23 Toplam Harcama ve Denge Çıktı Düzeyi BÖLÜM İÇERİĞİ Keynesyen Tüketim Teorisi Tüketimin Diğer Belirleyicileri Planlanan Yatırım (I) Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi Denge Açıklanmasında Tasarruf/Yatırım Yaklaşımı Denge Noktasının Sağlanması Çarpan Çarpan Denklemi Gerçek Dünyada Çarpanın Büyüklüğü Toplam Arz ve Talep Eğrisi Denge Fiyat ve Gelir Seviyesi

toplam çıktı Bir ekonomide belirli bir dönemde üretilen (arz edilen) toplam mal ve hizmet miktarıdır. toplam gelir Belirli bir dönemde üretim faktörlerinin tamamından elde edilen toplam gelirdir. Belirli bir dönemde, toplam çıktı (üretim) ve toplam gelir arasında tam bir eşitlik vardır. Her ne zaman toplam çıktıyı (geliri) (Y) ifade eden bu birleşik terim ile karşılaşırsanız yukarıdaki bu gerçeği hatırlamalısınız. toplam çıktı (gelir) (Y) toplam çıktı ile toplam gelir arasındaki eşitliği hatırlatan birleşik terim.

Keynesyen Tüketim Teorisi tüketim fonksiyonu Tüketim ile gelir arasındaki ilişkiyi gösteren fonksiyon.  ŞEKİL 23.1 Hanehalkları İçin Tüketim Fonksiyonu Hanehalkı bireylerinin tüketim fonksiyonu bireylerin her bir gelir seviyesindeki tüketim miktarını gösterir.

Keynesyen Tüketim Teorisi Düz bir çizgi olan tüketim eğrisini açıklamak için aşağıdaki denklemi kullanabiliriz: C = a + bY  ŞEKİL 23.2 Toplam Tüketim Fonksiyonu Toplam tüketim fonksiyonu her bir toplam gelir seviyesindeki toplam tüketim miktarını gösterir. Bu fonksiyonun artan eğimli olması da yüksek gelir seviyesinin yüksek tüketim harcamasına yol açtığını gösterir.

Keynesyen Tüketim Teorisi marjinal tüketim eğilimi (MPC) gelirdeki değişimin tüketimde ne kadarlık bir değişime yol açacağını gösteren orandır.   toplam tasarruf (S) Toplam gelirin tüketilmeyen kısmıdır. S ≡ Y – C denklik (≡) her zaman geçerli (doğru) olan bir durumu ifade eder. marjinal tasarruf eğilimi (MPS) gelirdeki değişimin tasarrufta ne kadarlık bir değişim oluşturacağını gösteren orandır.

Keynesyen Tüketim Teorisi marjinal tasarruf eğilimi (MPS) gelirdeki değişimin tasarrufta ne kadarlık bir değişim oluşturacağını gösteren orandır. MPC + MPS ≡ 1 MPC ve MPS önemli kavramlar oldukları için bu kavramların tanımlarına yeniden göz atmak yararlı olacaktır. Marjinal tüketim eğilimi (MPC) gelirde meydana gelen artışın, tüketimde ne kadarlık bir yükselişe neden olacağını gösteren orandır (ya da gelirdeki düşüşün tüketimi ne kadar düşüreceğini gösteren orandır). Marjinal tasarruf eğilimi (MPS) ise gelirde meydana gelen artışın, tasarruflarda ne kadarlık bir yükseliş oluşturacağını gösteren (ya da gelirde meydana gelen düşüşün, tasarruflarda ne kadarlık bir düşüş oluşturacağını gösteren) orandır.

