HOŞGELDİNİZ

ANNE-BABA SÖYLEŞİ GÜNLERİNE HOŞGELDİNİZ

PSİKOLOJİK DANIŞMAN HAKAN İNAN HAZIRLAYAN PSİKOLOJİK DANIŞMAN HAKAN İNAN

ÇOCUK PSİKOLOJİSİ

ÇOCUK PSİKOLOJİSİNİN KONUSU

Çocuk psikolojisi, bireyin doğum öncesi döneminden başlayarak ergenlik dönemine kadar olan gelişimini ele alır. Bir bilim dalı olarak çocuk psikolojisi, büyüme ve olgunluk aşamalarını, çevresel faktörlerin bireyin gelişim biçimlerine olan etkisini, çocukla toplumun diğer bireyleri arasındaki duygusal ve sosyal etkileşimini konu edinir.

Çocuk psikolojisine ilişkin ilk çalışmalar, okul öncesi çocuğun konuşma, oyun, heyecan ve faaliyetleri gibi belirli davranış biçimlerini içermekteydi. Zamanla, farklı yaşlarda çocuğun davranış biçimlerinin incelenmesinin yetersiz olduğu görülmüş ve günümüzde çocuk psikolojisi, çocuğun belirli gelişim biçimleri yerine, tümünü inceleyen bir bilim dalı haline gelmiştir.

GELİŞİM EVRELERİ

DOĞUM ÖNCESİ DÖNEM (PRENATAL DÖNEM) Ovum Evresi: Döllenme anından ikinci haftanın sonuna kadar olan dönem. Embriyo Evresi (Embriyon):Üçüncü haftadan sekizinci haftanın sonuna kadar dönem. Fetus Evresi: Üçüncü aydan doğuma kadar olan dönemdir.

DOĞUM SONRASI DÖNEM. (POSTNATAL DEVRE) Yeni Doğan Bebek: 0-4 hafta DOĞUM SONRASI DÖNEM (POSTNATAL DEVRE) Yeni Doğan Bebek: 0-4 hafta. Bebeklik: 4 hafta-2 yıl. İlk çocukluk: 2-6 yıl. Son Çocukluk: 6-11 yıl kızlarda, 6-13 yıl erkeklerde. Ergenlik: 11-18 yıl kızlarda, 13-20 yıl erkeklerde.

SON ÇOCUKLUKTA GELİŞİM

Son çocukluk dönemi başlarında dengesiz ve olumsuz bir gelişim dikkat çeker. Özellikle 6 yaşına rastlayan bu gelişim özellikleri, 7 yaşından itibaren yerini giderek düzenli ve dengeli bir döneme bırakır.

Son çocukluk döneminde çocuk, motor ve dil gelişimi açısından büyük aşamalar kaydetmiş ve dengenin gelişmesi sonucu hızlı yürüyebilen, futbol oynayabilen, ok atabilen, göz-el koordinasyonunun gelişmesi sonucu da iki elini bağımsız olarak kullanabilen bir birey haline gelmiştir.

SON ÇOCUKLUKTA KRİTİK YAŞLAR

ALTI YAŞ Son çocukluk dönemine giren çocuk, 6 yaşlarına geldiğinde, 2,5 yaşında görülen olumsuz evrenin belirtilerini göstermeye başlar. Dengesiz, kurala karşı olan, isyankar bir tutum ve davranış içine girer.

6 yaş çocuğu değişmekte olan bir çocuktur 6 yaş çocuğu değişmekte olan bir çocuktur. Anneler çocuklarındaki bu ani değişikliği: “Bu çocuğa ne oldu?, çok değişti” şeklindeki sözleriyle dile getirirler. 6 yaşında çocuk tembel ve kararsız bir yapıdadır. Çocuk bir kez daha 2,5 yaşında yaşamış olduğu karar verme güçlüğü çeker. Bir şeyin olumlu ve olumsuz iki yüzü arasında hızla gelip gider.

