YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ YAPI İŞLETMESİ ANABİLİM DALI PROJE ZAMAN YÖNETİMİ - 1 Critical Path Method ( CPM ) Kritik Yol Metodu ( KYM )

Proje Yönetimi Yaşam Döngüsü (Project Management Life Cycle) ZAMAN ve KAYNAK Para, Yönetim, Ekip, Ekipman, Malzeme ( 5M : Money, Management, Men, Machinery, Material ) Zaman ve Kaynak kısıtlamaları dahilinde proje hedeflerine ulaşma yöntemidir.

İnşaat projesinin planlanması 4 sorunun cevabını vermeyi hedefler: Ne yapılacak? (iş = aktivite = faaliyet) İşler nasıl yapılacak? (metotlar) Her işi kim(ler) hangi araçlarla yapacak? (kaynaklar) İşler ne zaman yapılacak? (sıralama ve zamanlama)

Planlama Süreçlerinin (Planning Process) Çıktıları Projenin zamanında tamamlanması İş akışının aksamasız gerçekleşmesi İşin tekrar yapılması gerekliliği riskinin azalması Yanlış anlaşılmaların ve karmaşıklıkların azalması Herkesin proje hakkında daha çok bilgiye sahip olmaları Yönetime anlamlı ve zamanında rapor sunulmasının sağlanması Projenin kilit parçalarının programlanmış zamanları hakkında bilginin olması Projenin maliyet dağılımı hakkında bilginin olması Kişilerin sorumluluklarının ve yetkilerinin tanımlanması Kimin neyi ne zaman ve nasıl yapacağının anlaşılması Bütün işlerin entegrasyonunun sağlanması Projenin sizi yönetmesi yerine sizin projeyi yönetmeniz.

PROJE PLANLAMA TEKNİKLERİ Çubuk Gösterimi (Bar Charts / Gantt Charts) Şebeke/Ağ diagram/Serim Analiz Sistemleri (Network Analysis Systems); Kritik Yörünge Metodu ( Critical Path Method – CPM ) İşlerin Oklarla Gösterimi (Activity on Arrow) İşlerin Kutularda Gösterimi (Activity on Node) Program Değerlendirme ve Gözden Geçirme Tekniği Program Evaluation and Review Technique (PERT)

Çubuk Gösterimi (Bar Charts / Gantt Charts)

Kritik Yol Metodu ( KYM ) (Critical Path Method - CPM) İlk çalışmalar 1957 yılında İngiltere’de başlamıştır. İlk defa “CPM” olarak 1958 yılında Dupont firması yatırımlarının planlanması ve kontrolünde kullanmıştır.

Kritik Yol Metodu ( KYM ) (Critical Path Method - CPM) Kritik İşler ; Ekteki kaynaklar çerçevesinde süresi kısaltılamayan işlerdir. Projenin başlangıcından sonuna kadar kesintisiz bir zincir oluştururlar. Herhangi birindeki gecikme, tüm projeyi geciktirir.

KYM SÖZLÜĞÜ İŞ = Aktivite = Faaliyet Projenin tamamlanması için gereken bir görevin gerçekleşmesi Örneğin: Temellerin tasarlanması; tasarımların gözden geçirilmesi, vs. Her bir işin belli bir zamana, maliyete veya bunların her ikisine birden ihtiyacı vardır. Başlangıç ve bitiş zamanı vardır. İŞ SÜRE i j İŞ A AKIŞ ÇİZGİSİ İŞ B OK DİYAGRAMI (ARROW DIAGRAM) ÖNCELİK DİYAGRAMI (PRECEDENCE DIAGRAM)

KYM SÖZLÜĞÜ Olay (event): Bir İŞİN başlangıç ve bitişini gösteren noktalar Bunlar, her işin Açma ve Kapama anlarını ( her işin Başlangıç ve Bitiş anlarını ) gösterir. İŞ OLAY 2 OLAY 1 SÜRE

KYM (CPM) SÖZLÜĞÜ t = Süre (D-duration): Bir işin gerçekleşmesi için gereken zaman. EA = Erken Açma (ES-early start): Bir işin başlayabileceği en erken zaman. EK = Erken Kapama (EF-early finish): Bir işin bitebileceği en erken zaman. GA = Geç Açma (LS-late start): Bir işin toplamdaki süreyi etkilemeyecek şekilde başlayabileceği en geç zaman. GK = Geç Kapama (LF-late finish): Bir işin bitebileceği en geç zaman.

KYM (CPM) SÖZLÜĞÜ TBx = GAy – (EAx + tx) veya TBx = GAy – EKx TB = Toplam bolluk (TF-total float): Projenin tamamlanma süresini geciktirmeden bir işin gecikebileceği toplam süre TBx = GAy – (EAx + tx) veya TBx = GAy – EKx E : ERKEN , G : GEÇ , A : AÇMA , K : KAPAMA X tx Y ty 1 2 3 EAx GAx EKx GKx EKy GKy EAy GAy

KYM (CPM) SÖZLÜĞÜ TB = Toplam bolluk (TF-total float): Eğer bir işte Toplam Bolluk varsa o işin süresi toplam bolluk kadar uzatılabilir veya o işe toplam bolluk süresi kadar geç başlanabilir. İş programının süresinde herhangi bir değişiklik olmaz. Kritik işlerde TB = 0 dır.

