Psikopatoloji Nedir? Bir davranışın psikopatolojik olup olmadığına karar vermek çok zor. Bir kişide bir patolojinin olduğu kolaylıkla tanınabilmekte ancak, bunlara niçin patolojik dendiği konusunda sorulacak bir sorunun yanıtı zor.... Çünkü, psikopatoloji pek çok önemli boyutu kapsamakta ve psikopatoloji konusunda karar verilirken bu boyutlara farklı ağırlıklar verilmekte

Örneğin bir kişinin uykusuzluğu konusunda nasıl karar vereceğiz?.... Bir kişinin “profesyonel bir yardım alması gerekir” diyebilmemiz için bazı ölçütlere ihtiyaç var Bu ölçütler açık, kapsamlı, geniş ve genellenebilir olmalı. Bir davranışın normal ya da patolojik olup olmadığına karar verilebilmesi için gereken ölçütler genellikle şu şekilde sınıflandırılır:

1. Normlardan sapma a) istatistiksel normlar b) Sosyal normlar c) Gelişimsel normlar 2. Davranışın uyumsuzluk derecesi 3. Davranışın sıklığı, şiddeti ve süresi 4. Bireyin bilişsel ve zihinsel işlev görme düzeyi 5. Duygusal dışavurum ve kontrol 6. Gerçeğin algılanması 7. Sosyal ilişkilerle baş etme

1. Normlardan Sapma İstatistiksel Normlar Bu ölçüte göre anormal davranış, istatistiki olarak hesaplanan ortalamanın dışında kalan davranışlardır. Kısacası, çoğunluğun yaptığı normal, daha az kişinin yaptığı anormaldir. Özellikle “zihinsel özürlülük” tanısı gibi bazı değerlendirmelerde sıklıkla kullanılır.

İstatistiki normların pek çok kısıtlılığı da var. i)Normal dışı davranışın tanımını basitleştirir. Örneğin günlük yaşamda pek çok kişi giysilerinde değişik tarzlar ve renkler kullanır.. ii) Bu ölçüt, ortalamanın dışında olma durumunda ortalamanın alt veya üstünde olmanın ayrımını yapmaz. Normal eğrinin dışındaki davranışların hangisinin istendik, hangisinin istenmedik olduğunu bu yolla anlamak mümkün değil. Sadece ortalama davranışın ideal olduğundan bahsedilmektedir.

Bir tek bu koşula göre normal anormal ayrımı yapmanın tehlikeleri var çünkü, bazı durumlarda ortalamadan istendik yönde olan sapmaları da patolojik olarak değerlendirmek gerekir. IQ yüksek bir birey, iyi bir atlet..... iii) Ölçüt olarak alınan grup kendi içinde sapmış davranışlar gösteriyor ise, bu grup içindeki ortalama davranışlara normal denilebilir mi? Rusya’da alkol kullanımı....

Sosyal Normlar Bir davranışa ancak sosyal normların kapsamı bağlamında anlam verebiliriz. Kültürel normlar, davranış hakkında kabullenilebilir beklentiler ve standartlar getirir. Oysa, kültürel normların yere göre değişebildiğini biliyoruz. Örneğin intihar davranışı.... Japonya....İlk cinsel deneyim bazı toplumlarda ensest değil... Zamana göre de değişebilir. Antik Yunan ve Roma’da eşcinsellik normal ve istendik bir davranış...

Kültürel normlar, durumsal standartlara da dayanabilir Kültürel normlar, durumsal standartlara da dayanabilir. Örneğin mayo giymek.... Sosyal normlar çiğnendiği zaman farklı olmanın dışında yanlış davranış kavramı vardır. Sosyal normları çiğneyen kişiler yalnızca ender rastlanan bireyler olarak değil aynı zamanda yanlış davranan bireyler şeklinde değerlendirilir. Sapmış gruplarda sosyal normlara uyanlar mı, uymayanlar mı patolojiktir? sorusu çok tartışılmış. Kurallara uyan bir Nazi kampı sorumlusu anormal mi, normal mi?

Gelişimsel Normlar Özellikle çocuklarda bir davranışın anormal olup olmadığına karar vermek için normal gelişim sürecini bilmek gerekir. Örneğin gece altını ıslatan bir çocuk... Gelişimsel normdan olan sapma arttıkça, davranışın anormalliğine karar vermek daha kolay olmakta. Ayrıca, bu sapmaya anormal demek için sapmanın sıklıkla gecikmiş, geri kalmış boyutta olması gerekir.

Genellikle istendik yöndeki bir sapma için anormal demek zor. Sapma gecikme doğrultusunda ise normal dışı kararı daha kolay verilir. Sapma ilerleme doğrultusunda ise, cinsel olgunluğa erken erişme dışındaki gelişim sapmaları “üstün” olarak değerlendirilir. Sadece cinsel olgunluğa çok erken yaşta erişmek anormal olarak değerlendirilmektedir.