Çocuğun okula başlamasıyla birlikte, okul öncesine oranla, daha çok sayıda arkadaşla ilişki kurduğu, bunun yanında aile ilişkilerinin zayıfladığı, bireysel oyunun yerini grup oyununun aldığı görülür.

Başka bir deyişle çocuğun okul çağıyla birlikte grup çağına girdiği ve sosyal bilincin arttığı dikkatimizi çeker. Çocuğun davranışlarını sınırlayan “burada” ve “şimdi” ortamı, yerini yakın çevreye bırakmaya başlar.

ON YAŞ On yaş düzenli, huzurlu ve kazanılan bilgilerin özümlendiği, toplandığı ve dengelendiği bir ara devredir. Tipik bir on yaş çocuğu çocukluğun gerek kendine özgü gerekse genel tüm özelliklerini kendinde toplamıştır.

Gelecekteki ergenlik döneminin gerilim ve huzursuzlukları onun için henüz söz konusu değildir. Bu yaş, gelişimin dengelendiği altın bir çağdır.

9 yaşındaki çocuğun gerginlik içinde olmasına karşılık, 10 yaşında bu gerginlik tümüyle gitmiş, onun yerine uysallık ve uyumluluk geçmiş, bu da 10 yaş çocuğunu daha uyumlu yapmıştır.

10 yaş çocuğunun sosyal ilişkilerinde öğretmeni, arkadaşları ve annesiyle kurduğu yakın ilişkiler ön plana geçer. Onlarla olan ilişkileri diğer ilişkilerini de etkiler. Ben-merkezci değildirler. Evde anne babalarının yanında bulundukları zaman kendilerini çok güçlü hissederler.

Uğraşlarının büyük çoğunluğu “amaçsızmış” gibi görünse de, onlar bunları kendi mantık yapılarına göre, insanlar arası ilişkilerde uyumu ve bu ilişkileri olgunlaştırmayı amaçlayarak yaparlar.

10 yaş çocuğuyla annesi arasında doğrudan, sorunsuz, dürüst ve güven dolu bir ilişki vardır. Çocuk tüm kalbi ve içtenliği ile bu ilişkiye kendini kaptırır ve kabullenir. Çoğu da dünyada en çok anne babasını sevdiğini söyler.

Anne özel takdir görür, “benim annem kusursuzdur” şeklinde tanımlar Anne özel takdir görür, “benim annem kusursuzdur” şeklinde tanımlar. Annenin davranışlarını eleştirme ve onun toplumdaki hareketlerinden utanma görülmez. En son sözü söyleyen hep annedir.

Genellikle her iki cinste baba ile iyi geçinir ve onunla olmaktan zevk alır. Erkek çocuklar babayla özdeşim kurar, model olarak alırlar. Kız çocuklar da babayı sever, sayar ve yüceltirler.

YAŞLARA GÖRE ÖZELLİKLER

6 YAŞ  6 yaş; 2,5 - 3 yaş gibi isyankarlık devridir 6 YAŞ  6 yaş; 2,5 - 3 yaş gibi isyankarlık devridir.  6 yaşta karar verme güçlüğü, olumluluk-olumsuzluk arasında gidip gelmeler görülür. Sevgi ve niyet iç içedir.  Bulaşıcı hastalıklar çok görülür.  Hastalıklar izlenir. Hareketlilik fazladır.

 Evde, okulda, sokakta oyun oynar; ama nerede ve ne olmak istediğini pek bilemez.  Erkek çocuklar kuvvet denemeleri yaparlar, durmasını bilemezler.  El-kol-bacak kullanma yetisi artar. Bisiklete binebilir.  Kız çocuklar evcilik oyunları ile anne taklidi ile uğraşır.

 Bu yaşta saldırganlık çok görülür.  Kendini övmekten hoşlanır  Bu yaşta saldırganlık çok görülür.  Kendini övmekten hoşlanır.  Konuşma bozuklukları ve kekemelik görülür. Çevreye uyumda çevre ve mekan ilişkisini geliştirmeye başlar. Sosyal alanda sert ve aceleci olabilirler.  Zaman kavramı gelişmeye başlar. Kendi fikri vardır.