Keynesyen Tüketim Teorisi  ŞEKİL 23.3 C = 100 + .75Y Denkleminden Elde Edilen Tüketim Fonksiyonu Bu basit tüketim fonksiyonunda gelirin 0'a eşit olduğu noktada tüketim 100'e eşittir. Gelir artarken tüketim de artacaktır. Gelirdeki her 100 birimlik artış sonucunda tüketim 75 birim artacaktır. Bu eğrinin eğimi de 0.75’tir. Toplam Gelir, Y Tüketim, C 100 80 160 175 200 250 400 600 550 800 700 1,000 850

Keynesyen Tüketim Teorisi  ŞEKİL 23.4 Şekil 23.3 de Yer Alan Tüketim Fonksiyonundan Tasarruf Fonksiyonunu Elde Edilmesi S ; Y - C’ye eşit olduğu için tüketim fonksiyonundan tasarruf fonksiyonunu türetmek çok kolaydır. Orijinden çizilen 45° eğrisi tüketim ile geliri grafiksel olarak mukayese etmek için uygun bir araç olarak kullanılabilir. Y = 200 seviyesinde, tüketim miktarı 250 dir. 45° eğrisi bize tüketimin gelirden 50 birim daha büyük olduğunu gösterir. Yani, S ; Y - C = -50. Y = 800 seviyesinde ise, tüketim gelirden 100 birim düşüktür. Yani, Y = 800 olduğunda S = 100 olacaktır. Y  TOPLAM GELİR C TOPLAM TÜKETİM = S TOPLAM TASARRUF 100 -100 80 160 -80 175 -75 200 250 -50 400 600 550 50 800 700 1,000 850 150

Keynesyen Tüketim Teorisi Tüketimin Diğer Belirleyicileri Tüketimin sadece gelire göre değiştiği varsayımı, konuları anlamamızda kolaylık sağlayacak bir varsayımdır. Gerçekte, hanehalklarının belli bir dönemde ne kadar tüketeceklerine ilişkin kararları, servetlerinden, faiz oranlarından ve gelecekle ilgili beklentilerinden de etkilenir. Diğer her şey sabitken daha yüksek servete sahip hanehalkları, düşük olanlara göre daha fazla harcama yaparlar.

Planlanan Yatırım (I) planlanan yatırımlar (I) Firmalar tarafından planlanan sermaye stokuna ve envantere yapılan eklemelerdir. gerçekleşen yatırımlar Gerçekleşen yatırım miktarıdır; stoklardaki planlanmamış değişimler gibi öğeleri içerir.  ŞEKİL 23.5 Planlanan Yatırım Fonksiyonu Şu an için, planlanan yatırımların sabit olduğunu varsayacağız. Bu yatırımlar gelirde değişim gerçekleştiğinde değişmeyeceği için grafiği de yatay bir çizgidir.

Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi denge ekonomide değişim olmadığında oluşur. Mal piyasasında denge planlı yatırımlar ile toplam çıktı seviyesinin eşit olduğu noktada oluşur.   Denge: Y=AE ve ya Y= C+I Y > C + I toplam çıktı > planlanan toplam harcama C + I > Y planlanana toplam harcama > toplam çıktı

Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi

Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi  ŞEKİL 23.6 Toplam Çıktı Denge Miktarı Denge, planlanan harcamalar toplam çıktıya eşit olduğu noktada oluşur. Planlı toplam harcamalar, tüketim harcamaları ile planlı yatırım harcamalarının toplamıdır.

Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi Dengenin Açıklanmasında Tasarruf/Yatırım Yaklaşımı  

Denge Çıktı (Gelir) Düzeyinin Belirlenmesi Dengenin Sağlanması Dengenin sağlanması süreci, çıktı (gelir) miktarı, planlanan toplam harcamalar seviyesinin altında kaldığı sürece devam edecektir. Eğer firmalar planlanmamış envanter düşüşlerine çıktı miktarlarını artırarak tepki verirlerse, ekonomi denge noktasına yaklaşacak ve Y değeri öncekinden daha yüksek olacaktır. Eğer planlanan harcamalar çıktı miktarından azsa, stoklarda planlanmamış bir artış gerçekleşecektir. Bu duruma firmalar çıktı miktarlarını azaltarak cevap vereceklerdir. Çıktı miktarı azaldığında eskisinden daha düşük bir Y değerinde denge yeniden sağlanıncaya kadar gelir ve dolayısıyla da tüketim düşecektir.