KYM (CPM) SÖZLÜĞÜ SBx = EAy – (EAx + tx) veya SBx = EAy - EKx SB = Serbest Bolluk ( FF free float ) : Kendisinden sonraki işin en erken başlama süresini geciktirmeyecek şekilde bir işin toplam gecikebileceği süre SBx = EAy – (EAx + tx) veya SBx = EAy - EKx X tx Y ty 1 2 3 EAx GAx EKx GKx EKy GKy EAy GAy E : ERKEN , G : GEÇ , A : AÇMA , K : KAPAMA

Ok diyagramı A-o-A Öncelik diyagramı A-o-N İş (activity) Olay (event) yok Kukla (dummy) Akış çizgisi (flow line)

KYM (CPM) SÖZLÜĞÜ Kritik Yol (Critical Path): İş Ağında Serbest ve Toplam Bollukları sıfır olan işlerden oluşan yol. Kritik yol projenin tamamlanması için gereken en kısa süreyi belirler. Kukla iş (dummy activity): Kukla işten sonraki bir iş, kukla işten önceki işler bitmeden başlayamaz. Kukla işin belli bir süresi veya kaynağı yoktur. Ok diyagramında kullanılır. Kukla iş x y

Tanımsal kukla (dummy) iş İki veya daha fazla iş aynı başlangıç ve bitiş olaylarına sahip ise kullanılır. İki olay (event) arasında sadece bir iş bulunabilir. Sütü ısıt Suyu ve sütü fincana doldur 1 2 3 Suyu kaynat YANLIŞ!!!!! Suyu kaynat 4 KUKLA Suyu ve sütü fincana doldur DOĞRU√√√ 1 2 3 Sütü ısıt

Mantıksal kukla (Logic dummy) iş Eğer birbirinden bağımsız iki zincir iş arasında ortak bir olay (event) var ise istenmeyen bir mantık hatası doğabilir. Örnek: Yeni bir iş makinesi alınmıştır ve operatörün eğitilmesi gerekmektedir. Operatör çalışmaya başlar başlamaz ve iş makinesi kurulur kurulmaz, operatörün makine üzerinde eğitimi de başlayacaktır. Eğitim iş makinesi kurulumunun hemen ardından başlayacak ve tetkiki için vakit harcanmayacaktır. Makinenin tetkiki ise iş makinesinin kurulumunun hemen ardından yapılacaktır. Makinenin kurulumu Makinenin tetkiki YANLIŞ!!!!! Operatörün işe alınması Operatörün makine üzerinde eğitilmesi

Mantıksal kukla (Logic dummy) iş Eğer birbirinden bağımsız iki zincir iş arasında ortak bir olay (event) var ise istenmeyen bir mantık hatası doğabilir. Örnek: Yeni bir iş makinesi alınmıştır ve operatörün eğitilmesi gerekmektedir. Operatör çalışmaya başlar başlamaz ve iş makinesi kurulur kurulmaz, operatörün eğitimi de başlayacaktır. Eğitim iş makinesi kurulumunun hemen ardından başlayacak ve tetkiki için vakit harcanmayacaktır. Makinenin tetkiki ise iş makinesinin kurulumunun hemen ardından yapılacaktır. Makinenin kurulumu Makinenin tetkiki DOĞRU√√√ KUKLA Operatörün işe alınması Operatörün makine üzerinde eğitilmesi

Ağ (network): İşler arasındaki ilişkileri gösteren diyagram D F B H A C E C E G ÖNCELİK DİYAGRAMI OK DİYAGRAMI

Ağ (network): Mantıksal dizinin oluşturulması için 3 kritik soru sorulur: Bir işin başlaması için hangi işin bitmesi gerekmektedir? Bir işin tamamlanması hangi işin başlaması için gereklidir? Bir iş ile paralel yürüyebilecek diğer işler nelerdir?

