ARTER KAN GAZI İNCELEMESİ Prof Dr Sema UMUT İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları A.D

HAVA SOLUYAN SAĞLIKLI BİR İNSANDAKİ OKSİJEN DEĞERLERİ 02 miktarı= 100[mmHg]x0,003 + 0,975x14,5x 1,39 =[0,3 ml.dL-ı plasmada ] + 19,65 ml.dL-ı hemoglobine bağlı =19.95 ml.dL-ı tüm kanda, %98, 5 u hemoglobine bağlı

ARTERİEL OKSİJENİN NONİNVASİF DEĞERLENDİRİLMESİ Arterielize kapiller kandan Pa02 ölçümü Transkutan Pa 02 ölçümü Nabız oksimetresi

NABIZ OKSİMETRE KULLANIM ENDİKASYONLARI Uzun süreli 02 tedavisi değerlendirilmesi 1. Hava ve değişik akımlarda 02 solurken 2. Hava ve 02 solurken yürüme testi sonunda Eksersiz testi esnasında moniterizasyon Uyku-apne sendromu tanısında gece moniterizasyonu Evde gündüz ve gece monitezasyonu Uçuşa uygunluk testi için %15 Fİ02 solurken değerlendirme Çocuklarda seri ölçümler gerektiğinde veya arter kan gazı yerine

NABIZ OKSİMETRESİYLE DOĞRU ÖLÇÜM İÇİN GEREKENLER Yeterli arteriel pulsasyon Vasodilatör krem Minimal venöz pulsasyon Parmak probu kalp seviyesinde COHb < %3 24 saat önceden sigara bırakılmalı Devamlı durum En aşağı 5 dakika bekleyin Tırnak cilası olmamalı

OKSİMETRE YANLIŞ DEĞERLENDİRME NEDENLERİ Karboksihemoglobin Hareket titreme Methemoglobin Parlak ışıklandırma Intravasküler boyalar Hipotansiyon (indosiyanir yeşili) Düşük perfüzyon Hipotermi Tırnak cilası Vasokonstriksiyon

OKSİMETRE KABUL EDİLEBİLİR KRİTERLERİ Sa02 ile yakın korrelasyon 85%-100% saturasyonda < %2 Ölçüm bölgesinin yeterli perfüzyonu (EKG, Palpasyon) Hastanın kliniği ile uyum

OKSİMETRE SONUÇLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ SP02 sonuç arter kan gazı ile uyumlu mu? Ölçüm yeri yeterince kanlanıyor mu? Halen sigara içiyorsa veya toksik gazlara maruz kalmışsa arter kan gazı gerekir SP02 > %90 Normal SP02 %85-%90 02 tedavisi gerekebilir. SP02< %85 02 tedavisi gerekli 02 tedavisi ile SP02 artıyor mu? Artmıyorsa shunt şüphesi vaya SP02 yanlış?

ARTER KANI ALIRKEN-DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN DURUMLAR Enjektör iğnesi steril olmalı Enjektör ve iğne en az 0,1 ml heparinle yıkanmalı Palpabl arterde dolaşım kontrolu Deri sterilizasyonu Damara girdikten sonra piston çekilmemeli Enjektörde hava kabarcığı olmamalı İğnenin ucu kapatılmalı Hızla laboratuvara ulaştırılmalı

ARTER KAN GAZI ALMA KOMPLİKASYONLARI Hematom Hava veya kan embolisi İnfeksiyon Vasküler travma Vazovagal cevap Arteriel spazm

VÜCUT ISISININ ARTER KAN GAZI DEĞERLERİNE ETKİSİ Isı (Co) 34o 37o 40o _____________________________________ pH 7,44 40 46 PaC02 35 40 46 Pa02 79 95 114

ARTER KAN GAZI KABUL EDİLEBİLİRLİK KRİTERLERİ Anaerobik koşullar Antikoagulanlı injektör 2-4 ml kan Hemen analiz İdentfikasyon (Fİ02, Ventilatör) Kalibre edilmiş cihaz

NORMAL DEĞERLER pH 7,35-7.45 Pa02 80-100 mmHg PaC02 35-45 mmHg Std HC03 24 mEq/L BB (total tampon bazları) 48 m Eq/L BE –2, +3 mEq/L

DENİZ SEVİYESİNDE SAĞLIKLI BİR İNSANDA PA02 Yİ BELİRLEYEN FAKTÖRLER Yaş Vücut kitle indeksi PaC02 Vücut pozisyonu Pa02 (mmHg) = 143,6-0,39xYaş 0.56 BMI – 0,57 PaC02

HİPOKSEMİ SEBEPLERİ Düşük oksijen basıncı Yükseklik Hipovantilasyon Solunum merkezi depresyonu Nöromüsküler hastalıklar Difüzyon bozukluğu Düşük DL02, Düşük Pİ02 de eksersiz.