2. Uyumsuz Davranış Bir davranışı gösteren birey kendi yaşamının gereklerini yerine getirebiliyor mu? işi var mı? Aile, arkadaş vb. ile birlikte mi? gibi konular önemli. Bu açıdan ele alındığında bu ölçüt sosyal normlara benziyor. Örneğin kişi işe sarhoş giderse sosyal normu çiğnemiş olacak ve işten atılma olasılığı yüksek olacaktır. Bu ölçüt içinde bireyin “rahat” olması kavramı da yer alıyor. Birey o davranış ile mutlu mu mutsuz mu?

3. Davranışın Sıklığı, Şiddeti ve Süresi Bir davranışın normal dışı olup olmadığını belirleyebilmek için ne sıklıkla ortaya çıktığının bilinmesi önemli. Gece altını ıslatan bir çocuğun yaşının yanı sıra...... Uykusuzluk...., hafif mi, şiddetli mi? Uykuya dalmada mı, uykuyu sürdürmede mi sorun var? Ne kadar süredir devam ediyor?, herhangi bir yaşam koşuluna bağlı mı? Tüm bu bilgiler edinilmeden uykusuzluğun anormal bir yakınma olduğu konusunda karar verilmesi olanaksızdır.

4. Bireyin Bilişsel İşlev Görme Düzeyi “Normal” insanların kendi zihinsel kapasitelerine uygun davranmaları beklenir. Sağlıklı ve akıllı 20 yaşında bir insan adını, adresini hatırlamıyorsa bu davranışının anormal olarak değerlendirilmesi güç değil. Ancak, bireyin zihinsel gelişiminin yaşına uygun olmadığı hakkında bilgimiz varsa; yani birey zihinsel özürlü ise bu davranışının kendi zihinsel işlev görme düzeyine uygun olduğunu düşünürüz. Özetle, bireyin zihinsel kapasitesi ile performansı arasında fark varsa “anormal” kararını vermek daha kolay olmakta.

5. Duygusal Dışavurum ve Kontrol Duygusal dışavurum ve kontrol bozukluklarına daha çok psikotikler, ilaç alışkanlığı olanlar ve cinsel sapmalarda rastlanır. Beklenen bir davranışın yetersiz olması, hiç olmaması veya aşırı bir şekilde ortaya çıkması söz konusudur. Örneğin sevilen birinin kaybı durumunda... Aynı şekilde birey, kontrol konusunda da aşırıya kaçıyor veya hiç kontrol koyamıyorsa patoloji akla gelmektedir. Örneğin duygularını sürekli olarak aşırı kontrol eden, ya da duygu patlamaları yaşayan biri...

6. Gerçeğin Algılanması Halüsinasyon: Gerçekte var olmayan şeyleri duymak, koklamak, işitmek. Delüzyonlar: Gerçek dışı inançlar. Hatalı algı nedeniyle farklı şeylere inanma. Örneğin birisi gelip “dünyayı uzaydan gelen canavarlar sarmış” dese, bunu nasıl değerlendiririz? Bazı ölçütlere dikkat etmek gerekir: Bireyin yaşı, zihinsel düzeyi.... Benzer şekilde 4-5 yaşındaki bir çocuğun hayali arkadaşının olması.....

7. Sosyal İlişkilerle Baş Etme İnsanlar bir arada yaşar ve birbirleriyle ilişki içindedirler. Bu ilişkilerin arkadaşça, karşılıklı saygı çerçevesinde, sorumluluk duygusu içinde olması söz konusudur. İnsanların kişilerarası ilişkilerle başa çıkmalarında karşılaşılan zorluklar pek çok alanda güçlüğe neden olur. Bunlar çoğunlukla içe çekilme, izolasyon, şüphecilik, korku, başkalarından nefret etme, iş birliği yapmama gibi davranışlar şeklinde kendini gösterir.

İnsan ilişkilerinde rastlanan her aksaklığın psikopatoloji olarak değerlendirilmesi söz konusu değildir. Kabalık, duyarsızlık, sadakatsizlik, ilgisizlik gibi davranışlar sosyal sapma olarak değerlendirilirken; cinayet, tecavüz, hırsızlık gibi davranışlar suç davranışları olarak bilinir Her iki koşuldaki davranışların psikopatolojik olarak değerlendirilebilmesi için yukarıda değinilen diğer ölçütlerin de bulunması gerekir.

İnsanlar arası ilişki bozukluklarının anormal davranış için ölçüt olarak ele alınması için bu davranışlarla birlikte özellikle, duygusal fonksiyonlarda bozulmanın görülmesi önemli bir ölçüt.

Stres karşısında organizmanın daha önceki gelişimsel düzeylere özgü davranışlara geri döndüğü (regresyon) bilinir. Anne karnındaki pozisyona geri dönme, ağlama hatta idrar kaçırma bile gözlenebilir. Bu tür davranışların uyarana uygun olmayan düzeyde ortaya çıkarak sürdürülmesi yine psikopatolojiyi düşündüren ölçütler içinde yer alır Bireyin duygu durumunda uyarana bağlı olmaksızın ani ve hızlı değişimler olması... Gülerken aniden ağlama....