Örnek: Laddering (Merdiven tipi) B C 10 km 10 km 10 km 30 km.lik boru hattı döşenecektir. VARSAYIM : Kazı yapmak, boru döşemek ve toprağı geri doldurmak için birer takım vardır. ( Örneğin, kazı için bir kazı makinası ve bir sürücü ) Kısaltmalar: KAZI YAPMAK: KAZ BORU DÖŞEMEK: BOR TOPRAĞI GERİ DOLDURMAK: DOL

Örnek: Laddering (Merdiven tipi) KAZ BOR DOL KAZ BOR DOL 1 2 3 4 5 6 7 Kısım A Kısım B KAZ BOR DOL 7 8 9 10 Kısım C *** Eğer işler şekildeki gibi seri olarak sıralanırsa, bir takım çalışırken diğer iki takımın beklemesi gerekir ***

Örnek: Laddering (Merdiven tipi) KAZ BOR DOL 1 2 3 Kısım A KAZ BOR DOL 4 5 6 10 Kısım B KAZ BOR DOL 7 8 9 Kısım C *** Eğer işler şekildeki gibi paralel olarak sıralanırsa işler tamamlanamaz. Çünkü her iş için bölünemeyen tek bir takım var ***

Örnek: Laddering (Merdiven tipi) KAZ A BOR A DOL A 1 2 3 KAZ B KUKLA BOR B KUKLA KUKLA 7 4 5 6 KUKLA DOL B KAZ C BOR C DOL C 8 9 10 *** Kukla işler kullanılarak proje olabilecek en kısa zamanda ve kaynakları en verimli biçimde kullanarak tamamlanabilir ***

Ağ (Network) Oluşturma Kuralları 1. İki olay arasında sadece tek bir ok vardır. KUKLA YANLIŞ!!!!! DOĞRU√√√

Ağ (Network) Oluşturma Kuralları 2.Aktiviteler arasındaki bütün ilişkiler gösterilmelidir. Birbiriyle ilişkili iki aktive arasındaki ilişkinin gösterilmemesi durumunda program düzgün olarak analiz edilemez. A D CPM MANTIĞI B E C *** A, B ve C işleri tamamlanmadan D ve E işleri başlayamaz ***

Ağ (Network) Oluşturma Kuralları 3. Bir ağda zaman akışı daima soldan sağa doğrudur. YANLIŞ!!!!!

Ağ (Network) Oluşturma Kuralları 4. Kısır döngü (loop)lerden olmamalıdır. DÖNGÜ YANLIŞ!!!!!

Ağ (Network) Oluşturma Kuralları 5. Oklar süreye bağlı olarak ölçekli çizilmez. 6. Aynı olay numaralandırması başka bir olay için kullanılmaz. 7. Bir başlangıç olayı bir de bitiş olayı bulunmalıdır. 8. Gereksiz kukla işlerden kaçınılmalıdır. 9. Başlangıç olay numarası bitiş olay numarasından daima küçük olmalıdır.

Ok diyagramı Gösterimi b)

Ok diyagramı Gösterimi c) d)

Örnek İşler YANLIŞ

Örnek İşler

Örnek İşler YANLIŞ

Örnek İşler

Örnek İşler a) b) YANLIŞ DOĞRU Açıklama: “a” şekli, CPM kurallarına göre doğru olmasına karşın, işlerin sıralaması ve ilişkileri bakımından yanlıştır (Gerçekte, pencere camlarının takılması, kapı kasalarının takılmasından bağımsız olmalıdır).

Örnek 1: Ağ (Network)’daki hataları bulunuz. 2 7 3 C A K D 1 H 5 4 E J L 3 8 6 M

Örnek 1: Ağ (Network)’daki hataları bulunuz. 7 – 3, 8 – 6 ve 6 - 4 olaylarının başlangıç numaraları bitiş numaralarından büyük. 1’den 3’e iş ismi yok (3-8, 8-6 da aynı). İki adet 3 kullanılmış B ve E işleri kukla iş olduğu için ismi yazılmamalı. 5 olayından 3 olayına geri dönüş var (4-5 de aynı). J işinde çift ok var. İki tane 3 olayı var. N işi tamamlanmamış. 2 – 7 arasında iş ağında kopukluk var. Bu kopukluk kukla işle giderilemez. Kukla işin ismi olmamalı Başlangıç numarası bitişten büyük Tamamlanmamış Olay B R 2 7 3 İki olay arası çift ok C A K Geri Dönüş D 1 H 5 4 Kukla işin ismi olmamalı Geri Dönüş E J L Çift Ok Başlangıç numarası bitişten büyük 3 8 6 İş ismi yok İş ismi yok İş ismiyok Başlangıç numarası bitişten büyük M

Örnek 2: Ağ (Network) Verilen bilgilere göre ağı çiziniz; Ağ başlangıç olayı (event) A işi için başlangıç olayıdır. A bittiğinde C ve D başlamaktadır. B bittiğinde hem E hem de F başlamaktadır. C ve E bitince G başlayabilir. D, F ve G işleri bittiğinde proje tamamlanır.

Örnek 2: Ağ (Network) D C A G E B F

Örnek 3: Ağ (Network) Verilen bilgilere göre ağı (network) çiziniz ve olayları (event) numaralandırınız. İŞ BAŞLANGIÇ OLAYI (START EVENT) BİTİŞ OLAYI (FINISH EVENT) A 1 2 B 3 C 5 D 4 E 6 F KUKLA G H I

Örnek 3: Ağ (Network) E D 2 4 A H F G 6 B 3 1 I C 5

BUGÜNLÜK BU KADAR , HOŞCAKALIN ! . . .