttiği belirtilir. Sahabelerin hadis rivayeti konusundaki titizlikleri ravilerin eleştirilmesinin temelini oluştur. H.1. asrın ortalarında bu titizlik isnad sistemini ve bir çok usul kuralını doğurur. Ravi incelemelerinde şöhret kazananlar arasında sahabeden İbn-i Abbas ve Enes b. Malik, tabiinden ve onları takip eden nesilden Şa’bi, İbn-i Sirin, A’meş, Şu’be, Malik b. Enes, Abdullah b. el-Mübarek, Süfyan b. Uyeyne, Ahmed b. Hanbel gibi alimler sayılabilir. Bu dönemlerde senedlerindeki kopukluklar nedeniyle zayıf hadis çeşitleri belirlenmiş, ravilerin güvenilirliklerini tespit için bazı kavramlar belirlenmiştir. Bu konulardaki hadis terimlerini ifade etmek üzere «mustalahu’l-hadis» ifadesi kullanılmıştır.

HADİS İLMİ Rivâyetu’l-Hadis Dirâyetu’l-Hadis Hz. Peygambere atfedilen söz, eylem ve davranışların bilinmesini, kaydedilmesini ve rivayetini konu edinen ilim dalıdır. Hadis tarihinin ilk iki yüzyılında yoğun olarak görülen hadis faaliyeti budur. Dirâyetu’l-Hadis Rivayetlerin şartlarını, çeşitlerini, hükümlerini, ravilerin durumunu, rivayetlerin sınıflarını ve konularını içeren eserleri araştıran ilim dalıdır.

Hadis Usulü: Hadisleri kaynağı, ravi sayısı, ravilerinin güvenilirlikleri, senetleri bakımından değerlendiren kuralların ele alındığı ve açıklandığı hadis yöntem bilimidir. Hadis usulü, isnat uygulaması ve ravi incelemesiyle h.1. asrın ortalarında ortaya çıkmış, 2 ve 3. asırda gelişerek 4. asırda bağımsız kitaplar halinde ürünlerini vermiştir. Hadis usulü ile ilgili ilk kurallara fıkıh kitaplarında rastlanmaktadır. Henefi mezhebi imamlarının kitaplarında bu kurallar dağınık haldedir. Şafiî’nin er-Risale ve İhtilâfu’l-Hadis’inde daha derli-topludur. Müslim, Tirmizi, Ahmed b. Hanbel eserlerinin baş veya son kısımlarında usul kurallarına değinmişlerdir.

İlk Dönem Hadis Usulü Eserleri Kitâbu’l-İlel Ali b. el-Medini Takdimetu’l-Cerhve’t-Ta’dil İbni Ebi Hatim er-Râzi Sırasıyla İlk Sistematik Hadis Usulü Eserleri Hasan b. Abdurrahman er-Ramehürmuzi el-Muhaddisu’l-Fasıl Beyne’r-Ravi ve’l-Vâi Hakim Neysaburi Marifetu Ulûmi’l-Hadis Hatip el-Bağdadi el-Kifâye fi İlmi’r-Rivâye

Sonraki Dönem Hadis Usulü Eserleri Kadı Iyaz El-Lima Osman b. Abdurrahman eş-Şehrezûri Ulûmu’l-Hadis (Mukaddimetu İbni Salah) Şerafuddin en-Nevevi Et-Takrib ve’Teysir İbni Hacer el-Askalani Nuhbetu’l-Fiker fî Mustalahi Ehli’l-Eser Celalettin es-Suyuti Tedbiru’r-Ravi Cemaleddin el-Kasımi Kavaidu’t-Tahdis Tahir el-Cezairi Tevcihu’n-Nazar

Hadiste Şerh ve Yorum Dönemi Şerh, bir şeyi açmak, açıklamak, genişletmek ve yorumlamak anlamlarına gelir. Hadisler bu dönemde çeşitli açılardan açıklanarak yorumlanmıştır. H.3. asırda rivayetler çeşitli hadis kitaplarında derlenmişti. Bu derlemelerdeki sahih hadisler seçilerek kütübü sitte gibi kitaplarda toplanmıştır. H.4. asrın sonunda bu eserleri anlamaya dönük çalışmalar yapılmaya başlandı. Bu şerhlerin başlıca konuları hadislerin senedlerindeki ravilerin cerh ve tadil bakımından durumlarının belirlenmesi, hadisin anlamının, garip ya ada birbirine zıt görünen kelmelerinin açıklanması ve hadislerden hükümler çıkarılmasıdır. İlk bağımsız şerh çalışması Hattabî’nin Me’âlimü’s-Sünen adlı eseridir. Ebu Davud’un Sünen’i üzerine yapılmıştır. Buhari ve Müslim’in sahihleri üzerine 100’e yakın şerh yapılmıştır. En meşhurları İbni Hacer el-Askalani’nin Buhari şerhi Fethu’l-Bari, İmam Nevevi’nin Müslim şerhi el-Minhac fi Şerhi Sahih-i Müslim b. Haccac’tır.

