Sınav Kaygısız Gençler Okulda Savaş ve Barış Dr Taner Güvenir Dokuz Eylül Üniversitesi Çocuk & Ergen Ruh Sağlığı ve Hast. AD Öğretim Üyesi

Sunum Planı Saldırganlık ve şiddet Çocuk ve ergen gelişimi ve saldırganlık Çocuk ve ergen gelişimi ve akran grubu Okul içi bir şiddet türü: Akran istismarı Tartışma

Saldırganlığın Tarihçesi Doğu Asya Maba, Çin 126,000 yıl önce.

Şiddet – saldırganlık içeren aşırı eylemler

Saldırganlık Tanımı, doğası ve kökeni ???. Psikanalitik kuram Sosyal öğrenme kuramı For psychologists, trying to understand behavior is always the primary goal, and this is equally true of aggression. Interestingly, psychologists from all five approaches have addressed the issue, and have often come to very different conclusions about the causes of aggressive behavior. To many Psychodynamic and Biological theorists, aggression is an innate drive, which arose as a product of the competition which Darwin called natural selection (sometimes called "survival of the fittest"). To psychologists from the other approaches, aggressive behavior is learned, like all behavior. Thus, the approaches fundamentally differ in terms of explaining how aggression occurs. While one might be inclined to regard the dispute as largely theoretical, and therefore irrelevant to everyday life, the implications of the theories are significant in terms of deciding how society should deal with aggression. To those who believe aggression is an innate drive, and therefore unavoidable, the goal is to try to channel aggression into appropriate activities, like sports instead of war. Doing so, they argue, produces a release of drive energy called catharsis. By contrast, those who believe that aggression is learned argue that providing opportunities for "catharsis" really simply teaches people to engage in more aggressive behavior.

Saldırgan mı doğarız yoksa yaşayarak mı Saldırganlık Saldırgan mı doğarız yoksa yaşayarak mı öğreniriz? Doğuştan: saldırganlığa kaçınılmaz biyolojik yatkınlık Öğrenilmiş: deneyim ve taklit ile öğrenilen

Psikanaliz; “Acıdan kaçınmaya ya da arzunun doyumuna yönelik her engellenme saldırganlığı doğurur..” Freud 1915 İçsel gerçeklik, zihnin subjektif algıları, fantaziler ve örtülü davranışlar. Babaya yönelik gösterilemeyen saldırganlık Günah keçisi arama Büyük çoğunlukla içselleştirilen saldırganlık süperegonun oluşumunda görev alır

aynı zamanda aç bırakan meme. Psikanaliz; M. Klein Erken bebeklik dönemi Anne memesine öfke. Sadece doyuran değil, aynı zamanda aç bırakan meme.

Soyal Öğrenme Kuramı Odak noktası saldırganlığı tetikleyen olaylar Saldırganlık doğuştan var olan ve engellenmeye karşı biyolojik dürtüsel tepki değil canlının deneyimlerle öğrendiği bir yanıttır. Bandura’nın BOBO Deneyi

‘Engellenme – saldırganlık hipotezi’ “Engellenme canlıyı bir tür yanıt için kışkırtır. Saldırganlık bu yanıtlardan sadece biridir.” Miller(1941)

Agresyonun çeşitleri İyi huylu saldırganlık ya da Kötü huylu saldırganlık (sıcak veya soğuk, Steiner 2011) Benign aggression is defensive and ‘built in in the animal and human brain’ and enables the individual to act ‘against threats to vital interests’. Man’s ‘hyperaggression’ or destructive aggression is “not due to a greater aggressive potential but to the fact that aggression-producing conditions are much more frequent for humans than for animals living in their natural habitat”. Thus, “man’s destructiveness and cruelty cannot be explained in terms of animal heredity or in terms of a destructive instinct, but must be understood on the basis of those factors by which man differs from his animal ancestors. The problem is to examine in what manner and to what degree the specific conditions of human existence are responsible for the quality and intensity of man’s lust for killing and torturing”. Fromm thus takes a position in direct contradiction to Freud’s theory of a ‘death instinct’ to explain destructive activity in man.

Saldırganlığın şekil değiştirmesi Yer değiştirme Sınırlama Birleşmiş Sublimasyon The impact of aggression may be modified by four types of processes, according to Hartmann, Kris & Lowenstein: (1) by displacement of aggression to other objects; (2) by restriction of the aims of the aggressive impulses; (3) by sublimation of aggressive energy; and (4) through the influences of libido mentioned above, one of these influences operating as fusion. These processes are frequently interdependent.

