EGZERSİZ TESTLERİ TİPLERİ ve KPET ENDİKASYON ve KONTRENDİKASYONLARI Dr. Füsun Öner Eyüboğlu Başkent Üniversitesi Göğüs Hastalıkları Anabilim Dalı

Statik Testlerin tanıda kısıtlayıcı özellikleri: İstirahat halinde yapılan kardiyak ve solunumsal testler bu sistemlerin fonksiyonel rezervini tam olarak yansıtamaz Egzersiz Testleri (ET) Fonksiyonel rezerv kapasitenin (öz. kardiyopulmoner) değerlendirilmesini sağlar

* egzersizde gelişen fizyolojik değişikliklerin değerlendirilmesi EGZERSİZ TESTLERİ * egzersizde gelişen fizyolojik değişikliklerin değerlendirilmesi Kalp-dolaşım Solunum Sinir-kas sitemi Metabolik sistemlerin egzersiz rezervinin belirlenmesi

Egzersizle belirgin hale gelen dispne Açıklanamayan egzersiz intoleransı Farklı kliniklere başvuran hastalar egzersiz testleri ile değerlendirilmelidir

Egzersizle nefes darlığı, hırıltı Nedeni bilinmeyen nefes darlığı Tedavi etkinliği Kardiyopulmoner egzersiz testi Egzersiz provokasyonu 6 DYT

KPET önemli parametreler Anaerobik eşik Solunum rezervi (L/dk) End-Tidal pCO2 Heart rate reserve (HRR) ∆VO2/∆WR O2 pulse (VO2 / HR) Oksijen kullanımı ( Oksijen tüketimi = VO2) VO2max Incremental exercise test (Basamaklı olarak artan test protokolü)

Anaerobik eşik Egzersiz sırasında anaerobik metabolizmanın aerobik metabolizmayı desteklemeye başladığı ve laktik asitin üretilmeye başlandığı teorik bir değer (Test sırasında alınan oksijen miktarı ile verilen karbondioksit miktarı eşitlenip VCO2’nin artmaya başladığı noktayı ifade etmektedir)

Solunum rezervi (L/dk) SR= MVV-VEmaks veya VEmaks/MVV x100 formülüyle hesaplanır

End-Tidal pCO2 Tidal volüm sonunda ekshale edilen CO2 basıncı

Heart rate reserve (HRR): Hastanın beklenen kalp hızından ulaştığı maksimum kalp hızının (HR) çıkarılması ile hesaplanır

∆VO2/∆WR Egzersizin metabolik gereksinimi yada yapılan işin oksijen gereksinimi

O2 pulse (VO2 / HR) (Oksijen sunumu) Kalbin her atımda pulmoner kan akımına atılan veya periferik dokulara verilen oksijen miktarı

Oksijen kullanımı (Oksijen tüketimi = VO2) Ulaşılan maksimum iş yükünde tüketilen O2 miktarı

VO2max Sağlıklı ve kondüsyonlu olguda kendi yaş, cinsiyet ve ırkına kıyaslandığında maksimum oksijen tüketimi miktarına ulaşılıp plato çizdirildiğindeki oksijen tüketimi

Incremental exercise test (Kademeli olarak artan test protokolü) Bu testte hastalar 3 dakika bazal ölçümler için hareketsiz kalır, sonraki 3 dakika pedallara herhangi bir direnç uygulanmadan boşta, 60 rpm ile çevirmeleri istenir (0 watt- unloaded pedalling), daha sonra iş yükü dakikada 5-25 watt olacak şekilde artırılır

KPET Kullanım alanları Egzersiz kapasitesi, toleransını belirlemek Egzersiz intoleransında rol alan mekanizmalar Hastalıkların tanı ve prognozu (Kardiyovasküler sistem, solunum sistemi) Tedaviye yanıt (medikal, egzersiz, O2) Hastalık ağırlığı, mortalite tayini AC-kalp transplantasyon öncesi Maluliyet değerlendirmesi

İndikasyonlar Egzersiz kapasitesi ve toleransını belirlemek İntolerans varlığını göstermek Fonksiyonel kapasitenin (Pik VO2) değerlendirilmesi

İndikasyonlar Egzersiz intoleransı mekanizmalarını belirlemek Kardiyopulmoner hst. birlikteliğinde dispneye hangisi sebep oluyor? İstirahatte kardiyo-pulmoner testleri normalken, efor dispnesi tanımlayan hastalar

İndikasyonlar Kardiyovasküler sistem hastalarının değerlendirilmesi Kalp yetmezliği Kalp transplantasyonuna aday seçimi Mortalite morbidite tayini KVS için uygulanan egzersiz, medikal tedaviye yanıt değerlendirmesi

İndikasyonlar Solunum sistemi hastalarının değerlendirilmesi-I Fonksiyonel bozukluğun araştırılması Gaz değişim bozuklukları, hipoksemi boyutunun değerlendirilmesi KOAH İnterstisiel akciğer hastalığı

İndikasyonlar Solunum sistemi hastalarının değerlendirilmesi - II Pulmoner vasküler hastalık Kistik fibrozis Egzersiz ile indüklenen bronkospazm Tedavi yanıtının ölçümü

