BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ Araştırma Modelleri Prof. Dr. Mustafa Ergün AKÜ - Eğitim Fakültesi

Araştırma Desenleri (modelleri) Araştırmanın alt problemlerine yanıt aramak veya denenceleri test etmek için yapılan araştırma planı Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Araştırma desenleri ikiye ayrılır Tecrübi (empiric) Belgesel (documantary) Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Belgesel araştırmalar, araştırma problemi hakkında var olan kütüphane, arşiv veya Internet kaynaklarından derlenen verilere (yazı, resim vs) dayalı araştırmalardır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Tecrübi araştırmalar, araştırma problemi hakkında gözlem, mülakat, anket, test ve diğer ölçme araçlarıyla toplanan geçerli ve güvenilir verilere dayanır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Tecrübi araştırma desenleri de ikiye ayrılır Deneysel araştırma desenleri (experimental designs) Tarama çalışmaları Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Tarama çalışmaları, araştırmacının bağımsız değişkenler üzerinde değişiklik yapmadığı, bağımsız değişkenler olan kişisel ve psikolojik özelliklerle görüş, tutum ve performans arasındaki ilişkiyi araştırır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel çalışmaların temel kavramı değişkenlerdir (variables) (faktör de denir). Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişkenler bir açıdan ikiye ayrılır Denek değişkenleri (yaş, boy, cinsiyet, meslek, gelir vs) Çevre değişkenleri (pekiştireç, deneme programı, ilaç vs) Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Değişkenler bir başka açıdan da ikiye ayrılır Bağımsız değişken Araştırma problemini etkileyen, değişmez çevre ve kişi özellikleri Bağımlı değişken Bağımsız değişkenin etkisinin araştırıldığı, ona göre değişen özellikler Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Tarama çalışmaları, bağımlı ve bağımsız değişkenler arasındaki ilişkiyi ve ilişki derecesini araştırır; deneysel çalışmalar ise değişkenler arasındaki neden-sonuç bağlantısını arar. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Tarama çalışmalarında, bağımsız değişkenler üzerinde hiçbir değişiklik yapılmazken; deneysel çalışmalarda bağımsız değişkenler kontrollu olarak değiştirilip bunun bağımlı değişken üzerindeki etkisi ölçülür. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel araştırma desenleri üçe ayrılır Gerçek deneysel desenler Yarı deneysel desenler Deneme öncesi desenler Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel çalışmaların bir diğer temel kavramı da varyanstır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Varyans, bağımlı değişkende meydana gelen değişmelerdir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel çalışmalarda, “bağımsız değişkendeki bir değişme bağımlı değişkende bir değişikliğe neden olur” fikri test edilir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel araştırma desenleri, denek sayısı bakımından tek denekli (küçük grup) desenler ve çok denekli desenler olarak da ikiye ayrılır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel araştırma desenleri, bağımlı değişken üzerinde etkili olan faktör sayısı bakımından tek faktörlü desenler ve çok faktörlü desenler olarak da ikiye ayrılır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Tek faktörlü desenler (one factor design), bağımlı değişken üzerinde tek bir bağımsız değişkenin etkisini araştırır. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Çok faktörlü desenler (faktöryel desen) iki veya daha fazla değişkenin bağımlı değişken üzerindeki tek tek ve eşzamanlı etkilerini inceler. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Deneysel araştırma desenlerinin bir başka sınıflandırması. Denekleriçi / gruplariçi desen (completely randomized design): Aynı deneklerin farklı koşullarda karşılaştırılması. Tekrarlı ölçümler yapılır. Deneklerarası / gruplararası desen (randomized block design): Farklı deneklerin farklı deneme şartlarında karşılaştırılması Karışık desenler (mixed design): Denekleriçi ve deneklerarası desenlerin karma yapılması. Öntest – sontest kontrol gruplu desen Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Araştırma desenlerinde iç geçerlik ve dış geçerlik kavramları da önemlidir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

İç geçerlik (internal validity), bağımlı değişkendeki farklılaşmanın bağımsız değişkenlerle açıklanma derecesidir. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Dış geçerlik (external validity), bir örneklem üzerinde elde edilen araştırma sonuçlarının daha büyük gruplara ve evrene genellenme derecesi. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

Model formulation is often the most important and the most difficult stage of the research process.

The purpose of model building is to construct a model that is consistent not only with the data but also with existing knowledge and assumptions about the processes that produces the data. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

"An approximate answer to the right question is worth a great deal more than a precise answer to the wrong question.“ John Tukey Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

The good scientist recognizes sources of error: errors of model formulation, of model specification, and model validation (and of course errors of measurement) Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ

In the design of computer programs, for example, the software is first "alpha tested" by its designers and then "beta tested" by real users in real settings. These users often uncover bugs that were generated in the design, or in its modification. Bilimsel Araştırma Yöntemleri Prof.Dr. Mustafa Ergün AKÜ