1925 yılında tüketilen tütün ürünleri içinde sigaranın payı %33.8 iken, 1991 de %99 a ulaşmış, bunun da %94.4’ü filtreli sigaralar olmuştur. Ülkemizde özellikle doğu ve güneydoğu bölgesinde filtresiz sarma tütün içimi olduğu bilinmektedir. Şanlıurfa, sarma tütün kullanımının yaygın olduğu bilinen bölgelerimizden biridir. Ülkemizde filtreli paket sigara kullanımı ile ilgili çok sayıda çalışmada sarma tütün ile ilgili bilgi yok.

Kültüre Duyarlı Şekilde Öykü Alma Etnik kimlik Cinsel kimlik algılaması Dini inançlar Göçmenlik Sosyoekonomik durum Aile içinde kullanılan dil Diyet Eğitim Hastalığı izah modeli Tıp dışı tedavi arayışları

Kültürel Kimlikler

Farklı Sosyoekonomik Durumlar

Alt Kültürler Romanlar Hacı Hüsrevliler Hip-hopçular

Tıp dışı çare arayışları…

Göç…

Diyet…

Dil Psikiyatrik görüşmede tercüman kullanımı görüşme, tanı ve tedavi sürecini olumsuz etkiler. Tercihen ruh sağlığı alanında ek eğitimden geçmiş tercümanlar kullanılır. O dili bilen sağlık görevlisi. Hasta yakını; ifadeleri aynen aktarması konusunda uyar.

Etnik Psikofarmakoloji Asya kökenli şizofrenlerde Avrupa kökenlilere göre haloperidol kan düzeyi % 50 kadar daha fazladır. (Potkin 1993). CYP2D6 ultra hızlı metabolize etme oranı Etiyopyalılarda % 28, Araplarda % 25, Amerikalı beyazlarda %5 ten az. (Agundez 1995; Aklillu 1996). Asya kökenlilerde aldehit dehidrogenez eksikliğine bağlı alkol etkilerine düşük dozda iken duyarlı olma. Diyet alışkanlıkları ilaç kan düzeylerini etkiler. Bitkisel ilaçlar tıbbi ilaçlarla etkileşir.

APA DSM-IV- Tr’nin Kültürel Formülasyon İçin Önerdiği Dört Tema Hastanın kültürel kimliği Kişinin hastalığını kültürel açıklama modeli Kişinin psikososyal çevresinin kültürel özellikleri Klinisyen ile hasta arasında ilişkiyi etkileyen kültürel faktörler.

1- Bireyin Kültürel Kimliği Kişinin ait olduğu kültürel grup? Etnik köken Göçmenlik Yaşamaya başladığı kültürle uyum derecesi Dili kullanma derecesi ve tercihi

2- Bireyin Hastalığının Kültürel Açıklamaları Kültüre özgü sıkıntı ifadesi (idioms of distress) Kişinin kültürel normları Durumu tanımlamak için kullanılan kültüre özgü tanımlama (örn. hafirgan) Kişi hastalığının oluşumunu nasıl izah ediyor? Kişinin tedavi arayışı modeli

3- Psikososyal Çevre ve İşlevsellik İle İlişkili Kültürel Etmenler Sosyal stres etkenlerinin kültüre uygun yorumları Kişinin sosyal destek sistemleri ve aile ilişkileri Kişinin din ile ilişkisi ve stres faktörü veya destek sistemi olarak dinin yeri

4- Birey İle Klinisyen Arasındaki İlişkinin Kültürel Öğeleri Birey ile klinisyen arasında sosyal statü ve kültür farkı? Bu fark aktarım ve karşı aktarım anlamında nasıl etkide bulunuyor? Ruhsal durum muayenesini etkileyen kültürel faktörler? Birey ile klinisyen arasında dil farkı? Başvuranın ana dilinde konuşması/konuşmaması, tercüman kullanılması iletişim, tanı veya tedavi sürecini nasıl etkiliyor?

5- Tanı ve Bakım İçin Genel Kültürel Değerlendirme Yukarıdaki tüm etkenler bir araya getirilerek formülasyonun özeti yapılır. Bu özetleme üzerinden planlama yapılır.