Engellenme aynı zamanda… “Engellenme zihinsel gelişimi sağlar” Freud “Düşüncenin gelişmesi için belli bir engellenme toleransı gerekir.” “Engellenmelerle yüzleşmekten kaçınan ve fantezi yoluyla onlardan kurtulan kişi düşünmeyi zorlaştırıcı yöntemler uyguluyor demektir” W. Bion

Saldırganlığın kökleri… Tek bir etkene bağlı değil “ne sadece doğuştan ne sadece sonradan” “hem gen hem çevre” Saldırganlık ile nasıl baş edeceğimiz egomuzun gücü, sağlamlığı ve sınırları ile yakından ilişkili.

Çocuklarda ego….

Ergenlerde ego…

Prefrontal Defisitler Sosyal ipuçlarını okuyamama Olumsuz duyguların egemenliğine izin verme Davranışların sonuçlarını kestirememe Dürtüsellik ve dikkatsizlik

Puberte ile başlayan dengesizlik Ani fiziksel, hormonal ve sosyal değişimlerin yarattığı erken duygusal yoğunluk ve zorluklar Takiben, duygusal regülasyonun ve bilişsel/kendilik kontrol becerilerinin olgunlaşması Bilişsel Kapasite Planlama, mantıksal düşünme, inhibisyon kapasitesi, problem çözme becerisi, davranışların uzun dönemli sonuçlarını öngörebilme Duygusal kapasite Pubertal dürtüler ve coşkular; risk alma, ödüle koşullanma, düşük kendilik kontrolü

Ergenlerde kimlik oluşumu Geleceğe projeksiyonlar Bu sayede şimdiki zamana ait engellenmelere katlanabilme ve doyumu erteleyebilme Geleceği garantileme

Ergenlerde kimlik oluşumu Hızla akıp giden zamanda arzular, gereksinimler şimdiki zamanda şekillenir. “iyi hayat” ve “iyi kimlik-insan” artık uzun dönemli uğraşlar ve çalışmalar sonucu gelecekte var olacak bir hayal olmaktan çıkmıştır, Artık… DÜRTÜLERİ KONTROL ETMEYE VE USLU DURMAYA DAHA DA ÖNEMLİSİ DÜŞÜNMEYE GEREK YOK

Ergenlerin düşünme süreci Soğuk Biliş/Kognisyon (Cold Cognition) Hırsızlık yapmak yanlıştır Silah taşımak yasadışıdır Güvenli olamayan seks tehlikelidir (gebelik/CYBH) Sıcak Biliş/Kognisyon (Hot Cognition) Popüler gruba girmek için marketten bira aşır Okul reisinin üzerinde tabanca var Arabanın arkasında Ceren’le yalnız kalsak!..

Ergen ve akran grubu Çocuklar arkadaşlık kurarak; Oyun oynayarak mutlu olmayı eğlenmeyi Beraber çalışmayı Duygularını ifade ve kontrol etmeyi Dayanışmayı Birbirini memnun etmeyi Tartışmayı Barışmayı İşler kötüye gittiğinde birbirine destek olmayı öğrenirler

Ergen ve akran grubu

Çocukluk Ergenlik Gençlik SONUÇLAR 1. Duygu ve davranışların kontrolünde zayıflık, 2. Düşük eğitim düzeyi 3. Sağlıksız ilişkiler 4. Düşük akademik performans Suç işleme Madde kötüye Kullanımı Şiddet Yıkıcı Davranışlar Madde kullanımı Cinsel deneyim Yıkıcı davranışlar Akran baskısı Akran Baskısı

Akran şiddeti… Kaygı verici şekilde artıyor mu? İlginçtir ama doğru değil.

Medyanın yer vermesi “Kan çıkmazsa para yok” Saptırılmış, abartılmış ve yanlış yorumlanmış Perrone, 1997 (Havaii), Males, 2000 (US), Body-Gendrot, 2005 (France) “Aşırı yırtıcı/yok edici gençlik” “Kayıp gençlik”

Ahlaki Panik Parçalanmış ya da parçalanmakta olan toplumları tanımlanmış ya da sonradan oluşturulmuş, görece savunmasız hedeflere karşı bir arada tutmaya hizmet eder. Sosyal kontrol.

Ergen: “içinde yaşadığı toplumun durumunu gösteren en önemli göstergedir” Christine Griffin “sosyal değişime katkısı oldukça sınırlı olsa da bu değişimi gösteren barometre olarak tanımlanabilir.”