Toplam Talep (AD) Eğrisi toplam talep bütün nihai mal ve hizmet piyasalarındaki fiyatların ortalamasını belirten genel fiyat düzeyi ile bütün nihai mal ve hizmetlerin talep edilen mıktarlarının parasal değerini belirten reel GSYİH arasındaki ilişkiyi ele alır. toplam talep (AD) eğrisi Toplam çıktı (gelir) ve fiyat düzeyi arasında negatif ilişkiyi gösteren bir eğridir. AD eğrisi üzerindeki her nokta mal ve para piyasalarının her ikisinin de dengede olduğu noktadır.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisi: Bir Uyarı Toplam talep eğrisinin neyi temsil ettiğini anlamanız önemlidir. Toplam talep eğrisi basit bireysel talepten veya piyasa talebinden daha karmaşıktır. AD eğrisi bir piyasa talep eğrisi değildir ve ekonomideki bütün piyasa taleplerinin toplamı da değildir. Niçin böyle olduğunu anlamak için, basit, aşağı eğimli hane halkı talep eğrisinin altındaki mantığı anımsayınız.

Toplam Talep (AD) Eğrisi  FIGURE 27.6 Toplam Talep (AD) Eğrisi AD eğrisi boyunca bütün noktalarda, mal piyasası ve para piyasasının her ikisi de dengededir. Politika değişkenleri G, T ve Ms sabittir.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Aşağı Eğimli (Negatif Eğimli) bir Talep Eğrisi için Diğer Nedenler Tüketim Bağlantısı Tüketim bağlantısı AD eğrisinin aşağı eğimli olması için başka bir bağlantı sağlar. Fiyat seviyesinde bir artış para talebini artırır ve bu faiz oranının artmasına, faiz oranındaki artış tüketimin (ve aynı zamanda planlanan yatırımın) azalmasına ve bu da toplam çıktının(gelirin) azalmasına yol açar. Tüketimde ilk baştaki düşüş (faiz oranındaki yükselmeden kaynaklanan) çıktıdaki genel düşüşe katkıda bulunur.

Toplam Talep (AD) Eğrisi  ŞEKİL 27.5 Fiyat Düzeyindeki bir Artışın Ekonomi Üzerindeki Etkisi—G, T ve Ms’in değişmediği Varsayımıyla Bu Şekil P arttığı zaman Y’nin azaldığını gösterir.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Aşağı Eğimli (Negatif Eğimli) bir Talep Eğrisi için Diğer Nedenler Reel Varlık (Servet) Etkisi reel (servet) varlık veya reel gelir etkisi fiyat düzeyindeki bir değişim sonucu oluşan değişmenin tüketimde sağladığı değişme, yani fiyatlar düştüğü zaman aynı gelir ile insanlar daha fazla mal ve hizmet satın ala bilir faiz oranı etkisi Fiyat düzeyinde bir azalma faiz oranlarında da bir azalmaya, faiz oranlarındaki azalma da yatırım ve tüketim harcamalarında artışlara neden olur uluslararası ikame etkisi Yurt içinde üretilen malların fiyatlarının artması yerli mallar yerine yabancı malların tercih edilmesine neden olur

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar  FIGURE 27.7 The Effect of an Increase in Money Supply on the AD Curve Para arzında (Ms) bir artış toplam talep eğrisinin AD0’dan AD1’e kaymasına sebep olur. Ms’deki bir artış faiz oranını düşürür, bu düşüş planlanan yatırımı (ve böylece planlanan toplam harcamayı) arttırdığı için toplam talepte bu kayma meydana gelir. Nihai sonuç her bir olası fiyat seviyesi için çıktıda bir artıştır. .

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar  FIGURE 27.8 Hükümet Harcamalarında bir Artış veya Net Vergilerde bir Düşüşün AD Eğrisi Üzerindeki Etkisi Hükümet harcamalarında (G) bir artış veya net vergilerde (T) bir düşüş, toplam talep eğrisinin AD0’dan AD1’e kaymasına neden olur. G’deki artış planlanan toplam harcamayı arttırır ve bu da her bir olası fiyat düzeyinde çıktıda bir artışa neden olur. T’ deki bir düşüş tüketimin artmasına neden olur. Tüketimdeki artış sonra planlanan toplam harcamayı arttırır ve bu da her bir olası fiyat düzeyinde çıktıda artışa neden olur.