 Kendi sağ-solunu ayırır. Başkasınınkini karıştırır  Kendi sağ-solunu ayırır. Başkasınınkini karıştırır.  Resimler daha gerçekçi karakter alır. En iyi ve birinci olmak hevesindedirler.  Kalem tutuşu net olmayabilir. Harf kopya edebilir. Rakamları tanıyabilir.

7 YAŞ  6 yaşa oranla daha sakin bir yaştır 7 YAŞ  6 yaşa oranla daha sakin bir yaştır.  Ders sırasında dikkatini yoğunlaştırabilir.  Canlı ve dinamiktir. Ancak hareketleri dikkatlidir, tehlikenin farkındadır. Sağlamlık ve yükseklik kontrolünü yapabilir.

 Denge duygusu gelişmiştir  Denge duygusu gelişmiştir. Futbol, ip atlama, seksek oynamada başarılıdır.  Bu yaşta uzanma, uzanarak kitap okuma, resim yapma etkinlikleri çoğalır.  Okulla birlikte dil açısından çok ilerleme görülür. Anlatım gelişir, okuma merakı yoğunlaşır.

 Çevre hakkında daha gerçekçi bir görüşe sahip olur  Çevre hakkında daha gerçekçi bir görüşe sahip olur. Dış dünyaya ilgisi artmıştır.  Hayal oyunları azalıp gerçekçi oyunlara yoğunlaşırlar.  Dış çevre ile ilişkilerinde verici olmaktan çok alıcıdır.

 Ahlak anlayışı gelişir. İyi ve kötüye uymaya başlar  Ahlak anlayışı gelişir. İyi ve kötüye uymaya başlar. Bunu hem kendinde hem de başkalarında uygular.  Ağlama olayı çocuksu karakterini kaybeder, içten ve incinmiş durumlarda ağlama görülür.  Yardım etme, sorumluluk ve paylaşma yavaş yavaş kendini göstermeye başlar.

8 YAŞ Bu yaşta temkinlilik ve çekingenlik yok olmaya başlar 8 YAŞ Bu yaşta temkinlilik ve çekingenlik yok olmaya başlar. Okul ve arkadaşlar önemli yer tutmaya başlar. Diğer kişilerle ilişkilerinde daha emin ve cesaretlidir.  Dünyasında değişiklikler olması için denemelere girebilir.

 Hareketleri daha süratli, hafif ve uyumludur  Hareketleri daha süratli, hafif ve uyumludur.  Sözel ifadeye karşı ilgi ve zevk duyar.  Yetişkinler gibi konuştuğu gözlenebilir. Bu arada argo konuşmaları denediği görülebilir.

Çevreye uyumda daha başarılıdır Çevreye uyumda daha başarılıdır. İlişkileri, benzerlikleri ve farklılıkları daha kolay algılar.  Hayal ve gerçek arasındaki farkı anlamıştır. Vahşi hayvan ve karanlıktan korkmasına rağmen bununla başa çıkabilmek için mücadele eder.

 Sosyal açıdan gelişmiştir  Sosyal açıdan gelişmiştir.  Büyüklerin yanında bulunmak ister ve onların iletişimdeki ipuçlarını aramaya başlar. Bu arada yetişkinlerin yanılabileceklerinin ve her şeyi bilemediklerinin farkına varmaya başlar.

 Tabiat konularını anlamaya başlar  Tabiat konularını anlamaya başlar. Canlı cansız ayrımı tam olarak oluşmuştur.  Bilemedikleri konuları sormaktan zevk alır.

 Arkadaş grubunda aktiftir. Ancak gruplar kısa sürelidir  Arkadaş grubunda aktiftir. Ancak gruplar kısa sürelidir.  Karmaşık sosyal ilişkileri ve anlaşmaları anlayacak durumda değildir, ama cesaretle her şeye atılır, hiçbir şey güç gelmez. Sarsılan cesaretini yeniden kazanması uzun sürmez.