“Sosyal problemlerin özünde yoksulluk değil, eşitsizlik ve adaletsizlik yatar..” (Wilkinson & Pickett 2009)

Toplumlarda yaşanan şiddet ve eşitsizlik arasında kuvvetli ve doğrudan bir ilişki vardır (UNICEF 2007)

Yetişkinler çocuk gibi kavga ettiği sürece çocuklardan yapıcı davranmalarını eklemek en büyük haksızlıktır.

AKRAN İSTİSMARI

A B C D E 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Toplam:

2. İstismar eden öğrenciye bu davranışını durdurmasını söylerdim Kesinlikle Böyle yapardım Muhtemelen böyle Yapardım Emin değilim yapmazdım 5 4 3 2 1 1. İstismara uğrayan öğrenciye daha girişken olmasını ve istismar edene karşı gelmesini önerirdim. 2. İstismar eden öğrenciye bu davranışını durdurmasını söylerdim 3. Görmezden gelirdim 4. İstismar eden ve edilenin aralarındaki anlaşmazlığı gidermelerine yardım ederdim 5. Bu olayı fazla büyütmezdim

7. İstismar edenin uygun cezayı almasını sağlardım Kesinlikle Böyle yapardım Muhtemelen böyle Yapardım Emin değilim yapmazdım 5 4 3 2 1 6. İstismara uğrayan öğrenciye, istismar edenden mümkün olduğu kadar uzak durmasını önerirdim 7. İstismar edenin uygun cezayı almasını sağlardım 8. Müdahale etmezdim 9. İstismar eden ve edilen öğrencilerle beraber bir görüşme yapıp neler olduğunu anlamaya çalışırdım, ve bu durumu düzelmek için neler yapabileceklerini sorardım 10. İstismar eden öğrencinin benlik saygısını arttırmanın yollarını arardım ve böylece başkalarını istismar etmeyi bırakırdı.

13. Bu sorunu başka birinin halletmesini beklerdim Kesinlikle Böyle yapardım Muhtemelen böyle Yapardım Emin değilim yapmazdım 5 4 3 2 1 11. İstismar edilen öğrenciyi daha fazla arkadaşlık kurması yönünde yüreklendirirdim böylece daha az istismara uğrardı. 12. İstismar eden öğrenciye bu davranışın asla kabul edilemeyeceğinin kesin bir dille anlatırdım 13. Bu sorunu başka birinin halletmesini beklerdim 14. İstismar eden öğrenciye, arkadaşına yaptıkları ile ilgili kaygılarımı anlatırdım, ve ona daha dikkatli ve sorumlu şekilde yaklaşmasını sağlardım 15. İstismar eden ve edileni birbirinden ayırırdım ve böylece istismar olasılığını en aza indirirdim

18. Kendilerinin halletmesini isterdim Kesinlikle Böyle yapardım Muhtemelen böyle Yapardım Emin değilim yapmazdım 5 4 3 2 1 16. İstismar edilen öğrenciye ona yapılanları takmıyormuş gibi görünmesini öğütlerdim 17. İstismar eden öğrencinin ailesi ile görüşür ve çocuklarının bu davranışı durdurması gerektiği konusunda ısrar ederdim 18. Kendilerinin halletmesini isterdim 19. İstismar eden öğrenci ile görüşüp, bu olayı düzeltmek için hangi yolları seçmek istediğini öğrenirdim 20. İstismar eden öğrenciye kendini oyalayacak daha ilginç şeyler bulurdum

Tanım Olumsuz eylem “Negative Action” 4 temel tanımlama kriteri; Bir grubun/bireyin bir bireye yönelik, Belli bir süre devam eden, Gücün sistemik olarak kötüye kullanılmasını içeren Agresif davranışı

Fiziksel akran zorbalığı İlişkisel/duygusal akran zorbalığı Sözlü akran zorbalığı Cinsel akran zorbalığı Siber akran zorbalığı Etnik akran zorbalığı

Akran istismarının yol açtığı sorunlar Ruhsal Sorunlar Akademik Sorunlar Sosyal Beceri Sorunları

Akran istismarının nedenleri Bireysel Nedenler Ailesel Nedenler Okula Ait Nedenler

Koruyucu önlemler Bireysel Ailesel Okul merkezli

Koruyucu önlemler (Bireysel) Sosyal izolasyona izin vermemek Girişkenliklerini arttırmak Uygun baş etme yollarını geliştirmek

Koruyucu önlemler (Ailesel) Aile içi benzer davranışlara son verme Okulla işbirliği Sosyal ortam geliştirme Akran İstismar Önleme Programına destek

Koruyucu önlemler (Okul merkezli) Sosyal ilişkileri geliştirme Akran istismarını önleme “Anti-Bullying” protokolü hazırlanması Destek grupları Ailelere destek İstismarcı çocuklarla çalışma Eğiticilerin eğitimi

Okul Kültürü Okulun genel politikası Okul idaresinin tutumu Okulun yapısı (fiziksel) Okulun özellikleri Veli profili

Akran istismarını önleme protokolü oluşturma Temel Hedefler: Okul içi-dışı akran istismarını ve buna bağlı gelişen sorunları önlemek akran ilişkilerini geliştirmek.

