TÜRKİYE’NİN OVALARI SEDANUR VAROL

OVA:  Akarsular tarafından derin olarak yarılmamış üzerinde kabarıklar bulunmayan ve eğimi oldukça az olan düzlüklere ova adı verilir. Bu düzlüklerde akarsular genellikle, salınımlar yaparak yatakları boyunca akarlar.

1-) KIYI OVALARI Akarsuların taşıdıkları malzemeleri (alüvyon) deniz ya da deniz seviyesine yakın yerlerde biriktirmeleri sonucunda meydana gelen ovalardır.

Türkiye'de Kıyı Ovalarının Genel Özellikleri; Nüfusun büyük bir kısmı ovalarda toplanmıştır. Mineral bakımından zengin topraklardan oluşurlar. Bu nedenle verimli tarım alanlarıdır. Kıyı ovaları, iç ovalara göre daha fazla yağış aldığı için tarımsal verimlilik ve ürün çeşitliliği fazladır. Graben alanlarında oluşan ovalarda sıcak su kaynaklarına rastlanır ve deprem riski fazladır.

1-) Delta ovaları Akarsuların taşıdığı alüvyonların deniz kıyısında birikmesi sonucu üçgene benzeyen düzlükler oluşur. Bunlara delta ovaları denir.

Delta ovalarının oluşması için; Akarsuların bol alüvyon taşıması, Kıyı derinliğinin az olması, Kıyıda güçlü dalga ve akıntıların olmaması, Kıyıda gel-git etkisinin olmaması, Kıta sahanlığı (şeIf alanı) geniş olması gerekmektedir.

Ege Bölgesi: Balat ovası (Büyük Menderes ile), Selçuk - Efes ovası (Küçük Menderes ile), Menemen ovası (Gediz ile), Dikili ovası (Bakırçay ile) Ege bölgesinde bulunan delta ovaları içindedir. Akdeniz Bölgesi: Çukurova (Seyhan ve Ceyhan ile) ve Silifke ovası Akdeniz bölgesinde bulunan delta ovalarıdır. Karadeniz Bölgesi: Bafra ovası (Kızılırmak ile) ve Çarşamba ovası (Yeşilırmak ile) Karadeniz bölgesinde yer alan delta ovalarıdır.

2-) İÇ OVALAR İç bölgelerdeki ovalarımızın büyük bir bölümü, tektonik çanaklar içinde göl ve akarsu depolarının birikmesi sonucu meydana gelmiştir. İç bölgelerde yer alan ovalar, fay kuşaklarındaki çöküntü sahaları boyunca görülür.

A-) Tektonik Ovalar Kırıklı yapı (fay) boyunca iç kuvvetlerin etkisiyle çökme sonucunda oluşan ovalardır. Türkiye'deki ovaların büyük kısmının oluşumunda tektonik hareketler etkili olmuştur. Bu ovalar kırık hatları boyunca uzandıklarından deprem kuşağı üzerinde bulunurlar

Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alan ovalar; Ezine, Manyas, Ulubat, Biga, Gönen, Bursa, İnegöl, Yenişehir, Orhangazi, Gemlik,İznik, Bolu, Düzce, Kaynaşlı, Ilgaz, Ladik, Suluova,Taşova, Vezirköprü, Turhal, Kargı, Eleşkirt, Zile, Erbaa, Suşehri, Niksar, Erzincan, Erzurum, Pasinler, Ardahan, Karlıova, Iğdır, Bingöl ve Ağrı ovalarıdır.

Batı Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alan ovalar; Bakırçay vadisinde; Bergama, Soma ve Kırkağaç Gediz vadısinde; Manisa, Akhisar, Turgutlu, Salihli ve Alaşehir K. Menderes vadisinde; Torbalı, Tire, Ödemiş ve Bayındır B. Menderes vadisinde; Söke, Koçarlı, Aydın, Yenipazar, Nazilli ve Sarayköy ovaları.

Güney Anadolu Fay Hattı üzerinde yer alan ovalar; Amik, Malatya, Elazığ, Hınıs, Muş, Varto, Bulanık, Elbistan, Göynük, Afşin, ve Kahramanmaraş ovalarıdır. Güneydoğu Anadolu’da; Nizip, Suruç, Ceylanpınar, Harran (Altınbaşak) ve Viranşehir İç Anadolu'da; Konya, Eskişehir, Akşehir, Mürted, Ankara, Çubuk ve ovaları teknotik ovalardır.

B-) Karstik Ovalar Kalker (kireç taşı), jips (alçı taşı) ve kaya tuzu gibi su ile temas ettiği zaman kolay çözülebilen kayaçların bulunduğu alanlarda erime sonucunda oluşan ovalardır. Karstik ovalar Türkiye'de kolayca eriyebilen kayaç yapısından dolayı Akdeniz Bölgesi'nde bulunur. Bu ovalara genelde polye ovaları da denir.

Başlıca karstik ovalar; Akdeniz'de; Tefenni, Acıpayam, Kestel, Korkuteli ve Elmalı Ege'de; Tavas, Çivril ve Muğla ovaları karstik erimeler sonucunda oluşmuşlardır.

C-) VOLKANİK OVALAR Yeryüzüne çıkan lavların tektonik çukurlukları doldurmasıyla meydana gelen ovalardır. Türkiye'de bu tür ovalara pek fazla rastlanılmamaktadır. Erciyes Dağı'ndan Çıkan lavların oluşturduğu Kayseri (Develi) Ovası örnek gösterilebilir.

OVALARIN ÖNEMİ Ovalar tarım ürünlerinin yetiştirildiği çok sayıda yerleşmelerin bulunduğu ve ulaşımın kolaylıkla sağlandığı sahalardır. Ovalarımız önemli tarım sahalarıdır. Ovalarımız önemli kentlerin kurulduğu sahalardır. Ulaşım kolaylığı ve ucuz maliyetle konut ve sanayi tesisi inşaatı ovaları cazip hale getirmektedir.