9 YAŞ Çocukluk çağı içinde yetişkinlerle, öğretmenlerle çatışmaların ve denetimin en yüksek olduğu yaş bu döneme denk gelebilir. Çocuk olgunlaşmak istemektedir, bağımsızlığını ve dokunulmazlığına saygı beklemektedir.

 Yetişkinlerin iletişim özelliklerini daha iyi anlayamaya, onların fikirlerinden sıyrılma özelliği gelişmiştir. Bu özelliğin sonucunda da büyüklerin gösterdiği tepkileri kabul etmekte sorun yaşar, tahammül edemez.

9 yaş çocukları asi, isyankar, ukala ve benzeri terimlerle adlandırılmaları çok görülür. Özünde büyüme belirtisi bulunan tepkileri büyüklerce kabul edilmeyebilir. Harekete dayalı davranışlar daha bilinçlidir.

 Canlılık vardır; ancak kontrollüdür  Canlılık vardır; ancak kontrollüdür. Göz-el koordinasyonu iyice gelişmiştir. Parmaklarını ustaca kullanabilir. Dilini kullanmada 8 yaşta görülen akıcılık gözlenmez. Yeni durumlar, kavramlar v.b. konularla karşı karşıya kaldığı için gramer hataları sık görülür.

Duygularını rahatça dile getirebilir.  Okumaya karşı ilgi artmıştır Duygularını rahatça dile getirebilir.  Okumaya karşı ilgi artmıştır. Roman ve macera kitaplarının okunması çok görülür. Merak ve araştırma belirginleşir.

 Bu yaştaki çocuk, bir şeyi etraflıca düşünmeyi ve yapmadan önce organize etmeyi sever. Bu artık yetişkinlere yönelik davranışların belirtileri demektir. Koleksiyondan hoşlanırlar. El sanatlarına, el işlerine ilgi ve merak artar ve becerileri iyidir.

 Bu yaşta sosyal olgunluk oluşmuştur  Bu yaşta sosyal olgunluk oluşmuştur. İstikrarlı ve ahenkli davranışlar içindedir. Evden ve ailenin etkisinden kurtulma eğilimi yoğundur. İzcilik, geziler, kamplar vb. çok caziptir.

Cinsiyet ayrımı genişler ve yaygınlaşır Cinsiyet ayrımı genişler ve yaygınlaşır. Kız ve erkekler ayrı gruplar oluştururlar ve birbirlerini hor görme tavırları vardır. Bağımsızlık isteği ve otoriteyi kabullenme çatışması bu yaşın damgasıdır. Ara ara bu çatışma sonucunda içine kapanma, hastalık numarası vb. tepkiler gözlenebilir.

10 YAŞ  Bu yaş eğitimcilere göre bütünlük ifade eden ve yetişkinler dünyasına uyumun görüldüğü ALTIN ÇAĞ’ dır.  Etkinlikleri artmıştır. İlgileri çok ve çeşitli olabilir.  Konuşma ve iletişim 10 yaş için çok önemlidir.

 Bu yaş bazı bilim adamlarınca ön ergenlik kapsamına alınmakta yada ön ergenlik belirtilerinin görüldüğü yaş olarak tanımlanmaktadır.  Sosyal olaylar, evlilik, cinsellik ve aile yaşamına ait konularda bilgileri olduğu ve bu konularla ilgilendikleri görülür.

 9 yaş gerginliği geçmiş yerine uysallık ve uyumluluk gelmiştir  9 yaş gerginliği geçmiş yerine uysallık ve uyumluluk gelmiştir. 9 yaşta görülen bedensel şikayetler ve rahatsızlıklar azalır yada tümüyle kaybolur.  Kızlar ve erkekler genelde aynı boydadır ancak kızlar daha hızlı büyümeye başlarlar. Boy uzaması hızlanır.

 Bu yaşta iştah ve yemek yeme artar  Bu yaşta iştah ve yemek yeme artar.  Sonuçları abartmaz, hoşgörülüdürler, çok nadir ağlarlar.  Duygusal patlamalar fazla değildir. Kırgınlıklar çabuk geçer.