Şerh Döneminde Yapılan Diğer Çalışmalar Kırk Hadisler (Erbaûn) Müstedrekler Müstahrecler Rical Çalışmaları Etraf Kitapları Şemail Kitapları Tahriçler Kırk Hadisler (Erbaûn) Hadis Cüzleri İleri

Geri Müstahrecler Hadis kitaplarındaki hadisleri güçlendirmek için yapılan çalışmaları içeren eserler

Geri Etraf Kitapları Kullanım kolaylığı için hadisleri çeşitli açılardan alfabetik olarak derleyen eserler

Peygamberimizin iç ve dış güzelliklerini anlatan eserler Geri Şemail Kitapları Peygamberimizin iç ve dış güzelliklerini anlatan eserler

İbadet, ahkam, ahlak, cihad vb. konularda kırk hadis derlemeleri Geri Kırk Hadisler (Erbaûn) İbadet, ahkam, ahlak, cihad vb. konularda kırk hadis derlemeleri

Geri Müstedrekler Sahih hadis kitaplarının kriterlerine uygun olduğu halde onlarda yer almayan hadisleri toplayan eserler

Herhangi bir hadis kitabındaki ravileri inceleyen eserler Geri Rical Çalışmaları Herhangi bir hadis kitabındaki ravileri inceleyen eserler

Geri Tahriçler Çeşitli eserlerde yer alan ancak kaynağı verilmeyen hadislerin kaynağını araştıran eserler

Hadis Cüzleri/Derlemeleri Geri Hadis Cüzleri/Derlemeleri Ahkam hadislerini veya herhangi bir konudaki hadisleri derleyen eserler

HADİS TARİHİNİN GELİŞİM AŞAMALARI Tesbitü’s-Sünne (Hadis ve Sünnetin Tespit Edilmesi) Zaman olarak Hz. Peygamber ve sahabe dönemini içine alan h.1. yüzyıldır. Tedvinü’s-Sünne (Hadis ve Sünnetin Toplanıp Kitaplara Yazılması) Zaman olarak tabiin dönemini de içine alan h.2. yüzyılın ilk yarısını ifade eder. Tasnifü’s-Sünne (Hadis ve Sünnetin Özelliklerine Göre Sınıflandırılması) Zaman olarak h.2. asrın ortasıyla h.3.asrı ifade eder. Tezhibü’s-Sünne (Hadis Malzemesinin Güzelleştirilmesi) H.4. asırdan itibaren bu güne kadar gelen süreci ifade eder.

Kütüb-i Sitte Müellifleri Muhammed b. İsmail el-Buhâri (ö.256/870): 194 yılında Buhara’da doğdu. Hadisle ilgilenen babası İsmail’den ona pek çok kitap kaldı. 10 yaşlarında hadis öğrenmeye başladı. Bu dönemlerde hocası Dâhili’nin yaptığı hataları düzeltmesiyle dikkat çekti. Gördüğü rüya üzerine sahih hadisleri toplamaya karar verdi. Annesi ve kardeşi ile hacca gittiğinde hadis öğrenmek için Mekke’de kaldı. Buradan Medine, Bağdat, Kufe, Şam, Humus, Semerkand, Buhara, Merv gibi şehirlere rıhle yaptı. Seyahatleri sırasında derlediği hadisleri yanında taşıdı. Hadisleri yamakla yetinmeyip ezberledi. Öğrencileri arasında Müslim, Tirmizi, Ebu Hatim yer alır. H. 256 yılında Semerkant yakınlarındaki Hartenk’te vefat etti. Sahih’i dışında tarih ve hadise dair başka eserleri de vardır. Sahihinde 4000 hadis bulunmakta. Bu hadisleri ezberinde olan 600.000 hadisten seçtiği belirtilir. Buhari, Bağdat’a geldiğinde muhaddisler 100 hadisin senet ve metinlerini birbirine karıştırarak bir ilim meclisinde bu hadisleri ona sordular. Buhari, onlara bu hadislerin hiçbirini okunduğu şekliyle bilmediğini söyledi ve sırasıyla hadislerin senet ve metinlerinin doğrusunu okudu. Bu olay, Buhari’nin nasıl bir hafıza gücüne ve ne kadar geniş bir hadis kültürüne sahip olduğunu göstermektedir.

