YARATICILIĞIN GELİŞİMİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Çocuğun bulunduğu ortama uyum gösterme zorunluluğu, Otoritenin baskın olduğu tutum ve davranışlar,böyle bir çevrede yaşaması, Küçük düşürücü ve alaycı tutum ve davranışlar, Çocuklarla yeterince ilgilenilmemesi,tartışılıp konuşulmaması,izlenimlerinin anlatılmasına olanak tanınmaması, Kişinin kendisinin katı ve hoşgörüsüz yapıda olması, Özellikle eğitimcilerin ayrıntılara çok yer veren tavırları, Yenilikçi yaklaşımlara katılmasına imkan verilmemesi, Çocuğun soru sormasının engellenmesi ve ona soru sormaktan kaçınılması Çocuğun içtenlik ve doğallığının kısıtlanması,

Çocukların yarış içine sokulması ve hep başarıların vurgulandığı bir çevrenin yaratılması, Çocuğun tek yönlü düşünmeye yöneltilmesi ve yeni düşünceler üretmesine olanak tanınmaması, Çocuğun yanlış yapmaktan, yenilgiye düşmekten, alay edilmekten korkması, Çocuğun mükemmelliyetçi olarak yetiştirilmesi ,

Oyunlarda kızlar ve erkeklerin oynayacağı oyunlar olarak cinsiyet ayrımı yapılması,

Çocuğun teşvikten yoksun, eleştirici ve tenkit edici bir ortamda bulunması Çocuğa bol materyal verilmemesi Çocuğun yaş ve gelişim düzeyine uygun olmayan etkinliklerin verilmesi Çocuğun sınırlı bir hayat görüşü içerisinde yetiştirilmesi

Her ihtiyacının anne ve baba tarafından karşılanması, Çocuğa uyarıcı çevre olanaklarının sağlanmaması, Çocuğun aile ve eğitim ortamında kazandığı olumlu davranışlarının hayata geçirilmesine fırsat verilmemesi, Çocukların bazı davranış biçimlerini taklit etmeye yönlendirilmesi, Çocuğa öğrenme merak etme isteği uyandıracak ortamlar sağlanmaması,

NOT: Eğitim uzmanları, hazır resimleri boyamanın öğrencileri kopyacılığa alıştırdığını ifade ediyor. Boyama kitaplarının çocuklarda hayal gücünü sınırladığı fikrine, konunun uzmanlarının yanı sıra kitapları basan yayınevi sorumluları da katılıyor. Anaokullarında ve kreşlerde öğrencilere verilen boyama kitaplarının öğrencilerin yaratıcılığını sınırladığı ve hayal güçlerini engellediği belirtiliyor.

YARATICILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Coon’un aktarımıyla yaratıcılığı engelleyen faktörler şunlardır: a) Duygusal engeller:Utangaçlık, aptal yerine koyulma korkusu, yanlış yapma korkusu, belirsizliklere karşı hoşgörü yetersizliği ve aşırı özeleştiri bu gruba girer. b) Kültürel engeller:Toplumsal değerler bir kültürden diğerine değişmektedir. Bazıları yaratıcılığı desteklediği gibi bazıları da engellemektedir. Hayal etmenin boşa harcanan zaman olarak kabul edilmesi, çok oyunun sadece çocuklar için olduğunun düşünülmesi, ... Kültürel engellere örnek olabilir.

c) Öğrenilen engeller:Eşyaların kullanımı (fonksiyonel kalıplaşma), anlamların verilmesi, ihtimallerin beklenilmesi ve kutsallaşmış tabularla ilgili gelenek engellerini kapsamaktadır. d) Algılama engelleri:Adetler, problemlerin önemli olan ögelerini tanımada başarısızlığa yol açabilir. Bunlara aşağıdaki engel de eklenebilir. e) Yüklü program engelleri:Kalıplaşmış konular yığını olan ve belli süre içinde tamamlanılması gereken eğitim programları da yaratıcılığa engel olabilmektedir...

YARATICILIĞI ENGELLEYEN ÖĞRETMEN ÖZELLİKLERİ Öğrencinin cesaretini kırma Güvensizlik Aşırı eleştiren Davranışlarında bir uçtan diğerine gidip gelen Heyecanı olmayan Düz okumayı vurgulayan Dogmatik ve katı Alanla ilişkisini sürdüremeyen Genelde yetersiz Dar ilgileri olan Sınıf dışında tartışma ve konuşma yeteneği olmayan(Chambers;1973).