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar  ŞEKİL 27.9 Toplam Talep Eğrisini Kaydıran Etmenler

Toplam Talep (AD) Eğrisi Toplam Talep Eğrisinde Kaymalar Beklentiler Gelecekteki gelirler ile ilgili beklentiler Gelecekteki enflasyon ile ilgili beklentiler Gelecekteki kar ile ilgili beklentiler Maliye Politikası Devlet harcamaları Vergiler ve transfer ödemeleri Uluslararası faktörler Döviz kurunda değişmeler Dış dünya gelirinde değişmeler 4. Para Politikası

Toplam Arz Eğrisi toplam arz ekonomideki mal ve hizmet arzının toplamı . Toplam Arz Eğrisi; Bir Uyarı toplam arz (AS) eğrisi ekonomideki bütün firmalar tarafından üretilen toplam çıktı ile fiyat düzeyi arasındaki ilişkiyi gösteren eğri. Toplam arz eğrisi, bir piyasa arz eğrisi olmadığı gibi ekonomideki bireysel arz eğrilerinin basit bir toplamı da değildir. Bunun sebebi, birkaç firmanın (bazı tartışmalarda birçok firmanın) piyasada belirlenen fiyatlara tepki vermeyişidir.( kabul etmeyişidir). Bunun yerine söz konusu firmalar fiyatlarını kendileri belirlerler.

Toplam Arz Eğrisi Kısa Dönem Toplam Arz Eğrisi  ŞEKİL 28.1 Kısa Dönem Toplam Arz Eğrisi Kısa dönemde toplam arz eğrisi (fiyat/çıktı tepki eğrisi) pozitif eğimlidir. Toplam çıktının düşük olduğu durumlarda eğri oldukça yataydır. Ekonomi tam kapasiteye doğru yaklaştıkça eğri dikleşir. Tam kapasite durumunda dik hale gelir.

Toplam Arz Eğrisi Kısa Dönem Toplam Arz Eğrisi Kısa Dönemde AS Eğrisi Niçin Pozitif Eğimli Olabilir? Nedenlerden biri, ücretlerin, talepteki değişme neticesindeki fiyatları geriden takip etmesi olabilir. Bu bize pozitif eğimli kısa dönem AS eğrisini verir. Bu bölümdeki temel vurgu, eğer ücretler kısa dönemde yapışkansa bunu anlamı ücretler fiyatları geriden takip eder. Buda kısa dönemde AS’nin pozitif eğimli olmasının sebebidir. Firmaların talep eğrileri, marjinal maliyet eğrilerinde bir kayma olmaksızın yer değiştirecektir.

Toplam Arz Eğrisi Maliyet şoku ya da arz şoku Maliyetlerdeki bir değişmenin kısa dönem toplam AS eğrisini kaydırması Kısa Dönem Toplam Arz Eğrisinde Kaymalar  FIGURE 28.2 Shifts of the Short-Run Aggregate Supply Curve

Denge Fiyat Seviyesi denge fiyat seviyesi Toplam arz ve toplam talep eğrilerinin kesiştiği noktada oluşan fiyat seviyesi  ŞEKİL 28.3 Denge Fiyat Seviyesi AD üzerindeki her bir noktada hem para piyasası hem de mal piyasası dengededir. AS üzerindeki her bir nokta ekonomideki bütün firmaların fiyat/çıktı kararlarının temsilcisidir. P0 ve Y0, para piyasası ile mal piyasasının dengesi ile ekonomide bulunan firmaların fiyat çıktı kararlarını oluşturdukları dengedir.

Uzun Dönem Toplam Arz Eğrisi  ŞEKİL 28.4 Uzun Dönem Toplam Arz Eğrisi AD eğrisi AD0’dan AD1’e kaydığında, başlangıç denge fiyat seviyesi P0’dan P1’e, çıktı seviyesi Y0’dan Y1’e yükselir. Uzun dönemde ücretlerin tepkisiyle AS eğrisi AS0’dan AS1’e kayar. ücretler tam tepki verdiğinde üretim Y0’a geri dönecektir. Y0, bazen potansiyel GSYİH olarak adlandırılır.