ENERJİ HAKİMİYETİ TEORİSİ Dr. Abdullah URAL E-posta: uralabdullah@gmail.com

BİLİNEN GENEL HAKİMİYET TEORİLERİ DENİZ HAKİMİYETİ TEORİSİ KARA HAKİMİYETİ TEORİSİ HAVA HAKİMİYETİ TEORİSİ KENAR KUŞAK TEORİSİ

DENİZ HAKİMİYETİ TEORİSİ İngiliz Amirali Alfred İkayer Mahan tarafından 1890 yılında geliştirilmiştir. Deniz gedik ve geçitlerine hâkim olan, dünyaya hâkim olacaktır.

KARA HAKİMİYETİ TEORİSİ İngiliz bilim adamı Halford Mackinder tarafından 1919 yılında geliştirilmiştir. Dünya Adasının kalbi, Doğu Avrupa’dan başlayıp İran’a uzanan hattır.Bu bölgeye hakim olan dünyaya hakim olabilecektir.

HAVA HAKİMİYETİ TEORİSİ George Runner ve Alexander Seversky tarafından 1930 yılında geliştirilmiştir.Hava kuvvetleri güçlü olan bir devlet hangi coğrafya olursa olsun, oraya hükmedebilecektir. Uçaklar ve füzeler, coğrafi zorlukları ortadan kaldırmıştır. Havacılık teknolojisi zaman ve mesafe kavramlarını değiştirmiştir. Yıldız Savaşları Projesi, gündemde olmaya devam etmektedir.

KENAR KUŞAK TEORİSİ Amerikalı bilim adamı Nicholas Spykman tarafından 1935 yılında geliştirilmiştir. Dünya Adasına hakimiyet; merkez bölgesini çeviren kaynak ve imkanları daha geniş olan kenar kuşağa hakimiyet ile mümkündür.

ENERJİ HAKİMİYETİ TEORİSİ Dünyada enerjiye duyulan ihtiyaç artmaktadır. Küresel hakimiyetin yeni belirleyici unsuru; enerji kaynaklarının kontrolüne dayanmaktadır. Enerji havzalarına ve iletim kanallarına hakim olan, dünyaya hakim olacaktır. Soğuk Savaş sonrasında enerji üzerine yoğunlaşan ilk devlet ABD olmakla birlikte diğer devletlerde hakimiyet mücadelesinde yer almaya başlamışlardır. Orta Asya ve Ortadoğu bu mücadelenin ana noktalarıdır.

ABD’NİN ENERJİ HAKİMİYETİ TEORİSİNİN AMAÇLARI ABD, kendi enerji ihtiyacını karşılamayı garanti altına almak istemektedir. ABD’nin Dünya üzerindeki rakipleri çok büyük ölçüde bu kaynaklara bağımlıdır. ABD, kurulu ekonomik düzenin devam ettirilmesini sağlamak istemektedir.

Tablo 1. Petrol Talebi ve İthal Bağımlılık Oranları 2005 2010 2015 2030   Tüketim (mb/d) İthal Bağımlılığı (%) ABD 20,60 64,00 21,60 66,00 23,10 69,00 25,00 74,00 Çin 6,60 46,00 8,40 55,00 10,00 63,00 15,30 77,00 Hindistan 2,60 3,20 72,00 3,70 5,40 87,00 OECD 47,70 56,00 49,80 60,00 52,40 62,00 55,10 65,00 Avrupa 13,50 79,00 13,90 85,00 14,30 89,00 14,10 92,00 Dünya 83,60 - 91,30 99,30 116,30 Kaynak: IEA. International Energy Agency (IEA), World Energy Outlook (WEO) 2006

ENERJİ HAKİMİYETİ TEORİSİNİN UYGULAMA ALANI: BÜYÜK ORTADOĞU VE AVRASYA Dünyanın enerji açısından en zengin bölgeleri Ortadoğu ve Avrasya’dır. Bu bölgelerdeki Proje ve girişimleri, Enerji Hakimiyeti Teorisi çerçevesinde analiz etmek mümkündür.

TEŞEKKÜRLER... uralus@yahoo.com