YARATICILIĞIN SÖNDÜRÜLMESİ Yaşamdan doyumun engellenmesine ve yüksek düzeyde gerilimlere neden olur. Yaratıcılığın gelişmesindeki en kritik yaş dilimi 5-6’dır.Okula başlama ile otoriteyi ve kuralları öğrenen çocukta yaratıcılık durur. 8-10 yaş arası çete dönemidir.Çete üyelerince benimsenmek için yaratıcılık gösterilmez. 13-15 yaş ergenliğe giriş ve karşı cinsin kendini beğenmesini sağlamak için yaratıcılığın engellendiği dönemdir. 17-19 yaş meslek seçimi,ÖSS yaratıcılığı geriletirken 3-5 yaş çocuğun ilk kez yaratıcı ögeler ortaya koyduğu dönemdir.

Mükemmeliyetçilik;her zaman en iyiyi,en güzeli yapmaya yöneltilen çocuk hata yapmamaya,ahlak sınırlarını aşmamaya,gösterişli ve güzel şeyler yapmaya başlar.Kendini “en…”hırsından kurtaramadığı için hayal üretemez olur.Çocuğun kendi seviyesinin altında eğitim alması da yaratıcılığı köreltecektir.Çünkü çocuk kendinden bir şeyler katmayacaktır ve varolan kapasitesini kullanacaktır.Yetersiz çevre koşulları;çocuğun merakını tatmin etmez.Cinsiyet rollerinin yanlış veya eksik tanımlanması;örneğin sadece kıza göre oyuncak,erkeğe göre araba diyerek oyuncakta sınırlamalara gidilmesi de çocuğun hayal gücüne etki eden olumsuz bir faktördür.

YARATICILIK TESTLERİ Yaratıcılık testleri çoğunlukla açık uçlu sorulardan oluşur. Bunlar bilinmeyen problem çözümlerinin geliştirilmesini teşvik eden sorulardır. Örneğin, bir şekil verilir ve bu şekli kullanarak çeşitli obje ve eşyanın üretilmesi istenir. Ya da bazı resimler gösterilir ve bu resimlerle ilgili çeşitli soruların üretilmesi, üretilen sorulara cevap verilmesi istenir. Bu testler sonucunda çocukta istenen yaratıcı düşüncenin olup olmadığı saptanmış olur. Çocuğun verdiği her cevap onun akıcılık puanını gösterir. Aynı kategoriye girmeyen değişik cevaplar ise onun esneklik puanını verir. Orjinallik ise değişik, ender ve orjinal cevaplar bulabilmesidir.

Birinci bölümde, çocuğun verilen yumurta biçiminde kesilmiş kartonu beyaz kağıda yapıştırması, bu şekilden bir resim yapması ve bu resme bir başlık bulması istenmiştir. Testin ikinci ve üçüncü bölümlerinde ise çocuklara çeşitli çizgileri kapsayan test verilmiş bunları tamlayarak anlamlı resim yapmaları ve bu resim için ilginç başlık bulmaları istenmiştir. Araştırmanın sonucunda zeka bölümü ve yaratıcılığın boyutları arasında pozitif yönde fakat kuvvetli olmayan bir ilişki bulunduğu görülmüştür. Bu sonuçlara göre her çocukta yaratıcılık ve zekanın bulunduğu ve bu yeteneklerin gelişmesinde en önemli dönemin anaokulu yılları olduğu vurgulanmıştır.

Kelime İlişkileri Dersinize bazı kelimelerin bize diğer kelimeleri nasıl çağrıştırdığını tartışarak başlayın. Böylece kelimeler arasındaki ilişkileri kolayca bulabilirsiniz deyin. Birkaç örnek verin. Örneğin süt bana ineği çağrıştırır. Çünkü inek süt verir. Problem: Öğrencilerden liste halinde verilmiş kelimeler arasındaki ilişkileri bulmaları istenir. Etkinlik. Öğrencilerin aşağıdaki boşluklaraı doldurarak cümleler yapmaları istenir. …….………….bana………………çağrıştırır. Çünkü…………...……………. Öğrencilerin birbirlerine danışmalarına izin verilir.