HİPOKSEMİ NEDEN LERİ Pa02 OKSİJEN SOLUMA Pa02 Pa02 Shunt V/Q Dengesizliği

ANOTOMİK SHUNT NEDENLERİ Extrapulmoner Sağ-sol intrakardiyak shunt (Thebesian venleri) Bronş arter-pulmoner ven bağlantıları İntrapulmoner Pulmoner arterio-venöz malformasyonlar Hepatopulmoner sendromda genişlemiş kapilerler Lobar, lobuler kollaps

HİPERKARBİ Hiperkarbi hipoksiden bağımsız nedenlerle gelişir Hipoksi ile birliktedir VA arttığında HİPERKARBİ azalır.

HİPERKARBİ NEDENLERİ 1- Solunum Merkezinin Dürtüsünde Azalma (VT/TI ) 2- VCO2 attıran nedenler (f ) 3- VE/O2 oranının bozulması, denksiz gaz dağılımı VE : VT X f KOAH VE: VT X f  VD/VT  PaCO2 : VCO2 X k [ 1/ VE – (1- VD/VT) ] 4- PaCO2 , pH , HCO3  Kan beyin bariyerinde H+ + HCO3 - H2CO3 5- PaCO2’nin narkotik etkisi

SAĞLIKLI ERİŞKİNDE PAO2’NİN HESAPLANMASI PAO2: FIO2 X (PB-47) – PACO2/RO2 PAO2: 0,21 X (760-47) – 40/0,8 PAO2: O,21 X 713-50 PAO2: 149,73-50 PAO2: 100 mmHg

Arter kanındaki PACO2 40 mmHg 80 mmHg PAO2: FIO2 X (PB-47) – PACO2/RO2 : 0,01 x (760-47) – 80/0,8 : 49,73 yaklaşık 50 mmHg Hiperkarbi arttığında hipoksi gelişir ve artar.

PAO2 düşüşü hipovantilasyona bağlı ise; FIO2 0,21 den nasal kanülle 0,28 e yükseltildiğinde PAO2 : 0,28 x 713- 80/0,8 : 99,6 mmHg Hipovantilasyona bağlı hipoksi oksijen tedavisi ile düzeltilebilir.

pH= pK + log [HC03-] [H2C03] pK: Karbonik asit dissosiasyon konstantının negatif logu HC03- + H+  H2 C03  H20+C02 ATILIM BÖBREK AKCİĞER

Anyonik gap= Na+- (Cl-+HC03-) Normalde 10-14 mEq/L

ASİT BAZ DENGESİZLİĞİ pH PaC02 HC03- Metabolik asidoz Düşük Normal Düşük Metabolik alkaloz Yüksek Normal Yüksek Solunumsal asidoz Düşük Yüksek Normal Solunumsal alkalozYüksek Düşük Normal

Pa C02 > 45 ve pH <7,35 Respiratuvar asidoz PaC02 > 45 ve pH > 7,35 Kompanse respiratuar asidoz PaC02 <35 ve pH> 7,45  Respiratuvar alkaloz PaC02 <35 ve pH <7,45  Kompanse respiratuvar alkaloz

METABOLİK ASİDOZ NEDENLERİ Artmış Anyonik Gap Asit yapımında artış A. Ketoasidoz Diabetik, Alkolik Açlık B. Laktik asidoz Dolaşım veya solunum yetmezliğine bağlı doku hipoksisi, İlaç ve toksinler, Enzim eksiklikleri, Lösemi, lenfoma, neoplazmlar C. Zehirlenme Salisilatlar, etilenglikol, methanol 2. Böbrek yetmezliği

METABOLİK ALKALOZ NEDENLERİ Volüm kaybıyla birlikte . Kusma, gastrik drenaj . Diüretik tedavisi . Posthiperkapnik alkaloz 2. Hiperadrenokorti sismle ilgili . Cushing sendromu . Primer aldosteronism 3. Aşırı alkali alımı