Akran istismarını önleme protokolü oluşturma Temel gerekenler; Farkındalık Katılım

Akran istismarını önleme programlarının farklı özellikleri Akran istismarı olaylarına yaklaşım planlarında iki farklı yaklaşım; “Kurallar ve cezalar” “Problem çözme”

Akran istismarını önleme programlarının ortak özellikler Okul personelinin eğitimi Daha geniş katılımın sağlanması (öğrenciler ve aileler) Ders programınιn düzenlemesi Öğrenci davranışlarının izlenmesi Öğrencinin yardım arama davranışının teşvik edilmesi, Eylem planlarının yapılması

Başarı için temel kural Güvene dayalı “Otoritative” Erişkin-çocuk iletişim modelinin okul ortamına uyarlanması; Sıcak, olumlu ve ilgili Olumsuz davranışlara sınır koyabilen Şiddet ve saldırı içermeyen cezalar verebilen erişkin-çocuk modeli

Akran istismarını önleme protokolü oluşturma Okul Sınıf Öğrenci düzeyindeki girişimler

Okul Anket çalışması Akran istismarı bilgilendirme seminerleri Ders arası ve öğle yemeğinde daha yakın denetim Daha cazip oyun alanları Veli toplantıları Okul ortamını iyileştirme amaçlı öğretmen toplantıları Okul aile birliği çalışma grupları

Anket neleri içermeli? Doğru tanım Belli zaman aralığı Belli sıklık Diğerlerinin tepkisi (arkadaş, öğretmen, aile)

Sınıf Akran istismarına karşı Sınıf kurallarının belirlenmesi Düzenli sınıf toplantıları Role playing, okuma Yardımlaşarak öğrenme “küme çalışması” Ortak sınıf aktiviteleri Veli toplantısı

Sınıf kuralları Arkadaşlarımızı istismar etmemeliyiz İstismara uğrayanlara yardım etmeliyiz Dışarıda kalan arkadaşlarımız oyunlarımıza katmalıyız

Bireysel Düzeyde Müdahale Basamakları Acil girişim İstismar eden ve edilen ile görüşme İstismar edilen çocuğu koruma Okul çalışanlarının işbirliği Aileleri bilgilendirme İstismar eden ve edilene yönelik girişimler İzlem Yaptırım

Akran istismarını önleme programları ne kadar başarılı oluyor? Genelde başarılı (% 50 ) Yaş  - Başarı  Mağdur sayısındaki azalma, istismarcıdan daha fazla Okul ne kadar fazla zaman ve enerji ayırıyorsa o kadar başarılı oluyor Yardımlaşmaya dayalı eğitim Girişkenlik, öfke kontrolü ve empatik davranma eğitimleri = agresyon düzeyini 

Sabrınız için teşekkürler

A B C D E 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. Toplam:

A: Kurbana sorumluluk yükleme. Bu alt-test puanı yüksek olanlar akran istismarını önlemenin kurbanın baş etme kapasitesini arttırarak olabileceğine inanır.

B: Akranlarını istismar edene sorumluluk yükleme. Bu alt-test puanı yüksek olanlar akranlarını istismar eden öğrenciyi suçlar ve sorunun çözümü için bu öğrencinin ağır şekilde cezalandırılmasını isterler.

C: Akran istismarını görmezden gelme. Bu alt-test puanı yüksek olanlar, akran istismarı sorununu görmezden gelir ya da küçümser ve bu sorunun onların sorumluluğunda olmadığına inanırlar

D: Problem çözme. Bu alt-test puanı yüksek olanlar, herhangi bir öğrenciyi sorumlu tutmak yerine, akranını istismar eden ve kurban arasında yapıcı bir uzlaşma yolu aramayı seçer.

E: Yumuşatıcı yaklaşım. Bu alt-test puanı yüksek olanlar, akran istismarı sorunun çok ciddiye alınmaması gerektiğine ve akranlarını istismar eden öğrencilerin bu davranışlarını gösterme olanağı ve isteği içinde olmamaları sağlanarak bu sorunun çözülebileceğine inanırlar.