Müslim b. Haccac el-Kuşeyri (ö.261/874) H. 204 yılında Nişabur’da doğdu. Babası da hadis ilmi ile meşgul oluyordu. Küçük yaşlarda hadisle uğraşmaya başlayan Müslim, Irak, Hicaz, Mısır bölgelerine rıhlelerde bulundu. Buhari ve hocalarından dersler almıştır. Tirmizi başta olmak üzere pek çok muhaddise dersler vermiştir. H. 261 yılında Nişabur’da vefat etti. 3033 hadisi içeren Sahih’inin yanında hadis ve tarih alanında başka eserleri de vardır.

Buhari ve Müslim’in Rıhleleri Buhari’nin rıhleleri Müslim’in rıhleleri

Ebu Davud Süleyman b. Eş’as es-Sicistâni (ö.275/888): H. 212 yılında Sicistan’da doğdu. Aslen Yemenli. 18 yaşında dönemin ilim merkezlerine rıhlelerde bulunmuştur. 20yıl Tarsus’ta kalmıştır. Rıhlelerinde oğlunu da yanına alarak onun da hadis hafızı olmasını sağlamıştır. Ahmed b. Hanbel’den fıkhi konuları öğrendi. Buhari ve Müslim’in hocalarından ders aldı. Öğrencileri arasında Tirmizi ve Nesai vardır. Basra da vefat etti.

Muhammed b. İsa et-Tirmizi (ö.279/892): H. 209 yılında Tirmiz’de doğdu. Horasan, Irak ve Hicaz bölgelerine rıhlelere bulundu. Buhari, Müslim ve Ebu Davud’dan dersler aldı. Hadis hafızı unvanına sahip ender alimlerdendir. Tarih ve hadis alanında bir çok eser veren Tirmizi’nin Sünen’inde (el-Camiu’s-Sahih) 3962 hadis vardır.

Ahmed b. Şuayb en-Nesai (ö.303/915): H. 214 yılında Nesa şehrinde doğdu. 15 yaşından itibaren hadis öğrenmeye başladı. Vefatına kadar pek çok şehre rıhlelerde bulundu. İslam ordularında savaşlara katıldı. Buralarda askerlere hadis öğretti. Şam’da Emevilerin kendi lehlerine hadis uydurması için yaptıkları baskılara maruz maldı. Mekke’ye giderek burada vefat etti. es-Sünen (el-Mücteba) adlı eseri meşhurdur.

İbni Mace, Muhammed b. Yezid el-Kazvini (ö.273/887): H. 209 yılında Kazvin’de doğdu. 15 yaşında hadis öğrenmeye başladı. Çeşitli ilim merkezlerine rıhlelerde bulundu. Sünen adlı eserinin dışında tarihle ilgili başka eserleri vardır.

Türkçeye Çevrilen Temel Hadis Kitapları Kitabın Adı Müellifi Mütercimi Türkçedeki Adı Açıklama El-Câmiu’s-Sahih Buhari Mehmed Sofuoğlu Sahih-i Buhari ve Tercemesi İlaveli Et-Tecridü’s-Sarih Zebidi Babanzade Ahmed Naim ve Kamil Miras Tecridi Sarih Tercemesi Buhari’nin özeti Zübdetü’l-Buhari Dağıstani Müslim Sahih-i Müslim ve Tercemesi Ahmed Davutoğlu şerhetmiştir.

Sünen-i Ebi Davud Terceme ve Şerhi İlaveli es-Sünen Ebu Davud İbrahim Koçaşlı Sünen-i Ebi Davud Terceme ve Şerhi İlaveli Tirmizi O. Zeki Mollamehmedoğlu Sünen-i Tirmizi Tercümesi Açıklamalı Nesai Komisyon Sünenü’n-Nesai İbn-i Mace Haydar Hatipoğlu Sünen-i İbni Mace Tercüme ve Şerhi İlaveli, Açıklamalı Kütübi Sitte İbrahim Canan Hadis Ansiklopedisi Malik’in Muvatta, Ahmed b. Hanbel’in Müsned, Darimi’nin Sünen’i de Türkçeye çevrilmiştir.

Adnan Hoyladı