İndikasyonlar Cerrahi hasta grupları Preoperatif değerlendirme Akciğer rezeksiyonu öncesi değerlendirmek Volüm küçültücü cerrahi öncesinde Kalp, akciğer, kalp-akciğer nakli öncesinde

Pulmoner rehabilitasyon takibi Maluliyet tayini İndikasyonlar Diğer durumlar Pulmoner rehabilitasyon takibi Maluliyet tayini Sağlıklılık değerlendirmesi Kondüsyon değerlendirmesi

Klinik Pratikte KPET’in Tanıda Kullanım Yeri (A= çok yüksek, D= en düşük) İndikasyon Öneri derecesi Egzersiz ilişkili bronkospazm A Egzersiz ilişkili O2 desaturasyonu B Açıklanamayan egzersiz dipnesi/intoleransı D (İstirahat kalp ve AC fonksiyonları normalken) Spesifik hastalıkların egzersize yanıtını C değerlendirmek (Ventilatuar/kardiyak)

İndikasyon Öneri derecesi KOAH B,C İnterstisiel akciğer hst. B,B PPH B,B Kistik fibrozis C,C KKY B,B Tedavi yanıtını değerlendirme Maksimal incremental test C Endurans testi B

Nefes darlığı Anamnez, fizik inceleme, tam kan ve biyokimya analizi, akciğer grafisi, EKG SFT, DLCO, AKG Anormal ise düşünülen hastalığa yönelik tetkikler Sonuçlar normal ise BPT ya da kardiyak testler Anormal Normal Uygun ileri tetkik ya da tedavi KPET Sonuçlarla uyumlu hastalığa yönelik ileri tetkik, tedavi ve takip Normalse takibi sonlandırın

Kontrendikasyonlar-1 PaO2<50mmHg, PaCO2>70mmHg FEV1<%30 beklenenin Kontrol edilemeyen astım Son 4 haftada MI, Unstabil AP 2-3. derece blok Hızlı ventriküler ya da atrial aritmiler Ventriküler anevrizma Akut sistemik hst (ABY, tirotoksikoz, infeksiyon) Kooperasyon sorunu

Kontrendikasyonlar-2 Ciddi aort darlığı, dissekan anevrizma Kontrol edilemeyen KKY Kontrolsüz hipertansiyon Ventriküler anevrizma Ciddi pulmoner hipertansiyon Trombofilebit/intrakardiyak trombüs Yakın zamanda sistemik/pulmoner emboli Akut perikardit, endokardit, myokardit

Göreceli kontrendikasyonlar-1 Sol ana koroner arter darlığı Orta düzeyde kalp kapak hastalığı İstirahatte hipertansiyon (Sist. 200 mmHg üzeri, dias. 120 mmHg üzeri) Takiaritmi ve bradiaritmiler Yüksek düzeyde AV blok

Göreceli kontrendikasyonlar-2 Hipertrofik kardiyomyopati Ciddi pulmoner hipertansiyon İleri dönem yada komplike gebelikler Elektrolit bozuklukları Ortopedik engel

Testi sonlandırma kriterleri-1 Hasta monitörize edilemiyorsa İskemik tipte progressig göğüs ağrısı İskemik EKG değişiklikleri (2mm ST çökme/yükselme, T inversiyonu) 2-3. derece kalp blokları Sağ/sol dal bloğu Supraventriküler/ventriküler taşikardi Multifokal prematüre atım Sistolik Basıncın başlangıca göre 20mm Hg fazla düşmesi

Testi sonlandırma kriterleri-2 Hipertansiyon (sistolik B250 mmHg,diastolik B120mm Hg Ağır desaturasyon hipoksemi (O sat K%80) Aşırı terleme, ateş Koordinasyon kaybı Solunum yetmezliği bulguları Bulantı, kusma Kramp Ani solukluk, mental konfüzyon Her iş yükü artımında 10mm Hg sistolik KB artışı

6 DYT kullanım alanları Tedavi yanıtını değerlendirme Medikal: Kalp ve akciğer hastalıkları Cerrahi: Transplantasyon, rezeksiyon, hacim küçültme Fizyoterapi Morbidite ve mortalite tayini KKY PPH KOAH Fonksiyonel kapasiteyi değerlendirmek Kalp hast Akciğer hst Periferik damar hst. Kistik fibrozis Normal olgular

Yöntem Teknik Donanım Yoğunluk Maliyet Merdiven Çıkma ~mak/mak Değerlendirme Standardizasyon Tekrar Edilebilirlik Maliyet Merdiven Çıkma   ~mak/mak Postop risk Fonk. kapasite 6 DYT   + Submak/mak Fonk kapasite ++ ++ +     Shuttle test ++ Max   Fonk kapasite +++ ++ + Egzersiz provokasyon +++ Submak. Havayolu duyarlılığı ++ ++ ++ Kardiyak stres test +++ Submak İskemi aritmi +++ +++ +++ KPET ++++ Mak Fonk. kapasite Birden çok sistem değerlendirilir ++ +++ ++++