Helmintolojiye giriş, sınıflandırma ve genel özellikler Dr. Erdal Polat

TIBBİ PARAZİTOLOJİ

PARAZİTOLOJİ Yunancadan gelen parazit terim orijinal olarak; başka birinin sofrasından yiyen anlamdadır Parazitler, doğada serbest yaşayan organizmalardan daha çoktur Parazit; başka bir canlının zararına yaşayabilen canlılar olup, genellikle organizmayı öldürmezler

Tıbbi parazitoloji Protozoonlar ve parazitlikleri Helmintler ve parazitlikleri Arthropodlar ve parazitlikleri

PROTOZOONLAR Protista evreninde yer alan protozoonlar Tek hücreli Çekirdekli Genellikle mikroskopla görülebilen küçük canlılardır

PROTOZOONLAR Sitoplazma zarı 1. Endoplazma 2. Ektoplazma

1. Endoplazma Taneli veya vakollü görülür Çekirdeği saran sitoplazma kısmı Beslenme Çoğalma işlemlerinin oluştuğu kısımdır

2. Ektoplazma Sitoplazmanın dış tabakasını oluşturur Savunma Çıkartı Hareket Solunum Besin alınması Gibi işlevleri yapar

PROTOZOONLAR Çoğunlukla iki şekilde görülürler Trofozoit Kist

PROTOZOONLAR Trofozoit; olumsuz koşullar da özelliğini çabuk kayıp eden, beslenebilen, çoğalan ve hareket edebilen yapılardır Kist; Sert veya kalın duvarı olan, olumsuz koşullara dirençli, dışarıdan besin almayan ve büyümeyen şekillerdir

Trofozoit

Kist

PROTOZOONLAR Ookist; Erkek ve dişi hücrelerin birleşmesiyle oluşur ve sert çeperlidir

PROTOZOONLARIN HAREKETİ Yalancı ayaklar Kamçılar Kiprikler

Yalancı ayaklar(Pseudopodium) Sitoplazmanın uzantısı olup, actinomyosin proteinlerinin etkisiyle geri çekilebilir ve yeniden çıkarılabilir Belirli bir çıkış yeri yoktur Sitoplazmanın hareketi ile yer ve şekil değiştirme Amiplerde görüldüğünden amipsi veya ameboid hareket olarak da bilinir

Yalancı ayaklar(Pseudopodium)

Kamçılar Blefaroplast Kinetozom Kinetoplast

PROTOZOONLAR Sularda Islak topraklarda özgür yaşayan Canlılarda Sığıntı Yardımlaşıcı Parazit Yaşarlar

PROTOZOONLAR İnsanlarda Vücut boşluklarında Kanda İç organlarda infeksiyon oluştururlar

PROTOZOONLAR I. Ciliophora II. Sarcomastigophora III. Apicomplexa (sporozoa) IV. Microspora

PROTOZOONLAR

I. Ciliophora Kirpikleri ile hareket ederler Bir birine benzemeyen küçük ve büyük olmak üzere iki çeşit çekirdeği var Konjugasyonla eşeyli olarak çoğalırlar

I. Ciliophora

II. Sarcomastigophora Yalancı ayaklar Kamçılılar Yalancı ayaklar ve kamçılılar İle hareket ederler

II. Sarcomastigophora Sarcodina altşubesi; Yalancı ayakları ile hareket edenler Entamoeba cinsi Naegleria

Yalancı ayaklar(Pseudopodium)

II. Sarcomastigophora Mastigophora altşubesi;, Kamçıları ile hareket edenler

II. Sarcomastigophora

II. Sarcomastigophora Kan ve dokularda yaşayanlar Leishmania Trypanosoma Barsaklarda yaşayanlar Giardia Trichomonas

III. Apicomplexa (sporozoa) Hareket eden protozoonlarda tepe kompleksi (elektron geçirmeyen bazı organcıklardan oluşur) var Toxoplasma Sarcocystis Plasmodium

III. Apicomplexa (sporozoa)

IV. Microspora Zorunlu hücre içi parazitlerdir Sporoplazmasını konak hücreye enjekte eder

IV. Microspora

HELMİNTLER (SOLUCANLAR) Hücreleri dokular ve organlar yapmak üzere özelleşmiş Bilateral simetrili Kasları çizgisiz Eklemli eklentileri bulunmayan hayvanlardır

HELMİNTLER (SOLUCANLAR) Şubeler Annelida Nematoda Nematomorfa (insan paraziti yoktur) Acanthocephala Plathelminthes gibi şübelere ayrılırlar

HELMİNTLER (SOLUCANLAR) Annelida’da Mezoderimin iki tabakası arasında gerçek bir sölom vardır Nematoda Acanthocephala Mezoderimin iki tabakası arasında gelişmiş gerçek bir sölom yoktur

Annelida Vücutları kitinli ince bir kütikülle örtülüdür Eklentileri Trakea’li solunum sistemleri yoktur Hirudinae

NEMATODLAR (yuvarlak solucanlar) Vücutları uzun ve silindirik şekilde Vücutları tek parçalı Dişileri, erkeklerden daha büyüktür Erkelerin arka ucu kıvrıktır Yumurtaları kapaksızdır Bazılarının başında çengel, ağızlarında da diş yada kesici yüzeyler bulunur Sindirim kanallarının iki ucu açıktır (Dracunculus medinensis hariç)

Ascaris lumbricoides

NEMATODLAR (yuvarlak solucanlar) Yumurta Embriyon Kurtçuk Erişkin şekilleri vardır Embriyonlarında kirpik ve çengel yoktur Larva ve yumurtaları intestinal kanalda iken, bir kısmı dışkıyla dışarı atılır

NEMATODLAR (Yuvarlak Solucanlar) Bazılarında dişi formu perianal bölgededir Bazı türlerde yumurta embriyonludur Bazılarında ise embriyonlu hale gelmesi için zamana gerekir Bazlarında yumurtanın yutulması ile, Bazılarında ise larvaların deriden girmesiyle bulaşır

NEMATODLAR (Yuvarlak Solucanlar) Ascaris lumbricoides Enterobius vermicularis Trichuris trichiura Ancylostoma duodenale Necator americanus Strongyloides stercoralis

TREMATODLAR İnsanda Barsakta Safra yollarında Karaciğerde Akciğerde Kan damarlarında Parazit olarak yaşarlar

TREMATODLAR Yassı yaprak şeklinde Ağızda birden fazla vantuzu (çekmen) vardır Tam bir sindirim kanalları yoktur Hermafrodittirler Birden fazla ara konağı (tatlı su salyongozu) Yumurtaları kapaklıdır Olgunlaşmış yumurtaların embriyonu kirpiklidir Besinler ile bulaşır Dünyada 40 milyondan fazla kişi infektedir

TREMATODLAR Fasciola hepatica Dicrocoelium dentriticum Schistosoma mansoni

CESTODLAR İnsanda Bazı cestodların erişkinleri ince barsakta Larvaları ise değişik organlarda Dokularda parazit olarak yaşarlar

CESTODLAR Yassı Şerit biçiminde Boyutları 2 mm - 25 m arasında değişir Yumurtaları kapaksızdır (Diphyllobothriidae) Yumurtalarında 3 çift çengel var HERMAFRODİT’TİRLER

CESTODLAR Vücutları Baş (skoleks) skolekste çekmenler ve çengeller bulunur Boyun Halkalardan oluşur

Taenia solium skoleksi ve halkası